Jak się zmienia ułożenie dziecka w brzuchu?

Ułożenie dziecka to inaczej określenie stosunku poszczególnych części ciała płodu względem siebie. Najczęściej stosuje się je, oceniając to, jak leży dziecko w trakcie porodu. W czasie ciąży większą uwagę przykłada się jednak do położenia, które może być główkowe lub miednicowe. Jest to związane z faktem, że może to stanowić wskazanie do cięcia cesarskiego przed rozpoczęciem akcji porodowej. Ułożenie zmienia się natomiast już w trakcie trwania porodu i określane jest na podstawie tego, jak główka dziecka wstawia się w kanał rodny kobiety.

Na koniec ciąży dziecko zmienia ułożenie do porodu. W tym czasie następują kolejne zwroty, które musi wykonać płód, aby możliwy był poród drogami natury. Pierwszym z nich jest przygięcie główki do klatki piersiowej. Kolejny to rotacja wewnętrzna. Następnie ma miejsce odgięcie i rotacja zewnętrzna już po urodzeniu główki. 

Jak rozpoznać ułożenie dziecka po ruchach?

W większości przypadków określenie położenia dziecka możliwe jest po ruchach odczuwanych przez przyszłą mamę. Nie jest to jednak w żaden sposób wiążące, a do oceny położenia wykorzystywana jest ultrasonografia.

Ułożenie dziecka jest określane podczas porodu w badaniu wewnętrznym. Położna lub lekarz sprawdzić może przygięcie główki oraz część przodującą, badając szwy czaszkowe oraz ciemiączko. Jeśli personel medyczny wyczuwa łuki brwiowe oraz nasadę nosa, dziecko znajduje się w ułożeniu czołowym. Gdy wyczuwalna jest broda dziecka, jego ułożenie określa się jako twarzyczkowe. Pomocne są również tzw. chwyty Leopolda, określające część przodującą oraz wstawianie się główki.

Nieprawidłowe ułożenie dziecka uniemożliwia bezpieczny przebieg porodu drogami natury. Jednym z nieprawidłowych ułożeń dziecka jest ułożenie odgięciowe. W tej grupie wyróżnia się:

• ułożenie twarzyczkowe,
• ułożenie ciemieniowe,
• ułożenie czołowe.

Wszystkie wspomniane nieprawidłowe ułożenia wiążą się z możliwymi powikłaniami, zarówno dla mamy, jak i dla rodzącego się dziecka. Są to np. przedłużający się II okres porodu czy też urazy krocza lub niedotlenienie dziecka.

Do nieprawidłowego ułożenia dziecka może dojść z różnych przyczyn. Częściej ma ono miejsce w przypadku porodu przedwczesnego lub wad rozwojowych u dziecka. Poza tym wpływ na nieprawidłowe ułożenie mają zwężenia miednicy lub wady macicy, które uniemożliwiają prawidłowe ułożenie dziecka. Uważa się, że wpływ na to mają również liczne wcześniejsze porody kobiety.

Prawidłowym ułożeniem dziecka w brzuchu jest ułożenie przygięciowe. Aby mogło ono wstawić głowę do jamy próżni, niezbędne jest znalezienie jak najmniejszej płaszczyzny, jaką jest płaszczyzna podpotyliczno-ciemieniowa. Dziecko może w takiej sytuacji bez większych problemów przejść przez kanał rodny. Aby było to możliwe, konieczne jest przygięcie główki do klatki piersiowej. Jest to tzw. I zwrot podczas porodu. Najlepszą sytuacją jest rodzenie się dziecka w ułożeniu potylicowym przednim. Oznacza to, że plecy dziecka są po stronie brzucha mamy, a jego twarz skierowana jest w stronę kręgosłupa kobiety. Ułożenie takie zapewnia najbezpieczniejszy przebieg porodu.

Dziecko do ok. 34. tygodnia ciąży porusza się w brzuchu mamy dosyć swobodnie. Wynika to z jego niewielkich rozmiarów i jednocześnie dużej na tym etapie ciąży ilości płynu owodniowego. Najczęściej po tym czasie szansa na zmianę położenia jest dużo mniejsza. Ułożenie do porodu i schodzenie główki przyszłe mamy zauważają zazwyczaj pod postacią obniżania się brzucha na około 2–3 tygodnie przed porodem. 

Zmienić ułożenie do porodu można także już w trakcie akcji porodowej. Jednym ze sposobów jest położenie kobiety rodzącej na jednym z boków. Czasami zdarza się, że w przypadku nieprawidłowego ułożenia personel medyczny próbuje przygiąć i zrotować główkę dziecka w kanale rodnym, aby umożliwić bezpieczny poród. W przypadku zahamowania postępu porodu konieczne może być wykonanie cięcia cesarskiego.