Kalendarz badań w ciąży/fot. iStock Kalendarz badań w ciąży/fot. iStock

Kalendarz badań w ciąży

Badania w ciąży to bardzo ważne zadanie dla każdej przyszłej mamy. Stosując odpowiedni kalendarz badań w ciąży, będziemy wiedzieć, jak rozwija się ciąża, i szybko reagować na zachodzące zmiany. Jakie badania wykonujemy na kolejnych etapach ciąży? Które z nich są obowiązkowe, a które zalecane?

Spis treści:

Badania w pierwszych 10 tygodniach ciąży

Pierwszy trymestr to najważniejszy etap ciąży. Chociaż brzuch przyszłej mamy nie jest jeszcze widoczny, ale dla rozwoju zarodka pierwsze tygodnie są kluczowe. W tym czasie kształtują się wszystkie konieczne do życia narządy i zmysły. Z tego względu pierwszy trymestr to również czas najwyższego ryzyka utraty ciąży. 

Agnieszka Grobelna z Centrum Wspierania Płodności podpowiada, by poczekać z wykonaniem testu ciążowego co najmniej do terminu spodziewanej miesiączki, by nie robić sobie przedwczesnych nadziei: W dzisiejszych czasach kobiety bardzo szybko wykonują testy ciążowe. Dodatnie wyniki testów mogą potęgować stres. Z jednej strony cieszymy się, a z drugiej strony wiemy, że te bardzo wczesne ciąże są często tracone. Czasami bywa tak, że doszło do poczęcia, ale nie wykształciły się pewne organy, które pozwoliłyby zarodkowi przeżyć. Przychodzi miesiączka, to jest naturalne poronienie. Kiedyś, w dawnych czasach, nie mając testów, kobiety nawet nie wiedziały, że tracą ciążę.

Jakie badania należy wykonać w pierwszych 10 tygodniach ciąży?

  • Badanie krwi – testy na obecność beta-hCG, które są skuteczniejsze od domowych testów z moczu. 
  • Badanie ginekologiczne – lekarz sprawdzi ogólny stan zdrowia, ciśnienie, wykonuje badanie cytologiczne i kieruje na badanie USG. Zaleca się wizytę lekarską między 6. a 8. tygodniem ciąży, czyli nie później niż 8 tygodni po ostatniej miesiączce. 
  • Transwaginalne USG – pierwsze badanie ginekologiczne w ciąży wykonywane jest przez pochwę. Potwierdza obecność zarodka, sprawdza jego akcję serca. 

Podczas badania może okazać się, że jest więcej niż jeden pęcherzyk ciążowy. Może to oznaczać, że zostaniesz mamą wieloraczków. Pamiętaj jednak, że nawet połowa ciąż rozpoznanych na wczesnym etapie jako mnogie, kończy się narodzinami jednego dziecka. 

Gdy ciąża zostanie potwierdzona, przed tobą kolejne badanie krwi. 

  • Morfologia – szacuje twój stan zdrowia, ewentualne niedobory i inne problemy zdrowotne. W badaniach krwi oznacza się również poziom glukozy, obecność przeciwciał anty-Rh (aby wykluczyć albo potwierdzić konflikt serologiczny) oraz grupę krwi i Rh+/-. 

Przyszła mama jest także badana pod kątem przebytych w przeszłości i aktualnych chorób, takich jak różyczka, toksoplazmoza, cytomegalia, kiła, wirusy HIV i HCV. Wczesne rozpoznanie tych chorób pozwala wdrożyć odpowiednią terapię, aby płód rozwijał się bezpiecznie.

Badania w 11.–20. tygodniu ciąży

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, aby kolejną wizytę u ginekologa odbywać w 12. tygodniu ciąży. Oprócz badania ginekologicznego  będzie to odpowiedni czas na badanie krwi, moczu, pomiaru ciśnienia. 

Bardzo ważne na tym etapie są badania USG genetyczne. Często wykonywanymi badaniami są  także testy PAPP-A. Dzięki temu można ocenić ryzyko wad genetycznych i zespołów trisomicznych: Downa (trisomia chromosomu 21), Pataua (trisomia chromosomu 13) czy Edwardsa (trisomia chromosomu 18). 

Zgodnie z aktualnym polskim prawem legalna terminacja ciąży nie jest możliwa z powodu wad embrionalnych. Jeśli badania w ciąży potwierdzają ciężką i nieodwracalną chorobę płodu, można wykonać zabieg aborcji za granicą, w krajach, gdzie jest to legalne. Możliwa jest również kontynuacja ciąży pod opieką hospicjum perinatalnego. 

Kalendarz badań w ciąży przewiduje regularne badania kontrolne w kolejnych miesiącach ciąży. Kobieta w okresie fizjologicznej ciąży powinna być konsultowana co 3–4 tygodnie w zależności od zaawansowania ciąży, a w uzasadnionych przypadkach częściej – podkreślają członkinie Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny. 

Ponowne badanie krwi i moczu zaleca się w 16. oraz 20. tygodniu ciąży. Pomiędzy 18. a 22. tygodniem ciąży jest czas na kolejne badanie USG, tzw. połówkowe. Każdorazowo podczas badania USG sprawdzany jest dobrostan płodu, jego wielkość, masa ciała, akcja serca. 

