Jak oduczyć dziecko ssania palca przy zasypianiu?

Maluch początkowo ssie palec bezwiednie, nawet już w łonie matki. Gdy odkryje, że pocieranie kciuka o podniebienie zmniejsza uczucie głodu, jest sposobem na nudę albo też pozwala szybciej zasnąć, zaczyna to zachowanie powtarzać. Na podniebieniu znajdują się bowiem receptory, których stymulacja powoduje uspokojenie i odprężenie.

O ile oseski traktują ssanie kciuka jako pomoc w oczekiwaniu na posiłek, o tyle dla dwu-, trzylatków staje się ono rytuałem ułatwiającym zasypianie. I dopóki dziecku nie zaczną wypadać mleczne ząbki, większość ortodontów nie widzi powodu do paniki. Niemniej im wcześniej zaczniemy zniechęcać dziecko do tego nawyku, tym większa szansa na sukces.

Czasem u dzieci, które do tej pory nie potrzebowały tego rodzaju środka uspokajającego, ssanie palca pojawia się nagle. Warto wówczas zastanowić się, co takiego wydarzyło się w życiu naszej pociechy i spowodowało nawrót do dawno zarzuconych nawyków. Powrót mamy do pracy? Pojawienie się młodszego rodzeństwa? Pójście do przedszkola? Postarajmy się wówczas zrozumieć malucha i nie reagować gwałtownie. Jeśli okażemy mu zrozumienie i poświęcimy więcej uwagi, jest nadzieja, że problem sam się rozwiąże.

Wszystko zależy od tego, w jakim wieku jest nasza pociecha. Zdaniem ortodontów, gdy dziecko nie ma jeszcze ząbków lub ma tylko mleczaki, nie jest to wielki problem. Ale wziąwszy pod uwagę konsekwencje ssania kciuka, lepiej jednak zareagować wcześniej, a nie czekać, aż dziecko skończy pięć lat i nawyk się utrwali. Wcześniejsza interwencja jest też uzasadniona, gdy pojawiają się dodatkowe sygnały świadczące o nadmiernym pobudzeniu naszej pociechy, z którym ona kiepsko sobie radzi.

Ponadto ssanie palca sprzyja pojawianiu się rozmaitych problemów zdrowotnych, takich jak:

• zaczerwienienia wokół ust i bolesnych pęknięć skóry,
• infekcji bakteryjnych jamy ustnej,
• wad zgryzu,
• deformacji kciuka,
• kłopotów z połykaniem (język wchodzi między zęby),
• opóźnionego rozwoju mowy,
• deformacji twarzy (cofnięta broda, wysunięta górna warga).

Dlatego warto dowiedzieć się, jak oduczyć dziecko ssania palca – bezstresowo i skutecznie.

Zadajmy sobie najpierw pytanie, czego nie robić. Sposób powszechnie znany i, co gorsza, stosowany po dziś dzień to smarowanie kciuka gorzkimi substancjami mającymi zniechęcić dziecko do wkładania palców do ust. Sugerują one maluchowi, że wkładając palce do ust, robi coś złego, nagannego i dziecko po prostu zaczyna się bać. A co jest reakcją na lęk? Kciuk w buzi… I tak błędne koło się zamyka.

Jak wyznają rodzice, ten sposób nie tylko nie działa, ale również podważa zaufanie malucha do dorosłych. Równie nieskuteczne jest wkładanie na noc rękawiczek. Odradzamy też podanie kilkulatkowi smoczka – nawet jeśli go nie odrzuci, jest to zastępowanie jednego nawyku innym, równie trudnym do zwalczenia.

Niektórzy radzą, by obserwować dziecko i nie dopuszczać do sytuacji stresowych. Ale przecież życia nie da się przeżyć bez stresu – można tylko starać się zapobiec jego eskalacji. Jeśli widzimy, że naszemu zmęczonemu maluchowi zbiera się na płacz, pocałujmy w główkę, zanućmy kołysankę, a potem mocno go przytulmy i połóżmy się obok niego w łóżeczku.

Na licznych forach internetowych rodzice podają wiele sposobów na rozprawienie się z niepożądanym nawykiem. Zatem jak oduczyć dziecko ssania palców przed zaśnięciem?

• Dawajcie dziecku do jedzenia pokarmy, które można trochę dłużej żuć w buzi: skórki od chleba, suszone owoce itp. Wzmacniają się wówczas mięśnie odpowiedzialne za żucie, co sprzyja rezygnacji ze ssania palców.
• Chwalcie waszą pociechę, gdy nie ssie palców – pochwały wzmacniają pozytywnie, kary i krzyki powodują stres (pojawia się błędne koło).
• Gdy zachowanie malucha sugeruje, że ssie kciuk z powodu strachu przed ciemnością, nie obawiajcie się pozostawić mu w pokoju małej lampki. Niech zasypia przy jej świetle.
• Pozwólmy dziecku zasypiać z ulubioną przytulanką, samochodzikiem, figurkami lego. Jeśli chce w łóżeczku pomajsterkować, nie zabraniajcie mu tego. Zajęte rączki mniej chętnie wędrują do buzi.
• Gdy mocno niepokoicie się konsekwencjami ssania kciuka dla prawidłowego zgryzu waszego malucha, skorzystajcie z konsultacji u ortodonty. Być może problem rozwiąże nakładka chroniąca zgryz i uniemożliwiająca ssanie kciuka. Dla niektórych dzieci wielkie znaczenie ma to, że przemawia do nich specjalista – również stomatolog – a nie rodzice, których argumenty słyszały po stokroć.