Jak zachęcić dziecko do nauki czytania?

Czytanie książek dziecku ma bardzo dobry wpływ na prawidłowy rozwój mózgu i funkcji poznawczych. Ponadto wspiera i ćwiczy koncentrację uwagi, wspomaga procesy myślowe, rozwija mowę i komunikację.

Każdy maluch będzie z radością obserwował kolorowe, pełne obrazków książeczki już w pierwszych miesiącach życia. Kiedy będzie starszy, chętnie zabierze ceratową książeczkę do kąpieli, a większy będzie uwielbiał wieczorny rytuał czytania bajek przez rodziców. 

W księgarniach jest bogaty wybór literatury dziecięcej. Można też kupić książki z „drugiej ręki” czy poprosić członków rodziny, aby zrezygnowali z zabawek interaktywnych, a kupowali dziecku książeczki. 

Nie da się jednoznacznie określić wieku, w którym dziecko powinno rozpocząć naukę czytania. Istotna jest świadomość, że każde dziecko jest inne i nie można go pospieszać ani porównywać z rówieśnikami. W kształtowaniu tej umiejętności istotne jest ustalenie, czy  u  dziecka występuje tzw. gotowość do czytania.  Oznacza to opanowanie w pełni języka mówionego, ciekawość świata, uważność, doświadczanie i pojętność umysłu. 

– Warto wspomnieć, że przez pierwsze sześć lat życia malucha dominuje rozwój ruchowy, motoryka duża i mała. Dlatego jeśli nasza pociecha przejawia brak zainteresowania literkami, pozwólmy się jej wybiegać. To przyniesie więcej korzyści niż zmuszanie jej na siłę do czytania. Przyjdzie moment, że dziecko samo nakieruje rodziców, że jest chętne do nauki czytania – mówi Aleksandra Litwiniuk, pedagog specjalny z Niepublicznego Przedszkola Specjalnego Insignis w Lublinie. 

Jak to zrobi? Najprościej: wykaże zainteresowanie literami, będzie coraz chętniej spędzało czas na czytaniu z rodzicami i częściej pytało: „Co tu jest napisane?”, „Co to znaczy?”. Warto wtedy pokazać maluchowi, że dzięki umiejętności czytania zdobędzie większą wiedzę o świecie, poszerzy swoją wyobraźnię, słownictwo oraz udoskonali pamięć. Umiejętność czytania wzmocni poczucie własnej wartości dziecka i będzie miała wpływ na naukę w szkole.

Aby zachęcić dziecko do czytania, wcale nie trzeba szukać zaawansowanych pomocy edukacyjnych. Litery otaczają nas ze wszystkich stron – w domu, na ulicy, w sklepie. Nauka czytania może odbywać podczas wycieczki po najbliższej okolicy. Nazwy ulic, miejscowości, szyldy sklepów czy tablice na pomnikach aż proszą się, żeby je przeczytać. Wystarczy zajrzeć choćby do lodówki – oprócz smakołyków można znaleźć w niej mnóstwo liter. Nazwy na opakowaniach zabawek, sprzętach domowych czy ubraniach to świetne „pomoce” sprzyjające nauce czytania. To uświadomi dziecku, że czytanie to bardzo przydatna i praktyczna umiejętność. 

– Dobrym sposobem zachęcającym dziecko do czytania, jest wprowadzenie wspólnego czytania do domowego grafiku. Maluch się oswoi i przyzwyczai. Najlepiej  wybrać moment najmniejszego zmęczenia u dziecka.  Wyciszające czytanie na dobranoc pomoże, jeśli maluch takiego wyciszenia potrzebuje. Jeśli zasypia bez lektury, nie ma potrzeby wprowadzania  jej tu na siłę – radzi Aleksandra Litwiniuk. 

Ważne jest, aby nie rzucać małego czytelnika na głęboką wodę, proponując mu obszerne tomy, bo w ten sposób można zrazić dziecko do książek. Długi tekst może się okazać za trudny. 

Świetnym pomysłem na czytelniczy start jest pokazanie maluchowi komiksów dostosowanych do wieku. Zawarte w nich krótkie zdania, opisujące to, co dzieje się na obrazkach, ułatwiają nie tylko czytanie, ale też rozumienie treści. Kolejną propozycją jest lektura wierszyków. Krótkie, nieraz zabawne teksty, będą rozrywką i  nie przestraszą dziecka, a podział na wersy ułatwi mu czytanie. 

