Tyłozgięcie macicy – co to znaczy i czy ma to wpływ na ciążę?

Tyłozgięcie macicy to taki rodzaj budowy anatomicznej, w którym macica kobiety jest skierowana ku tyłowi miednicy, w stronę pleców, zamiast ku przodowi, w stronę pęcherza moczowego. Tyłozgięcie macicy nie jest patologią, ani chorobą, co więcej, tyłozgięcie to jedna z różnych możliwych pozycji macicy, która mogą występować u kobiet. 

Ocenia się, że około 20-30 proc. kobiet rodzi się z tyłozgięciem macicy i większość z nich nawet nie zdaje sobie z tego sprawy, ponieważ takie ułożenie macicy najczęściej nie daje żadnych objawów czy dolegliwości. Czasami zdarza się, że tyłozgięcie macicy pojawia się w późniejszym okresie życia w wyniku chorób układu rozrodczego czy menopauzy.   

Tyłozgięcie macicy staje się bardziej istotne tylko wtedy, gdy u kobiety występują np.  intensywne bóle menstruacyjne, ból podczas stosunku płciowego, nietrzymanie lub zatrzymanie moczu lub towarzyszy endometriozie. Jednak warto wiedzieć, że tyłozgięcie macicy samo w sobie nie ma wpływu na płodność kobiety, a taka pozycja macicy nie podlega leczeniu.  

Anatomia i fizjologia macicy  

Macica jest narządem w kształcie gruszki, znajduje się pośrodku miednicy mniejszej, między pęcherzem moczowym a odbytnicą. Od dołu macica łączy się z pochwą, zaś w jej górnej części znajdują się ujścia jajowodów. Dolna część macicy, nazywana szyjką macicy (cervix), jest zwężeniem w kształcie cylindra, które łączy macicę z pochwą. Szyjka macicy ma wewnętrzne i zewnętrzne ujście. Wewnętrzne ujście prowadzi do jamy macicy, natomiast zewnętrzne ujście jest widoczne w pochwie i stanowi punkt dostępu dla komórek nabłonka szyjki macicy podczas cytologii.  

Wielkość macicy może się zmieniać w zależności od wieku i stanu zdrowia kobiety. U niektórych dziewcząt przed okresem miesiączkowym i u kobiet w wieku menopauzalnym może być mniejsza niż u kobiet w wieku rozrodczym. W ciąży macica znacząco się powiększa, aby pomieścić rozwijający się płód.  

Ściana macicy składa się z kilku warstw, w tym błony śluzowej (endometrium), mięśniowej (miometrium) i zewnętrznej warstwy tkanki łącznej (perimetrium). Macica jest dobrze unaczyniona i ukrwiona, co ma kluczowe znaczenie dla jej funkcji w ciąży i menstruacji. Jest również unerwiona, ale nie jest narządem bardzo wrażliwym na ból.  

Położenie macicy może się zmieniać w zależności od pozycji ciała i fazy cyklu menstruacyjnego. Anatomiczną pozycją macicy jest pochylenie ku przodowi, macica jest nad pęcherzem moczowym, a dno miednicy skierowane jest ku górze.   

Tyłozgięcie macicy może wynikać z przyczyn genetycznych i nie dawać żadnych objawów, jest jednak kilka przyczyn, które mogą przyczynić się do jego wystąpienia. Należą do nich: rozciągnięcie wiązadeł podczas ciąży, nagły spadek estrogenów podczas menopauzy, a także choroby układu rozrodczego, w tym guzki.  

Wiele kobiet po prostu urodziło się z takim ułożeniem macicy i nie wiąże się to z żadnymi dolegliwościami czy komplikacjami zdrowotnymi. Mówi się, że to „taka uroda”.   

Do przyczyn nabytego tyłozgięcia macicy należą m.in.:  

• choroby układu rozrodczego, m.in. endometrioza czy zapalenie miednicy, które powodują powstawanie tkanek bliznowatych lub zrostów po wewnętrznej stronie brzucha „zmuszających” macicę do zmiany pozycji; 
• guzki i zmiany nowotworowe;  
• menopauza, która wraz ze spadkiem produkcji estrogenów u kobiet może doprowadzić do osłabienia więzadeł, które trzymają macicę w pionie.  

Kiedy diagnozuje się tyłozgięcie macicy 

Tyłozgięcie macicy najczęściej diagnozowane jest przy okazji rutynowego badania ginekologicznego lub podczas badania USG miednicy mniejszej. Zazwyczaj dochodzi do tego przez przypadek, zwłaszcza gdy nie daje żadnych objawów.  

