Nie zawsze idealna ciąża – co może być przyczyną przedwczesnego porodu?

Ginekolodzy zgodnie twierdzą, że najważniejszy czas w rozwoju dziecka to pierwszy trymestr ciąży. To wtedy odbywa się najbardziej intensywny rozwój narządów płodu, m.in. jego układu nerwowego. Wtedy też jest najbardziej narażony na działanie czynników zewnętrznych, takich jak: stosowane przez mamę leki, spożywany alkohol czy promieniowanie jonizujące. Poza tym na początku ciąży, szczególnie między 4. a 6. tygodniem jej trwania, istnieje największe ryzyko poronienia. Spada ono wraz z następnymi tygodniami, a po 14. tygodniu wynosi jedynie 2 proc.

Poród przedwczesny to czynność skurczowa widoczna w zapisie KTG przed 37. tygodniem ciąży, prowadząca do skracania i rozwierania się szyjki macicy. Objawy przedwczesnego porodu to, podobnie jak porodu w terminie, bolesne, regularne, niemijające skurcze macicy, które odczuwa kobieta ciężarna. W przeciwieństwie do skurczów przepowiadających, nie mijają one po zastosowaniu leków rozkurczowych czy też po ciepłej kąpieli. 

Objawem mogącym sugerować zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego jest krótka szyjka macicy (<25 mm) zmierzona podczas USG 2. trymestru. Czynnikami ryzyka urodzenia dziecka przedwcześnie są również:

• ciąża bliźniacza,
• poród przedwczesny w poprzedniej ciąży,
• łożysko przodujące,
• palenie papierosów, 
• cukrzyca, 
• nadciśnienie ciążowe,
• wady anatomiczne i mięśniaki macicy.

Wbrew pozorom skurcze macicy nie pojawiają się dopiero w trakcie porodu, a są obecne już od połowy ciąży. Nie są to oczywiście skurcze porodowe. Co ciekawe, skurcze nie mijają wraz z urodzeniem dziecka. Są one bowiem niezbędne podczas 3. okresu porodu, tzn. urodzenia łożyska. 

Skurcze, które nie powinny niepokoić

Skurcze macicy w ciąży pojawiają się u wielu kobiet około 20. tygodnia. Zalicza się do nich skurcze Alvareza i Braxtona-Hicksa. Są one fizjologicznie i nie powinny stanowić powodu do niepokoju.

Skurcze Braxtona-Hicksa

Skurcze Braxtona-Hicksa pojawiają się ok. 1-2 razy na godzinę i mają większą siłę niż skurcze Alvareza. Mogą one również trwać dłużej i być bardziej bolesne.

Skurcze przepowiadające

Kobiety zaczynają odczuwać skurcze przepowiadające ok. 38. tygodnia ciąży. Od tych pojawiających się wcześniej różnią się one natężeniem bólu. W przeciwieństwie do skurczy porodowych mijają samoistnie po około 2 godzinach lub po zażyciu leków rozkurczowych.

Poród przedwczesny to regularna czynność skurczowa macicy prowadząca do skracania i rozwierania się szyjki macicy, mająca miejsce po 22. tygodniu i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży. Po tym czasie mamy do czynienia z ciążą donoszoną. W przypadku porodu przedwczesnego istnieje ryzyko powikłań związanych ze wcześniactwem u dziecka. Im wcześniejszy tydzień ciąży, tym większe jest to ryzyko.

Mimo że przedwczesne porody nadal stanowią wielkie wyzwanie dla współczesnego położnictwa, dostępne są metody zmniejszające ich ryzyko. Trzy najpopularniejsze metody profilaktyki u kobiet, u których wystąpił poród przedwczesny lub stwierdzono skracającą się szyjkę w 2. trymestrze, to:

1. stosowanie dopochwowo progesteronu,
2. założenie szwu szyjkowego (wyróżnia się także szew ratunkowy – zakładany, gdy dochodzi do rozwarcia szyjki macicy przed 25. tygodniem),
3. założenie pessara szyjkowego.

Nie jest zalecany natomiast tzw. reżim łóżkowy, który mógłby zwiększyć ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych u kobiety. 

Zdarza się jednak często, że niestety ma miejsce przedwczesny poród mimo zastosowania pessara czy progesteronu. Jeśli dojdzie do rozpoczęcia porodu między 24. a 34. tygodniem ciąży, niezbędna jest m.in. steroidoterapia, umożliwiająca rozwój płuc u dziecka. Na ten czas stosuje się tokolizę, czyli zahamowanie czynności skurczowej. Trwa to jednak maksymalnie 48 godzin. Ten czas umożliwia również przetransportowanie kobiety rodzącej do ośrodka o wyższej referencyjności, w którym warunki do zajmowania się urodzonym wcześniakiem są lepsze.

6 formalności, które trzeba wykonać po urodzeniu dziecka