Jak obliczyć termin porodu?

Jednym z podstawowych pytań w gabinecie lekarza ginekologa jest to o datę ostatniej miesiączki. Przed ciążą służy ona do określenia dnia cyklu, a w ciąży do ustalenia wieku ciąży i terminu porodu. Ponieważ trudno jest wyznaczyć dokładną datę zapłodnienia (poza in vitro), korzysta się z daty ostatniej miesiączki. Jeśli cykle były regularne i trwały 28 dni, to owulacja przypada na 14. dzień cyklu. Dzięki tej wiedzy i informacji, że komórki jajowe zdolne są do zapłodnienia przez plemniki przez ok. 12–24 godziny, można na podstawie daty ostatniej miesiączki wyznaczyć termin porodu oraz wiek ciąży.

Termin porodu może zostać wyznaczony na podstawie pierwszego dnia ostatniej miesiączki przed ciążą. Jest to tzw. reguła Neagelego. Do daty ostatniej miesiączki dodaje się 7 dni, odejmuje 3 miesiące oraz dodaje 1 rok. Sprawdza się to jednak tylko w przypadku, gdy kobieta miała dotychczas regularne cykle miesiączkowe, trwające 28 dni. Dzięki temu oszacować można dzień owulacji, przypadający w takiej sytuacji na 14. dzień cyklu. Jeśli cykle były regularne, ale trwały dłużej, liczba dodawanych dni powinna zostać zwiększona o liczbę dni cyklu powyżej 28 dnia. Analogicznie jest w przypadku cykli krótszych: od 7 dni odejmujemy odpowiednią liczbę dni. 

Przykładowo: jak obliczyć termin porodu, znając datę ostatniej miesiączki?

1. Data ostatniej miesiączki: 09.07.2022, czas trwania cykli: regularne 28 dni. Termin porodu na podstawie ostatniej miesiączki: 16.04.2023.
2. Data ostatniej miesiączki: 09.07.2022, czas trwania cykli: regularne 32 dni. Termin porodu na podstawie ostatniej miesiączki: 20.04.2023.
3. Data ostatniej miesiączki: 09.07.2022, czas trwania cykli: regularne 26 dni. Termin porodu na podstawie ostatniej miesiączki: 14.04.2023.

W przypadku gdy kobieta miała nieregularne cykle miesiączkowe, termin porodu powinien być określony podczas badania USG w I. trymestrze ciąży. Na podstawie długości ciemieniowo-siedzeniowej (CRL) dziecka można także zmodyfikować wcześniej wyznaczony na podstawie ostatniej miesiączki termin porodu. Robi się tak najczęściej, gdy różnica ta wynosi więcej niż 7 dni. Termin porodu nie powinien być już w kolejnych tygodniach ciąży więcej modyfikowany.

Tylko ok. 5 proc. kobiet rodzi w terminie porodu. U pozostałych termin przypada kilka dni wcześniej lub później. Wpływ na to mają różne czynniki. Dlatego wyznaczona data porodu jest orientacyjna, ma służyć do określania wieku ciąży i umożliwić lekarzowi kontrolowanie wzrastania dziecka w stosunku do tygodnia ciąży. 

Prawidłowe wyznaczenie terminu porodu na początku ciąży umożliwia także ewentualne późniejsze postawienie diagnozy, jeśli występuje ograniczenie czy zahamowanie wzrastania (IUGR) lub płód konstytucjonalnie mały (SGA). 

Ponadto wyznaczenie terminu porodu określa moment, w którym ciąża uznawana jest za donoszoną. Lekarze na podstawie szacowanej daty porodu mogą również indukować go szybciej w przypadku powikłań. Większość z nich, np. cukrzyca czy nadciśnienie, ma rekomendowane tygodnie ciąży, w których powinno optymalnie dojść do urodzenia dziecka.

O ciąży donoszonej mówi się po ukończeniu 37. tygodnia ciąży. Wcześniej poród określany jest jako przedwczesny, dziecku grożą powikłania związane z wcześniactwem. Poród w terminie ma miejsce między 38. a 42. tygodniem. Wtedy też dziecko jest już gotowe do przyjścia na świat. Jeśli poród nie wystąpi samoistnie, w ciąży niepowikłanej jest on najczęściej wywoływany po skończonym 41. tygodniu ciąży, czyli tydzień po wyznaczonym na początku ciąży terminie porodu.