Nie zawsze idealna ciąża – co może być przyczyną przedwczesnego porodu?
Spis treści:
Dlaczego pierwsze tygodnie ciąży są najważniejsze?
Ginekolodzy zgodnie twierdzą, że najważniejszy czas w rozwoju dziecka to pierwszy trymestr ciąży. To wtedy odbywa się najbardziej intensywny rozwój narządów płodu, m.in. jego układu nerwowego. Wtedy też jest najbardziej narażony na działanie czynników zewnętrznych, takich jak: stosowane przez mamę leki, spożywany alkohol czy promieniowanie jonizujące. Poza tym na początku ciąży, szczególnie między 4. a 6. tygodniem jej trwania, istnieje największe ryzyko poronienia. Spada ono wraz z następnymi tygodniami, a po 14. tygodniu wynosi jedynie 2 proc.
Niepokojące objawy ciąży – które wskazują na przedwczesny poród?
Poród przedwczesny to czynność skurczowa widoczna w zapisie KTG przed 37. tygodniem ciąży, prowadząca do skracania i rozwierania się szyjki macicy. Objawy przedwczesnego porodu to, podobnie jak porodu w terminie, bolesne, regularne, niemijające skurcze macicy, które odczuwa kobieta ciężarna. W przeciwieństwie do skurczów przepowiadających, nie mijają one po zastosowaniu leków rozkurczowych czy też po ciepłej kąpieli.
Objawem mogącym sugerować zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego jest krótka szyjka macicy (<25 mm) zmierzona podczas USG 2. trymestru. Czynnikami ryzyka urodzenia dziecka przedwcześnie są również:
- ciąża bliźniacza,
- poród przedwczesny w poprzedniej ciąży,
- łożysko przodujące,
- palenie papierosów,
- cukrzyca,
- nadciśnienie ciążowe,
- wady anatomiczne i mięśniaki macicy.
Skurcze w ciąży
Wbrew pozorom skurcze macicy nie pojawiają się dopiero w trakcie porodu, a są obecne już od połowy ciąży. Nie są to oczywiście skurcze porodowe. Co ciekawe, skurcze nie mijają wraz z urodzeniem dziecka. Są one bowiem niezbędne podczas 3. okresu porodu, tzn. urodzenia łożyska.
Skurcze, które nie powinny niepokoić
Skurcze macicy w ciąży pojawiają się u wielu kobiet około 20. tygodnia. Zalicza się do nich skurcze Alvareza i Braxtona-Hicksa. Są one fizjologicznie i nie powinny stanowić powodu do niepokoju.
Skurcze Braxtona-Hicksa
Skurcze Braxtona-Hicksa pojawiają się ok. 1-2 razy na godzinę i mają większą siłę niż skurcze Alvareza. Mogą one również trwać dłużej i być bardziej bolesne.
Skurcze przepowiadające
Kobiety zaczynają odczuwać skurcze przepowiadające ok. 38. tygodnia ciąży. Od tych pojawiających się wcześniej różnią się one natężeniem bólu. W przeciwieństwie do skurczy porodowych mijają samoistnie po około 2 godzinach lub po zażyciu leków rozkurczowych.
Kiedy jest mowa o przedwczesnym porodzie?
Poród przedwczesny to regularna czynność skurczowa macicy prowadząca do skracania i rozwierania się szyjki macicy, mająca miejsce po 22. tygodniu i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży. Po tym czasie mamy do czynienia z ciążą donoszoną. W przypadku porodu przedwczesnego istnieje ryzyko powikłań związanych ze wcześniactwem u dziecka. Im wcześniejszy tydzień ciąży, tym większe jest to ryzyko.
Jak zapobiec przedwczesnemu porodowi?
Mimo że przedwczesne porody nadal stanowią wielkie wyzwanie dla współczesnego położnictwa, dostępne są metody zmniejszające ich ryzyko. Trzy najpopularniejsze metody profilaktyki u kobiet, u których wystąpił poród przedwczesny lub stwierdzono skracającą się szyjkę w 2. trymestrze, to:
- stosowanie dopochwowo progesteronu,
- założenie szwu szyjkowego (wyróżnia się także szew ratunkowy – zakładany, gdy dochodzi do rozwarcia szyjki macicy przed 25. tygodniem),
- założenie pessara szyjkowego.
Nie jest zalecany natomiast tzw. reżim łóżkowy, który mógłby zwiększyć ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych u kobiety.
Zdarza się jednak często, że niestety ma miejsce przedwczesny poród mimo zastosowania pessara czy progesteronu. Jeśli dojdzie do rozpoczęcia porodu między 24. a 34. tygodniem ciąży, niezbędna jest m.in. steroidoterapia, umożliwiająca rozwój płuc u dziecka. Na ten czas stosuje się tokolizę, czyli zahamowanie czynności skurczowej. Trwa to jednak maksymalnie 48 godzin. Ten czas umożliwia również przetransportowanie kobiety rodzącej do ośrodka o wyższej referencyjności, w którym warunki do zajmowania się urodzonym wcześniakiem są lepsze.