Ból ucha i gardła u dziecka

Ból ucha i gardła u dziecka to dolegliwości, na które skarży się wiele dzieci w wieku żłobkowym i przedszkolnym. Bolące ucho i gardło może stanowić uciążliwy objaw. Można zaobserwować u dzieci m.in. problemy z przełykaniem, jedzeniem, zaburzenia równowagi, pogorszenie ogólnego samopoczucia.

Najczęstszą przyczyną bólu ucha i gardła jest stan zapalny spowodowany przez bakterie, zazwyczaj paciorkowce lub przez wirusy. Czasem przyczyną bólu gardła i ucha mogą być rosnące ząbki lub stany zapalne dziąseł lub zębów, a także problemy ze śliniankami, węzłami chłonnymi lub migdałkami.  

Bóle uszu i gardła mogą być powodowane chorobami zatok lub nieżytem nosa. Bolące ucho i gardło mogą być również objawem alergii czy reakcją na ukąszenie owada. Bywa, że promieniujący do gardła ból wynika z zatkania uszu z powodu zamoczenia czy nadmiernego nagromadzenia woskowiny. 

Przyczyną bólu ucha i gardła może być tzw. „przewianie” lub odmrożenie. Rzadkością są wrodzone nieprawidłowości, np. w budowie ucha lub twarzoczaszki.

Pierwsza pomoc w przypadku bólu uszu i gardła to sprawdzone domowe sposoby. Pomocne mogą być większe ilości zdrowych płynów (słodzone napoje to pożywka dla bakterii i grzybów). Warto również zadbać o właściwe nawilżenie powietrza w pomieszczeniach, szczególnie w czasie upalnego lata i zimy, gdy włączone jest ogrzewanie. 

Pomocne są również specjalne oczyszczacze powietrza, które minimalizują ilość krążących wokół nas drobnoustrojów. Jeśli w domu mamy urządzenia do klimatyzowania pomieszczeń, nie zapominajmy o regularnych przeglądach i konserwacji. Zaniedbania mogą przyczynić się do namnażania bakterii i grzybów. 

Na ból ucha pomóc mogą delikatne ciepłe kompresy, ogrzewanie, przykładanie okładów z cebuli, a nawet czosnek. Pamiętajmy, że umieszczanie czosnku wewnątrz ucha może spowodować jego zatkanie, a w konsekwencji pogorszenie sytuacji. Aplikowanie czegokolwiek do ucha może spowodować również uszkodzenia błony bębenkowej i trwałe upośledzenie słuchu.

U małych dzieci i niemowląt ból ucha i gardła może powodować płacz, rozdrażnienie, niechęć do jedzenia, zaburzenia snu. Nie zawsze maluchy są w stanie zakomunikować, co im dolega. Jeśli rozwijająca się infekcja nie zostanie w porę opanowana, stan dziecka może się pogorszyć, a jego ból i cierpienie – przedłużyć. 

W przypadku dzieci do 3. r.ż., widząc zmianę zachowania i pogorszenie samopoczucia, warto udać się do pediatry, który może postawić rozpoznanie lub pokierować do lekarzy specjalistów. 

Lekarz najpierw zagląda do gardła i ucha dziecka oraz palpacyjnie sprawdza, czy węzły chłonne są powiększone. Niekiedy niezbędne są dodatkowe badania, takie jak morfologia z oznaczeniem OB i/lub CRP, które mogą wskazywać na rozwijającą się infekcję. Czasami konieczne do dalszej diagnostyki są badania RTG. Mogą one wskazać na nieprawidłowości w obrębie kośćca, zatok lub obecność ciała obcego w uchu lub nosogardle.

Leczenie bólu ucha i gardła powinno być ukierunkowane na przyczynę dolegliwości. 

Uszkodzenia mechaniczne, odmrożenia lub oparzenia należy zaopatrzyć i zadbać o profilaktykę antyseptyczną, aby nie doszło do nadkażeń bakteryjnych.

Ciało obce należy usunąć. Specjalista oceni, czy wnętrze ucha potrzebuje dalszych zabiegów lub leczenia w razie np. uszkodzeń naskórka.

Stany zapalne leczymy lekami przeciwbólowymi, przeciwgorączkowymi, przeciwzapalnymi podawanymi doustnie i/lub w maści. 

Alergie – należy  podać leki przeciwhistaminowe. Skuteczność kropli do nosa zdaniem części specjalistów jest wątpliwa, ale warto obserwować dziecko po podaniu. Niekiedy przynoszą wyraźną poprawę. 

Antybiotykoterapia jest niezbędna u noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia. W pozostałych przypadkach zwykle udaje się wyleczyć uszy i gardło bez antybiotyków. 

Metody domowe – syropy, zarówno te apteczne, jak i domowej roboty napary z malin, cebuli, cebuli z czosnkiem, a także miody i herbatki, np. z szałwii, mogą doraźnie pomóc w opanowaniu problemu.  Pamiętajmy, żeby dostosowywać podawane środki do wieku chorującego na ból gardła i ucha dziecka. 

– W przypadku małych dzieci dobrze jest stosować surowce roślinne. Rzadko myślimy o skutkach ubocznych popularnych syropów na gardło lub na kaszel, a to mogą być poważne skutki, reakcje alergiczne, pobudzenie, bóle brzucha, różne sensacje żołądkowe, niekiedy nawet zaburzenia rytmu serca, duszność. Trzeba też dostosować postać leku. To, że coś jest płynne, nie zawsze oznacza, że jest przeznaczone dla dzieci – podkreśla Anna Jankowska, opiekunka medyczna, dyplomowana opiekunka dziecięca w żłobku. 

Nebulizacje z soli fizjologicznej, niekiedy z dodatkiem innych środków zalecanych przez lekarza, to skuteczny sposób, aby ulżyć dziecku w przypadku infekcji dróg oddechowych i nosogardła. Warto przy tym znaleźć absorbującą zabawkę dla malucha i odpowiednio cichy nebulizator, aby inhalacje przebiegły przyjemnie i pomyślnie.