Wapno w ciąży – przyjmować czy nie?

Wapno w ciąży jest ważne zarówno dla organizmu przyszłej mamy, jak i rozwijającego się dziecka. Wapno, a właściwie wapń (Ca –calcium), jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowej pracy układu krwionośnego, hormonalnego i nerwowego. Dzięki niemu mamy silne serce, sprawne mięśnie, a także mocne kości i zdrowe zęby, które wykształcają się już w życiu płodowym. 

Dziecko w łonie matki potrzebuje wapnia, podobnie jak innych makroelementów, dlatego aktywnie pobiera je z łożyska. Organizm kobiety jest do tego przygotowany. W drugim trymestrze dwukrotnie zwiększa się zdolność wchłaniania wapnia w jelitach, a to sprawia, że do maluszka trafia odpowiednia ilość tego pierwiastka. Jest jednak jeden warunek – przyszła mama musi stosować zdrową dietę, bogatą w produkty mleczne. Mleko, jogurty i sery są najlepszym źródłem wapnia, które pozwala pokryć jego dzienne zapotrzebowanie. W przypadku kobiet ciężarnych to około 1200 mg/dzień, to tylko nieco więcej od ilości rekomendowanej kobietom niespodziewającym się dziecka – norma dla nich to 1000 mg/dzień.

Niedobór wapnia w ciąży

W Polsce wiele ciężarnych przyjmuje niewystarczającą ilość wapnia z codziennej diety, a ponadto za mało przebywa na słońcu. A to główne powody jego deficytów w organizmie. 

Niedobór wapnia może negatywnie wpłynąć na rozwój płodu i wywołać odwapnienie kości, zaburzenia pracy nerek albo inne problemy zdrowotne kobiety. Sposobem, by temu podczas ciąży zapobiec, jest suplementacja wapnia, która powinna być prowadzona pod kontrolą lekarza. Zaleca się ją również pacjentkom z niedoborem wapnia, u których stwierdzono ciążę wysokiego ryzyka. Takie rozpoznanie niesie niebezpieczeństwo wystąpienia stanu przedrzucawkowego (podwyższone ciśnienie krwi i białkomocz), a przyjmowanie preparatów wapnia w ciąży pozwala temu zapobiec. 

Wapno w ciąży na uczulenie

Innym powodem, dla którego ciężarne sięgają po wapno, jest alergia, a czasem także przeziębienie. W powszechnej opinii krąży przekonanie, że wapno łagodzi objawy uczulenia – wysypkę, obrzęk, świąd skóry czy zaczerwienienie oczu. Jednak w świetle badań naukowych nie znajduje to potwierdzenia. 

Dlatego zastanawiając się, czy można w ciąży pić wapno na uczulenie, najlepiej odpowiedzieć: tak, ale tylko wtedy, gdy będzie to zalecenie lekarza. Kobiety brzemienne nie powinny samodzielnie przyjmować preparatów wapnia, ponieważ łatwo go przedawkować, a przez to zaszkodzić i sobie, i dziecku.

Dla rozwijającego się w brzuchu matki dziecka szkodliwy jest zarówno niedobór, jak i nadmiar wapnia, dlatego do jego suplementacji należy podchodzić ostrożnie i zawsze w porozumieniu z lekarzem prowadzącym.

Jakie są skutki niedostatecznego i nadmiernego spożycia tego pierwiastka dla płodu?

• Niedobór wapnia (hipokalcemia), zwłaszcza przewlekły, zaburza rozwój kośćca i sprzyja rozwojowi krzywicy. 
• Nadmiar wapnia (hiperkalcemia) prowadzi do zwapnienia naczyń łożyskowych, niewydolności łożyska. Wiąże się to także z tężyczką noworodków.

W obu przypadkach może dojść do przedwczesnego porodu, co wiąże się z wcześniactwem i wadami rozwojowymi, hipotrofią wewnątrzmaciczną i urodzeniem dziecka z niską wagą.  Należy także pamiętać, że wapń ogranicza wchłanianie cynku, magnezu i żelaza, co dodatkowo może zaburzyć dobrostan matki i płodu.

Mając na uwadze powyższe, suplementację wapnia w ciąży mogą rozpocząć jedynie te kobiety, u których stwierdzono niedobór tego pierwiastka. W innych przypadkach picie wapnia w ciąży nie jest wskazane ze względu na potencjalne ryzyko dla matki i płodu. Dotyczy to zwłaszcza pacjentek z hiperkalcemią. Przeciwwskazaniem do przyjmowania wapnia w ciąży jest także kamica nerkowa, niewydolność nerek, sarkoidoza i choroby serca.

Pod nazwą „wapno” kryją się różne związki wapnia, jak np.:

• węglan wapnia,
• cytrynian wapnia, 
• mleczan wapnia,
• glukonian wapnia,
• laktobionian wapnia.

Związki te różnią się zawartością Ca oraz zdolnością jego przyswajania. Najczęściej spotykane są preparaty z węglanem wapnia, którego przyswajalność wynosi około 30 proc., i cytrynianem wapnia przyswajalnym w około 40 proc. Wapno należy przyjmować razem z witaminą D3, która poprawia jego absorpcję w jelitach. Oczywiście najlepszym źródłem wapnia są produkty spożywcze – mleko, kefir, tłuste żółte sery, a także sardynki w oleju, pomidory, natka pietruszki, jarmuż i inne warzywa zielone. 

Aby pokryć dzienne zapotrzebowanie na wapń i uniknąć konieczności jego suplementacji w ciąży, wystarczy na śniadanie zjeść kanapkę z 2 plasterkami goudy i wypić szklankę mleka, a na kolację przygotować duży jogurt naturalny z garścią suszonych fig i moreli.