Stan przedrzucawkowy – przyczyny, objawy i skutki

Stan przedrzucawkowy definiowany jest jako wystąpienia nadciśnienia tętniczego po 20. tygodniu ciąży w przypadku kobiet, u których wartości ciśnienia wcześniej były w granicach normy. Wysokiemu ciśnieniu towarzyszy zazwyczaj białkomocz. Aby stwierdzić preeklampsję u kobiety chorującej przewlekle na nadciśnienie tętnicze, musi nastąpić nasilenie objawów związanych z podwyższonym ciśnieniem tętniczym oraz wystąpienie białkomoczu.

Rozpoznanie preeklampsji oparte jest na wytycznych The International Society for the Study of Hypertension in Pregnancy (ISSHP). Według nich, oprócz nadciśnienia tętniczego, które pojawiło się lub uległo nasileniu po 20. tygodniu ciąży, konieczne jest współwystępowanie co najmniej jednego dodatkowego objawu:

• białkomoczu;
• ostrego uszkodzenia nerek – ocenianego na podstawie stężenia kreatyniny;
• powikłań wątrobowych – ocenianego na podstawie wartości AspAT i AlAT, a także dolegliwości bólowych w prawym górnym kwadrancie brzucha;
• małopłytkowości;
• jakichkolwiek powikłań neurologicznych, np. zaniewidzenia na jedno oko lub bólu głowy;
• nieprawidłowości w rozwoju płodu, np. ograniczenia wzrastania wewnątrzmacicznego czy też nieprawidłowych przepływów w badaniu USG.

Jednoznaczne przyczyny stanu przedrzucawkowego nie zostały zdefiniowane. Podejrzewa się, że głównym czynnikiem go wywołującym są nieprawidłowości w czynności łożyska, a przede wszystkim w budowie tętnic spiralnych wchodzących w jego strukturę. Powoduje to wykształcenie się krążenia wysokooporowego, a nie tak jak w ciąży fizjologicznej – krążenia niskooporowego. Teorię tę potwierdza również to, że dolegliwości związane ze stanem przedrzucawkowym ustępują najczęściej samoistnie krótko po urodzeniu łożyska.

Zatrucie ciążowe

Preeklampsja była w przeszłości określana jako zatrucie ciążowe lub gestoza. Było to związane z faktem, że jedynym sposobem, który gwarantował pełne wyleczenie, był poród. Zatrucie ciążowe jest określeniem, którego aktualnie nie znajdziemy już w profesjonalnych i fachowych źródłach. 

Rzucawka w ciąży

Rzucawka w ciąży to najgroźniejsze powikłanie stanu przedrzucawkowego. Objawia się ono wystąpieniem napadu drgawkowego, a nawet śpiączki u kobiety ciężarnej, u której na wcześniejszym etapie ciąży stwierdzono podwyższone wartości ciśnienia tętniczego lub preeklampsję. Rzucawka stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia kobiety oraz płodu i wymaga natychmiastowego rozwiązania ciąży.

Symptomy preeklampsji nie zawsze są jednoznaczne, a większość z nich pozostaje bezobjawowa. Dlatego tak ważne jest regularne badanie krwi w ciąży, monitorowanie wartości ciśnienia tętniczego oraz co najmniej raz w miesiącu wykonywanie badania ogólnego moczu. Te proste badania pozwalają na szybkie wykrycie preeklampsji oraz wdrożenie leczenia. Co więcej, objawy stanu przedrzucawkowego mogą być związane z układem nerwowym. To właśnie te symptomy najłatwiej zauważyć samej kobiecie ciężarnej. Dlatego też, jeżeli zauważysz u siebie objawy takie, jak: bóle głowy, niedowład, parestezje czy też przejściowe zaniewidzenie, koniecznie udaj się do swojego ginekologa.

Preeklampsja niesie za sobą zarówno powikłania krótkofalowe, jak i długofalowe. Do tych pierwszych zaliczany jest m.in. zespół HELLP, który może skutkować tak poważnymi powikłaniami, jak: obrzęk płuc, ostra niewydolność nerek, zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, a także rzucawka i zgon wewnątrzmaciczny. Jeżeli mowa o odległych powikłaniach stanu przedrzucawkowego, to u kobiet, u których w trakcie ciąży wystąpiła preeklampsja, wzrasta ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak: udar mózgu czy zawał serca. Z tego powodu tak ważna jest odpowiednia profilaktyka i wczesne wykrywanie stanu przedrzucawkowego.

Poród stanowi jedyny definitywny sposób leczenia stanu przedrzucawkowego. Postępowanie z ciężarną uzależnione jest od wartości ciśnienia tętniczego oraz wieku ciąży. Według wytycznych wszystkie kobiety z preeklampsją powinny być hospitalizowane do momentu porodu, chyba że stwierdzony został łagodny stan przedrzucawkowy bez odchyleń dobrostanu płodu. 

W trakcie pobytu w szpitalu kobieta ma regularnie wykonywane takie badania, jak: pomiary ciśnienia tętniczego, ocena stężenia kreatyniny, AspAT, AlAT, morfologii, bilirubiny, a także jonogramu. Choć dobry stan matki oraz płodu pozwala na kontynuowanie ciąży, to niemal wszystkie przypadki kończą się porodem przed terminem.