Jak odbudować mikrobiotę jelitową u dziecka?

Mikrobiota (mikrobiom) to zbiór mikroorganizmów zasiedlających organizm człowieka, głównie jego przewód pokarmowy, ale także drogi oddechowe, jamę ustną i nosową, skórę, uszy, płuca czy układ moczowo-płciowy. Jak się szacuje, liczba drobnoustrojów zasiedlających organizm ludzki jest większa niż liczba wszystkich komórek organizmu człowieka! W skład mikrobioty wchodzi ok. 2000 różnych gatunków drobnoustrojów.

Mikrobiom, jego skład jakościowy i ilościowy kształtują się w pierwszych dwóch-trzech latach życia. Zaburzenia w tym istotnym procesie kształtowania mogą mieć olbrzymi wpływ na całe nasze przyszłe życie, warunkując m.in. stan odporności, rozwój tzw. chorób cywilizacyjnych takich jak cukrzyca, zespół metaboliczny, otyłość, choroby nowotworowe i autoimmunizacyjne.

Mikrobiota bakteryjna jelit jest wyjątkowo wrażliwa na warunki zewnętrzne. Stosując niezrównoważoną dietę czy nadużywając farmaceutyków w znaczącym stopniu zaburzamy prawidłowe funkcje mikrobiomu.

Jest to szczególnie ważne u dzieci do trzeciego roku życia, u których mikrobiota bakteryjna dopiero się kształtuje. Na jej zaburzony rozwój wpływ ma wiele czynników, takich jak termin i metoda porodu czy sposób karmienia. Degeneracji mikrobioty u dzieci sprzyja przede wszystkim nadużywanie antybiotyków, zwłaszcza w pierwszych 2-3 latach życia. Leki te, choć niewątpliwie skuteczne w zwalczaniu drobnoustrojów chorobotwórczych, niszczą także „dobre bakterie” zasiedlające organizm, zaburzając jego prawidłową pracę i osłabiając odporność.

Wśród ważnych czynników mających wpływ na zaburzenia mikrobioty jelit wymienia się porody drogą cięcia cesarskiego. Jak dowodzą badania, przejście przez kanał rodny sprawia, że noworodki zostają „wyposażone” w drobnoustroje matki. Tymczasem, kiedy dziecko rodzi się na sali operacyjnej, jego pierwszym środowiskiem bakteryjnym jest szpital. Dostają więc inny zestaw drobnoustrojów, niekoniecznie korzystnych dla prawidłowego rozwoju i osłabiających ich odporność.

Niestety, jak się szacuje, drogą cięcia cesarskiego w Polsce rodzi się już ponad połowa dzieci! Konsekwencją zaburzeń odporności jest zwiększona podatność na infekcje. Podawane małym dzieciom antybiotyki upośledzają prawidłowy rozwój mikrobiomu. Wiele danych wskazuje, że w ostatnich 20-30 latach dramatycznie spadła  liczebność, jak i różnorodność mikroorganizmów w przewodzie pokarmowym.

Na kształtowanie się prawidłowego mikrobiomu u dziecka wpływa także sposób jego karmienia. Nie ma lepszego i lepiej zbilansowanego pożywienia, niż pokarm matki podawany na żądanie. Już pierwsze krople pokarmu, nazywane siarą, pełne są bioaktywnych składników, które staną się bazą tworzącej się u dziecka mikrobioty jelitowej. Dowiedziono też, że skład mleka matki odpowiada na potrzeby noworodka i niemowlęcia na każdym etapie jego rozwoju. Dzieci karmione piersią są bardziej odporne, mniej podatne na występowanie kolki jelitowej i mniej skłonne do występowania alergii w przyszłości.

Na poprawę jakości mikrobiomu u dziecka może mieć wpływ stosowanie dobrze przebadanych probiotyków i prebiotyków, które są źródłem szczepów bakterii występujących w naturalnej mikrobiocie jelit. Jednym z najlepiej przebadanych szczepów bakterii jest Lactobacillus rhamnosus GG. Spektrum zastosowań tego szczepu jest dosyć szerokie i obejmuje zarówno wpływ na prawidłową funkcję przewodu pokarmowego (infekcje rotawirusowe, biegunka poantybiotykową) jak i modulację układu odpornościowego (infekcje górnych dróg oddechowych).

Dowiedziono, że stosowanie probiotyków jako środków wspomagających leczenie infekcji sprzyja skróceniu czasu rwania choroby i ograniczeniu jej objawów. W niektórych zaburzeniach w strukturze mikrobiomu korzystne mogą się okazać probiotyki jednokomponentowe wspomagane prebiotykami, czyli synbiotyki.