Cholestaza ciążowa – przyczyny, objawy, leczenie

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych (ICP – ang. Intrahepatic Cholestasis of Pregnancy) jest najczęstszą odwracalną chorobą wątroby związaną z ciążą. Spowodowana jest wewnątrzwątrobowym zastojem żółci i towarzyszy jej świąd skóry. Objawy choroby znikają samoistnie po urodzeniu dziecka, ale mogą pojawić się ponownie w kolejnych ciążach. 

Cholestazę ciążową rozpoznaje się na podstawie pojawiających się objawów oraz podwyższonych stężeń kwasów żółciowych we krwi kobiety ciężarnej: 

• wynik między 10 a 40 µmol/l – łagodna postać cholestazy,
• wynik powyżej 40µmol/l – ciężki przebieg cholestazy.

Poza tym wśród kryteriów rozpoznania cholestazy znajdują się również spontaniczne ustąpienie objawów w ciągu dwóch-trzech tygodni po porodzie oraz brak innych chorób powodujących świąd i żółtaczkę.

Typowym objawem cholestazy ciążowej jest świąd skóry, pojawiający się najczęściej po 30. tygodniu ciąży. Najczęściej swędzenie skóry pojawia się nocą i dotyczy głównie dłoni oraz podeszw stóp. U niektórych kobiet pojawia się także żółtaczka. Poza tym występują zwiększone stężenie kwasów żółciowych we krwi oraz stężenie aminotransferaz. Może również ulec podwyższeniu aktywność fosfatazy alkalicznej lub gamma-glutamylotransferazy.

W przypadku wystąpienia objawów cholestazy ciążowej należy zawsze wykluczyć inne choroby, takie jak wirusowe zapalenia wątroby czy kamicę pęcherzyka żółciowego.

Przyczyną cholestazy ciążowej jest nieprawidłowy transport żółci i jej składników. Może to zależeć od wielu czynników, m.in. hormonalnych, genetycznych lub środowiskowych. Uważa się, że większe ryzyko cholestazy ciężarnych występuje u kobiet, które zaszły w ciążę za pomocą technik wspomaganego rozrodu. Poza tym cholestaza częściej występuje w ciążach wielopłodowych oraz u kobiet po 35. roku życia. Jedną z możliwych przyczyn cholestazy jest też mutacja genu odpowiadającego za białka, które biorą udział w transporcie fosfolipidów. Niektórzy specjaliści poszukują przyczyn w diecie, np. nadmiarze pestycydów.

Podstawowym sposobem leczenia cholestazy ciążowej jest stosowanie kwasu ursodeoksycholowego (UDCA), który łagodzi świąd i ma pozytywny wpływ na wyniki badań laboratoryjnych. Lek ten jest bezpieczny zarówno dla kobiety ciężarnej, jak i rozwijającego się dziecka. Niekiedy w leczeniu wykorzystuje się także asparaginian ornityny oraz suplementację witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (m.in. witaminę K). Miejscowo na świąd stosować można emolienty.

Cholestaza ciążowa jest groźna przede wszystkim dla dziecka. Może jej towarzyszyć niewydolność łożyska, co jest groźne dla płodu. Dlatego w przypadku cholestazy regularnie monitorowany jest m.in. przepływ krwi metodą Dopplera; wykonuje się także badanie KTG. Cholestaza ciążowa wymaga ukończenia ciąży przed planowanym terminem porodu, najczęściej po 37. tygodniu. Dokładny tydzień ciąży, w którym przeprowadzana jest indukcja porodu, ustalany jest w zależności od stężenia kwasów żółciowych. Jeśli nie ma innych wskazań, nie ma konieczności wykonywania cięcia cesarskiego. 

Cholestaza ciążowa grozi wystąpieniem niedotlenienia u płodu, a także zespołem aspiracji smółki. Wynika to z wpływu choroby na łożysko oraz upośledzenia wymiany tlenu i substancji odżywczych. Powikłaniem cholestazy może być również krwotok okołoporodowy. Z tego powodu ważne jest zgłaszanie lekarzowi prowadzącemu wszystkich niepokojących objawów, w tym świądu skóry.