Objawy kliniczne tyłozgięcia macicy 

Niektóre kobiety z tyłozgięciem macicy mogą odczuwać charakterystyczne objawy. Są to:  

• obfite i bolesne miesiączki, wydłużające się i z większą ilością skrzepów; 
• ból w miednicy dolnej, który może być spowodowany naciskiem na inne narządy lub struktury w tej okolicy;  
• ból podczas stosunku płciowego, zwłaszcza podczas głębokiej penetracji;  
• problemy z oddawaniem moczu – tyłozgięta macica może naciskać na pęcherz moczowy i powodować częstomocz lub trudności z oddawaniem moczu;  
• dolegliwości jelitowe – bóle brzucha, wzdęcia lub problemy z układem pokarmowym.  

Charakterystyczne są biegunki w trakcie miesiączki. Może zdarzyć się, że tyłozgięcie macicy będzie przyczyną zaparć czy bólu podczas wypróżnień.  

Badania  tyłozgięcia macicy  

Jeśli występujące objawy wskazują na to, że ich przyczyną może być tyłozgięcie macicy,  warto potwierdzić te przypuszczenia w gabinecie lekarskim. Lekarz przeprowadzi badanie palpacyjne, które pozwoli mu ocenić  pozycję macicy i ewentualne zmiany patologiczne. Potwierdzenie przypuszczeń o tyłozgięciu macicy nastąpi po badaniu USG miednicy mniejszej. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić bardziej zaawansowane badania obrazowe, takie jak MRI.  

Tyłozgięcie macicy nie jest zazwyczaj przeszkodą dla zajścia w ciążę ani jej prawidłowego przebiegu. Większość kobiet z tyłozgięciem macicy jest w stanie zajść w ciążę i prowadzić ją do rozwiązania bez problemów. W większości przypadków tyłozgięcie macicy nie ma również wpływu na płodność.  

Możliwe komplikacje w ciąży  

Pozycja macicy nie powinna mieć wpływu także na przebieg ciąży. Niemniej istnieją potencjalne komplikacje. Niektóre kobiety z tyłozgięciem macicy mogą doświadczać bólu w miednicy dolnej, szczególnie w pierwszych tygodniach ciąży, gdy macica zaczyna się powiększać. W rzadkich przypadkach tyłozgięcie macicy może naciskać na pęcherz moczowy i powodować trudności z oddawaniem moczu lub częstomocz. Tyłozgięcie macicy może utrudniać ocenę płodu za pomocą ultrasonografii w trakcie pierwszych etapów ciąży.  

Warto jednak pamiętać, że macica jest narządem bardzo elastycznym, który potrafi dostosować swoje położenie do rosnącego płodu. W trakcie ciąży macica zwykle zwiększa swoją objętość i przemieszcza się w górę, co jest naturalnym procesem. U kobiet z wrodzonym tyłozgięciem macica po porodzie wróci do pierwotnej pozycji.  

Wpływ tyłozgięcia macicy na proces porodu  

Tyłozgięcie macicy zazwyczaj nie ma wpływu na proces porodu. Macica jest zdolna do odpowiedniego przemieszczania się w trakcie porodu, aby umożliwić wydanie płodu na świat. W rzadkich przypadkach jednak tyłozgięta macica, szczególnie znacznie skierowana ku tyłowi, może wpływać na długość i sposób porodu. Jednak większość kobiet z tyłozgięciem macicy rodzi bez większych problemów.  

Tyłozgięcie macicy a płodność  

Jedyny problem, jaki może się pojawić podczas starań o dziecko u kobiet z tyłozgięciem macicy, to wydłużona droga, którą musi pokonać plemnik. Jednak z tym można sobie skutecznie poradzić, wybierając odpowiednią pozycję seksualną.  

Leczenie tyłozgięcia macicy 

Dawniej uważano, że tyłozgięcie macicy to schorzenie, które należy leczyć i stosowano w tym celu metody chirurgiczne. Dziś takie leczenie jest stosowane niezwykle rzadko, kiedy pozycja macicy związana jest z endometriozą, mięśniakami czy zrostami.  

Jeśli leczenie tyłozgięcia macicy okaże się koniecznie, ponieważ pacjentka cierpi, stosuje się metody zachowawcze, np. farmakoterapię lub fizjoterapię.  

Porady i wskazówki dla kobiet z tyłozgięciem macicy  

Kobiety z tyłozgięciem macicy, które doświadczają dolegliwości takich jak ból miednicy, problemy z oddawaniem moczu czy trudności z zajściem w ciążę, nie powinny zwlekać z wizytą u lekarza. Im wcześniej zostaną zidentyfikowane ewentualne problemy, tym skuteczniej można się ich pozbyć.