Świat książek pomaga poznawać świat, poszerzać i pogłębiać wiedzę, uczyć nowych umiejętności. Warto wskazać małemu czytelnikowi, iż książki to prawdziwe skarbnice a pozytywne nastawienie pomoże mu szybko nabyć umiejętność czytania.

Wczesna nauka czytania jest ważna, ale powinna łączyć się z czymś miłym i przyjemnym, aby wzbudzić w dziecku pozytywne skojarzenia. Nic na siłę. Można wspierać się układankami, grami edukacyjnymi czy puzzlami – pomagają w doskonaleniu percepcji słuchowej i wzrokowej, ćwiczą koncentrację uwagi. 

– Pamiętajmy, że czytanie integruje wszystkie zmysły. Chcesz wzbudzić w dziecku zainteresowanie literaturą? Zatem zacznij od siebie – bądź przykładem dla malucha. Widok rodzica czytającego książkę i czerpiącego radość z tej czynności jest bezcenny.  Można opowiadać dziecku treść lektury. Gdy maluch śledzi tekst, który czytamy, jego mózg łatwiej zapamięta kształt liter – tłumaczy specjalistka.  

Małe dzieci są w stanie skupić swoją uwagę na dość krótki czas (zwykle jest to kilka minut), dlatego nie można przeciążać młodego umysłu. Książki powinny być łatwo dostępne dla dziecka, aby mogło samo po nie sięgnąć i oglądać, a czasem i pobawić się nimi. 

Warto zadbać o  warunki podczas czytania maluchowi – brak rozpraszaczy i odpowiednie oświetlenie. Dobrą motywacją  wspierającą naukę czytania jest odgrywanie ulubionej postaci dziecka także poza lekturą, np. w teatrzyku czy przedstawieniu. To uświadomi dziecku, iż książkowy świat może być wyjątkowy.  

Wycieczka do biblioteki pozwoli spędzić wolny czas w ciekawy sposób. Współczesne biblioteki to nie tylko skarbnica książek, ale także wydzielone kąciki do zabawy dla najmłodszych. 

– Nie stawiajmy sobie za nadrzędny cel nauczenie dziecka czytania wcześniej, niż ono samo wykaże do tego gotowość. W ten sposób możemy je tylko zniechęcić. Lepiej jest, jeśli dziecko samo dojrzewa do tego procesu – mówi Aleksandra Litwiniuk.

Nie zapominajmy o najważniejszym przy nauce czytania: o książkach. Warto wybrać te dopasowane do wieku dziecka. Na początek z obrazkami i małą ilością tekstu, a później z większą ilością stron.  

Ciekawą  propozycją są aplikacje, które wprowadzają dzieci w świat liter. Warto zadbać o to, by pociecha używająca smartfona korzystała tylko z wartościowych treści. Czas przeznaczony na spędzenie przed ekranem warto wykorzystać do szlifowania umiejętności czytania. Większość aplikacji  przygotowywana jest we współpracy z pedagogami – jednak warto to wcześniej sprawdzić. Twoje dziecko znajdzie w nich atrakcyjne filmiki i ćwiczenia, które pomogą poznać i zapamiętać litery, wesprą w nauce sylabizowania, a także samego czytania. Jednak w przypadku korzystania z takich urządzeń  warto zachować umiar.  Pamiętajmy, że najlepiej mocno ograniczać dostęp do ekranów smartfonów i telewizorów małym dzieciom.  Zbyt długi czas spędzany przed ekranem może zaburzać prawidłowy rozwój dziecka we wszystkich jego sferach.  

Pomocne mogą się okazać różnego rodzaju puzzle, układanki, dopasowywanki. Pozwolą dziecku na lepszą koncentrację uwagi, mają pozytywny wpływ na rozwój funkcji poznawczych i wykonawczych w mózgu. Czytanie z pacynkami, czytanie sylabami, czytanie uczestniczące czy globalna metoda Domana to tylko niektóre pomysły na sprawną naukę czytania.