Powiększenie macicy w ciąży – jakie są objawy

W czasie ciąży organizm kobiety podlega licznym procesom adaptującym go do stworzenia odpowiedniego środowiska dla rozwoju dziecka. Jedną z bardzo istotnych zmian jest powiększenie macicy. Przed ciążą rozmiar tego narządu można porównać wielkością do pomarańczy (średnie wymiary to 7-8 cm długości, 5 cm szerokości i 4 cm grubości). W terminie planowanego porodu ma już rozmiar arbuza. Jak powiększa się macica w ciąży na różnych jej etapach?

Macica zaczyna się powiększać i rozpulchniać już we wczesnej ciąży. Między 6. a 10. tygodniem jej kształt zwiększa się nieregularnie – jeden z rogów macicy (ten, w którym zagnieździł się zarodek) jest uwypuklony. Później rozpoczyna się proces uogólnionego powiększania się macicy. Pod koniec pierwszego trymestru ciąży ma ona wielkość grejpfruta i zaczyna rosnąć w górę miednicy (nadal jednak się w niej mieści).

W drugim trymestrze ciąży intensywny rozrost macicy powoduje, że staje się zbyt duża, by całkowicie umiejscowić się w miednicy. W tym okresie jest już zlokalizowana między pępkiem a piersiami.

W czasie trwania trzeciego trymestru macica nadal rośnie. Pod koniec ciąży zajmuje przestrzeń od dolnej części klatki piersiowej do okolicy łona. Niedługo przed porodem narząd „opuszcza się” w dół miednicy.

W przebiegu całej ciąży macica powiększa się około 20-krotnie. Jej masa rośnie z około 50 g do 1000 g. Po porodzie stopniowo powraca do rozmiaru i umiejscowienia sprzed ciąży (proces ten trwa około sześciu tygodni).

Powiększenie macicy w ciąży – objawy

Głównym objawem wzrastania macicy w ciąży jest stopniowe powiększanie się obwodu brzucha. Jest to widoczne szczególnie wtedy, gdy organ przemieszcza się do jamy brzusznej – między 16. a 22. tygodniem ciąży.

Powiększająca się w ciąży macica powoduje wypychanie narządów wewnętrznych kobiety z ich typowej lokalizacji. Macica może także wywierać nacisk na otaczające ją organy, mięśnie i naczynia krwionośne. Przyczynia się to do powstawania niektórych objawów i dolegliwości w przebiegu ciąży.

Powiększenie macicy a dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego

Kiedy w czasie ciąży dochodzi do wzrostu macicy, narządy dolnego odcinka przewodu pokarmowego zmieniają swoje umiejscowienie.

Zmiana miejsca położenia żołądka może wywoływać zgagę. Pojawia się ona w przypadku, gdy kwaśny sok żołądkowy cofa się z żołądka do przełyku. Może to wywoływać objawy, takie jak:

• pieczenie w okolicy mostka, nasilające się szczególnie po posiłkach, przy pochylaniu, w pozycji leżącej,
• kwaśne odbijanie po posiłku,
• kwaśny smak w ustach.

Powiększająca się macica stanowi także rodzaj przeszkody utrudniającej prawidłowy pasaż treści pokarmowej przez jelita. Przyczynia się to do powstawania zaparć – objawu obecnego u 16-39 proc. kobiet w ciąży. 

Powiększenie macicy a częste oddawanie moczu

Inną dolegliwością związaną ze wzrostem macicy w ciąży jest konieczność częstego oddawania moczu. Powiększenie narządu powoduje przemieszczanie się pęcherza moczowego do przodu i ku górze oraz jego spłaszczenie. To skutkuje zmniejszeniem pojemności pęcherza i związaną z tym potrzebą korzystania z toalety w mniejszych odstępach czasowych.

Powiększenie macicy a zastój krwi żylnej

Wzrastająca w czasie ciąży macica wywiera również nacisk na żyły miednicy oraz żyłę główną dolną. To powoduje częstą u ciężarnych tendencję do zastoju krwi w żyłach kończyn dolnych. W efekcie obserwuje się:

• powstawanie obrzęków,
• rozwój żylaków,
• zwiększone ryzyko zakrzepicy żył głębokich.

Jak poradzić sobie z dolegliwościami?

Odczuwaniu niektórych dolegliwości związanych z powiększeniem macicy w ciąży można przeciwdziałać. Jak radzić sobie z tymi objawami?

W przypadku wystąpienia dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego warto zacząć od wprowadzenia zmian w diecie:

• jeśli pojawia się zgaga, ważne jest, by zidentyfikować żywność, która nasila dolegliwości i jej unikać; najczęściej są to produkty pobudzające wydzielanie soku żołądkowego (np. ocet, owoce cytrusowe, mięta, potrawy kwaśne i ostre, kawa, mocna herbata, czekolada) oraz produkty tłuste, smażone i napoje gazowane; ważne jest również, by spożywać posiłki o niewielkiej objętości oraz unikać pozycji leżącej i wysiłku fizycznego przez min. dwie godziny po jedzeniu;
• w przypadku zaparć zalecane jest zwiększenie ilości spożywanych płynów (do min. dwóch litrów dziennie) oraz błonnika pokarmowego (znajdziesz go przede wszystkim w produktach, takich jak pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy i nasiona, warzywa i owoce); pomóc może również uwzględnienie w diecie mlecznych produktów fermentowanych, np. jogurtu, maślanki.

Utrzymanie odpowiedniego poziomu nawodnienia jest bardzo ważne w przebiegu ciąży, dlatego nie należy ograniczać ilości spożywanych płynów – nawet jeśli wiąże się z tym konieczność częstych wizyt w toalecie. Zalecane jest natomiast unikanie napojów takich jak kawa, mocna herbata i napoje energetyzujące, które mają właściwości moczopędne.

Aby przeciwdziałać zastojowi krwi w żyłach i związanym z tym dolegliwościom, unikaj przebywania przez długi czas w tej samej pozycji. W czasie leżenia możesz lekko unieść nogi, np. podkładając pod stopy zrolowany koc, aby ułatwić odpływ krwi. Pomóc może również ograniczenie spożycia soli.