Badania zakazane w ciąży – czy niektóre badania mogą być szkodliwe?

Kobieta ciężarna powinna być regularnie badana w celu wykrycia potencjalnych nieprawidłowości jej stanu zdrowia lub rozwoju płodu. Konieczne badania w ciąży to m.in. USG genetyczne, II trymestru oraz III trymestru, a także badania laboratoryjne, takie jak: regularny pomiar glukozy we krwi na czczo, morfologia krwi czy też badanie ogólne moczu. Wymienione badania są w pełni bezpieczne dla kobiety ciężarnej i pozwalają, bez negatywnego wpływu na płód, ocenić przebieg ciąży. 

Wśród badań obrazowych w diagnostyce kobiety w ciąży lekarze mają do dyspozycji nie tylko USG, pozwalające na bezpieczną ocenę narządów wewnętrznych, ale także rezonans magnetyczny. Jest to badanie, w którym w przeciwieństwie do rentgena oraz tomografii komputerowej, nie jest wykorzystywane promieniowanie jonizujące, przez co nie stanowi ono zagrożenia dla dziecka. Lekarze decydują się na jego wykonanie w sytuacjach, kiedy konieczna jest pogłębiona diagnostyka ciężarnej lub płodu.

Ciąża to czas szczególny. Ze względu na rozwijający się płód, ciężarna powinna unikać czynników, które mogą stanowić zagrożenie dla dziecka. Czynniki teratogenne, bo tak są określane, przyczyniają się do wystąpienia wad wrodzonych, przedwczesnego porodu czy nawet poronień.

Wśród nich wymieniane są niektóre leki oraz badania obrazowe wykonywane rutynowo w diagnostyce pacjentów. Z oczywistych przyczyn ich wykonywanie jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży, tak samo jak stosowanie niektórych leków. Niekiedy jednak konieczne jest zastosowanie konkretnego leczenia lub przeprowadzenie danego badania w celu ratowania życia. Niebezpieczne badania w ciąży wykonywane są jednak rzadko, tylko w określonych sytuacjach, na wyraźne polecenia lekarza. 

Warto podkreślić, że promieniowanie rentgenowskie może wyrządzić największe szkody na samym początku ciąży, między 3. a 8. tygodniem życia płodowego. To właśnie wtedy kształtują się zawiązki narządów, a działanie szkodliwego czynnika może zaburzyć cały proces.

Zakazane badania w ciąży to m.in.:

• prześwietlenie rentgenowskie,
• tomografia komputerowa,
• badania z użyciem środków cieniujących,
• badania z wykorzystaniem radioizotopów do znakowania.

W trakcie ciąży rezygnuje się również ze szczepienia szczepionkami żywymi, to preparaty przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR), WZW typu A, gruźlicy oraz ospie wietrznej.

Podstawową zasadą pozwalającą uniknąć wykonywania niebezpiecznych badań jest poinformowanie personelu medycznego, że jesteśmy w ciąży. Mamy wtedy pewność, że lekarz, poza naprawdę bardzo uzasadnionymi przypadkami, nie zleci nam takiego badania. Z tego względu niemal we wszystkich miejscach, gdzie może wystąpić narażenie na promieniowanie rentgenowskie, widnieje informacja, aby zgłosić fakt bycia w ciąży przed wykonaniem badania. 

Są jednak sytuacje, w których ze względu na konieczność ratowania życia kobiety oraz płodu wykonanie szkodliwych badań obrazowych jest niezbędne. W takich momentach personel medyczny starannie przygotowuje kobietę, chroniąc jej brzuch jak to tylko możliwe przed działaniem promieniowania.