Dokładne terminy badań ustala lekarz na podstawie przebiegu ciąży, stanu zdrowia matki, liczby płodów. Ciąże mnogie mogą wymagać częstszego monitorowania, ponieważ ryzyko wystąpienia zagrożeń jest większe.

Badania w 21.–32. tygodniu ciąży

W przypadku ciąż mnogich i zagrożonych na tym etapie niezbędne są już regularne kontrole stanu szyjki macicy, jej skracania i zwarcia. Potrzebne może być podanie sterydów, które przyspieszają rozwój płuc płodu, by urodzone przed czasem dziecko mogło oddychać. 

Około 25. tygodnia ciąży nadchodzi czas na kolejne badanie ginekologiczne. Zadaniem lekarza jest ocena wysokości dna macicy oraz badanie wydzielin pochwy. Lekarz dokona pomiaru masy ciała pacjentki, sprawdzi również ciśnienie krwi. To bardzo ważne badanie w ciąży, które pozwala w porę wykryć tzw. stan przedrzucawkowy, który może zagrażać życiu i zdrowiu matki i jej dziecka.  

Między 24. a 26. tygodniem ciąży wykonywany jest test OGTT – test obciążenia glukozą. U pacjentek z określonymi wskazaniami i wysokim ryzykiem cukrzycy ciążowej badanie to  wykonywane jest na wcześniejszym etapie ciąży.  

Zgodnie z rekomendacjami ginekologów kolejna wizyta w gabinecie lekarskim powinna odbyć się między 28. a 30. tygodniem ciąży. Około 30. tygodnia ciąży zaleca się badania krwi, moczu i USG. Na monitorze można wtedy zobaczyć twarz dziecka, które na tym etapie ciąży waży już ponad kilogram.

Badania w 33.–40. tygodniu ciąży

Między 33. a 35. tygodniem ciąży nadchodzi czas na kolejne badania. Kalendarz badań w ciąży zaleca:

  • badanie morfologiczne krwi, 
  • ogólne badania moczu, 
  • badanie flory bakteryjnej dróg rodnych,
  • badanie pod kątem HIV, HCV, 
  • kiły (nawet jeśli były one wykonane na początku ciąży, konieczne jest powtórzenie). 

W razie wyniku dodatniego niezbędne jest przeprowadzenie cesarskiego cięcia, aby zapobiec kontaktowi płodu z krwią matki. Dzieci seropozytywnych matek mają duże szanse na zdrowie, jeśli oczywiście personel na porodówce jest uprzedzony. 

Po 33. tygodniu ciąży przyszła mama jest już na „ostatniej prostej”. Ciężarna powinna zwracać uwagę na symptomy, czy zaczyna się przedwczesny poród. Dzieci urodzone po 33. tygodniu ciąży to tzw. późne wcześniaki. Mają bardzo duże szanse na przeżycie, jak również na pełnię zdrowia i prawidłowy rozwój. 

Oprócz pomiaru masy ciała i ciśnienia krwi wykonuje się badanie położnicze. To czas, w którym dziecko powinno przyjąć pozycję główkową. Jeśli tak się nie stanie, niezbędne może być cesarskie cięcie.

Badania po 40. tygodniu ciąży

Zgodnie z kalendarzem ciąży w 40. tygodniu następuje rozwiązanie. Jest to jednak termin umowny i za poród w terminie uważa się narodziny dziecka pomiędzy 38. a 42. tygodniem ciąży. 

W terminie porodu wykonywane są badania KTG I USG oceniające stan płodu i ewentualną czynność skurczową macicy. W zależności od sytuacji po upływie tygodnia badania wykonuje się ponownie lub pacjentka jest przygotowywana do porodu. W przypadku ciąż mnogich i powikłanych lekarz może wcześniej skierować pacjentkę na badanie KTG. W prawidłowo przebiegających ciążach pierwsze KTG wykonuje się dopiero w terminie porodu.

Oprócz wymienionych badań w niektórych przypadkach zalecana jest dodatkowa diagnostyka prenatalna. Jakie są wskazania do badań prenatalnych? 

Członkinie Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny wymieniają kryteria diagnostyczne: Jest to wiek powyżej 35 lat, wystąpienie aberracji chromosomowych płodu (czyli nieprawidłowości w liczbie lub strukturze chromosomów odpowiadających za wady wrodzone płodu) w poprzednich ciążach, rozpoznanie u pacjentki lub jej partnera strukturalnych aberracji chromosomowych. Inne kryteria to choroby uwarunkowane genetycznie występujące wcześniej w rodzinie, a także sytuacja, gdy wynik badania USG lub badania biochemicznego wyszedł nieprawidłowo i potrzebna jest pogłębiona diagnostyka. Badania wykonuje się u osób, które spełniają co najmniej jedno z kryteriów.

W celu diagnostyki prenatalnej wykonuje się specjalistyczne badania biochemiczne, genetyczne oraz USG. Pozwalają one potwierdzić lub zaprzeczyć występowaniu ewentualnych wad u płodu. Znaczną część tych badań wykonuje się odpłatnie. 

Ekspertka Agnieszka Grobelna– fizjoterapeutka, coach, ekspertka kobiecego cyklu, prowadząca Centrum Wspierania Płodności.https://www.facebook.com/centrumwspieraniaplodnosci/

    Sprawdź powiązane tematy

    Posłuchaj podcastów stworzonych przez mamy dla mam!

    Sprawdź