Co zrobić, jeśli pojawią się zaburzenia odżywiania u dziecka?

Najważniejszym zadaniem rodzica, który podejrzewa zaburzenia odżywiania u dziecka, jest zróżnicowanie, czy ich przyczyną są zaburzenia psychiczne, czy też mamy do czynienia z niezdiagnozowaną chorobą o podłożu organicznym. Zaburzenia odżywiania u małych dzieci są trudniejsze w rozpoznaniu ze względu na to, że można obserwować objawy, ale dziecko nie potrafi wyjaśnić, co dokładnie się z nim dzieje. W pierwszej kolejności należy zatem wykluczyć:

• problemy z budową jamy ustnej,
• problemy z przełykaniem i ssaniem (u niemowląt),
• infekcje pasożytnicze,
• inne choroby, które mogą prowadzić do niejedzenia ze zmęczenia.

Wśród przyczyn zaburzeń odżywiania u najmłodszych o podłożu psychicznym wymienia się:

• nieprawidłowe relacje z rodzicami (zaburzona więź),
• traumatyczne przeżycia (np. pobyt w szpitalu),
• negatywne skojarzenia z jedzeniem (np. po infekcji i ostrych wymiotach).

Często jednak trudno jest jednoznacznie wskazać konkretną przyczynę. Zazwyczaj nie mamy do czynienia z jednym, uchwytnym powodem zaburzeń w odżywianiu u dzieci, ale ze złożonym problemem.

Najważniejszym kryterium rozpoznania zaburzeń odżywiania u dzieci jest niedożywienie i zaburzenie wzrostu. Częstą konsekwencją są także niedobory pokarmowe, np. niedokrwistość z niedoboru żelaza, czy niedobór magnezu.

Na poziomie zachowania zaburzenia odżywienia u dziecka objawiają się częstym odmawianiem jedzenia. Mogą sprowadzać się do paraliżującego lęku przed nowymi produktami (neofobia żywieniowa) czy też do jedzenia tylko jednego dania, np. zupy pomidorowej czy frytek (to tzw. selektywne zaburzenia odżywiania). Czasem zdarza się, że dziecko chce jeść np. ziemię z doniczek, piasek z piaskownicy, tynk ze ścian. Wtedy mamy do czynienia z tzw. spaczonym apetytem (pica).

W rozpoznawaniu zaburzeń odżywiania wskazuje się, że objawy powinny występować przez minimum miesiąc.

Pierwszym krokiem, jaki warto wykonać jest spotkanie z pediatrą, który wykluczy choroby o podłożu organicznym i zleci badania oceniające stan odżywienia. Warto także skonsultować się z dietetykiem specjalizującym się w dietetyce wczesnodziecięcej, który oceni, czy zachowanie dziecka ma cechy zaburzeń odżywiania czy jest prawidłowym etapem rozwojowym.

Zdarza się tak, że rodzice, skupieni na każdym ruchu dziecka, nadinterpretują jego zachowanie jako patologię. Tymczasem momenty (niezbyt długie) selektywnego wyboru potraw czy osłabionego apetytu bywają normalnym etapem rozwoju. Kolejnym krokiem jest spotkanie z psychologiem, który wyjaśni, jak wygląda terapia zaburzeń odżywiania u dzieci.

Leczenie zaburzeń odżywiania u dzieci opiera się na współpracy rodziców ze specjalistami z trzech dziedzin. W skład interdyscyplinarnego zespołu wchodzą:

• psycholog,
• pediatra,
• dietetyk.

Psycholog najczęściej pracuje wyłącznie z rodzicami, poszukując przyczyn zaburzeń odżywiania u dziecka. Jednak, jeśli wiek dziecka umożliwia włączenie go do terapii, to często jest to jeden z elementów leczenia. Czasem bywa tak, że terapii wymaga także depresja jednego z rodziców, która może prowadzić do zaburzeń więzi.

Dietetyk podpowie, jak komponować pełnowartościową dietę dziecka. Zwróci uwagę na sposób karmienia, uważność w czasie posiłku i jego miłą atmosferę. Pediatra pomoże uporać się z niedożywieniem, zaproponuje niezbędną suplementację i ewentualne leczenie farmakologiczne.

Kompleksowe podejście do zaburzeń odżywiania u dzieci daje bardzo duże szanse wyleczenia. Niezwykle istotne jest, by jak najwcześniej wyłapać niepokojące sygnały i przerwać utrwalanie się schematu.