D-dimery w ciąży – normy, badania, co oznaczają?

W naczyniach człowieka cały czas zachodzą procesy wykrzepiania i rozpuszczania się skrzepów. Kiedy organizm pozostaje w stanie równowagi, nie dochodzi do nieprawidłowych krwawień i nadmiernego wykrzepiania, które mogą skutkować niebezpiecznymi dla życia powikłaniami. 

W skład powstającej skrzepliny wchodzi fibryna – białko stanowiące swego rodzaju rusztowanie dla skrzepu. W procesie rozpuszczania skrzepu bierze udział inne białko –  plazmina. To ona tnie fibrynę na mniejsze cząsteczki, a fragmenty te określane są jako D-dimery. Im więcej jest zatem D-dimerów we krwi, tym bardziej nasilone jest usuwanie fibryny, a pośrednio również i procesu wykrzepiania w naczyniach krwionośnych.

D-dimery w ciąży fizjologicznie wzrastają w jej przebiegu. Z tego względu opieranie się jedynie na tym pomiarze w ocenie ryzyka choroby zakrzepowo-zatorowej jest błędem, a sama przydatność oceny ich stężenia jest kontrowersyjna. Nie ma również jednoznacznie określonych norm, gdyż podwyższone D-dimery w ciąży stwierdza się nawet u 90 proc. kobiet w trakcie trzeciego trymestru. Kluczowe jest zatem wykonanie innych badań, takich jak np. USG układu żylnego z testem uciskowym, a także starannie zebrany wywiad. Dopiero połączenie wszystkich elementów pomóc może w postawieniu odpowiedniej diagnozy.

Norma D-dimerów w ciąży wynosi najczęściej 500 ug/l, tyle samo, ile u zdrowych osób. Jednak według niektórych badań, normą w ciąży będzie w trakcie trzeciego trymestru nawet 2500 ug/l, jeśli u ciężarnej nie występują inne objawy wskazujące na chorobę zakrzepowo-zatorową, a więc zakrzepicę żył głębokich czy też zatorowość płucną. Są też specjaliści, którzy uważają, że aby stwierdzić wysokie D-dimery w ciąży sugerujące chorobę zakrzepową, wynik musi przekraczać 10 000 ug/l. 

Przytoczone powyżej przykłady jednoznacznie wskazują, by nie dokonywać samodzielnie oceny stanu naczyń krwionośnych, ale interpretację, zarówno objawów, jak i wyniku, pozostawić specjaliście.

Ponieważ poziom D-dimerów w ciąży może być naturalnie powiększony, głównym celem tego badania jest wykluczenie choroby zakrzepowej. Oznacza to, że prawidłowe wartości D-dimerów wykluczają chorobę zakrzepową, ale ich podwyższony poziom wcale jej nie potwierdza. Ze względu na dostępność tego badania bywa ono nadużywane i zlecane zbyt często, co powoduje niekiedy późniejsze problemy w przypadku nieprawidłowego wyniku i konieczności wdrożenia z reguły niepotrzebnej dalszej diagnostyki. 

Są jednak sytuacje, w których ocena D-dimerów stanowi ważny element diagnostyczny. Należą do nich wystąpienie takich objawów, jak:

• ból i obrzęk kończyn dolnych,
• duszność,
• kaszel,
• zadyszka,
• krwioplucie,
• ból w klatce piersiowej.

W wypadku pojawienia się wymienionych symptomów konieczne jest wykluczenie zatorowości płucnej mogącej stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.

Badanie D-dimerów nie różni się od rutynowego badania krwi. Aby badanie było miarodajne, nie trzeba przychodzić do laboratorium na czczo, można je wykonać o dowolnej porze dnia. Zaleca się, by na dzień przed pobraniem krwi żylnej do badania i w dniu badania unikać nadmiernego wysiłku oraz sytuacji stresowych.

Ocena stężenia D-dimerów w ciąży jest badaniem płatnym. Ze względu na łatwość jego wykonania i powszechny dostęp jest ono możliwe do przeprowadzenia niemal w każdej placówce oferującej badanie krwi żylnej. Koszt takiego badania to ok. 40 zł. Wynik jest możliwy do odbioru najczęściej następnego dnia.