Fizjoterapia uroginekologiczna – dlaczego jest tak ważna w ciąży?

Fizjoterapia uroginekologiczna to kompleksowy system profilaktyki i leczenia problemów związanych z dolegliwościami kobiecymi w obszarze mięśniowo-powięziowym, odpowiadającym za prawidłowe funkcjonowanie miednicy mniejszej. W naszym ciele mięśnie te mają wpływ na problemy z nietrzymaniem moczu, stolca i gazów. Podczas ciąży fizjoterapeuta uroginekologiczny może pomóc nam przygotować organizm do planowanego cesarskiego cięcia i wrócić do sprawności.  

Skala dysfunkcji, jakich doświadczają kobiety, obejmuje także wiele innych kluczowych dziedzin życia – np. ból kręgosłupa czy brak satysfakcji seksualnej. Z tego względu fizjoterapeuta uroginekologiczny jest specjalistą z wyboru nie tylko w czasie ciąży, ale także w innych okresach życia kobiet.

Ciążowe zmiany hormonalne i anatomiczne wpływają na rozluźnienie mięśni miednicy mniejszej, zaburzając funkcjonowanie układu moczowo-płciowego. Zmiany te, nie dopilnowane w odpowiednim czasie,  mogą skutkować poważnymi problemami w przyszłości. Z tego względu wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego to must have współczesnej opieki nad ciężarną i to w jej interesie jest, by specjalista ten ocenił kondycję jej ciała i pomógł w jego usprawnieniu po porodzie.  

Warto pamiętać, że jedną z głównych przyczyn tak powszechnego u kobiet w średnim wieku nietrzymania moczu, czy obniżania się i wypadania narządów rodnych są zaniedbania z czasu ciąży.

Fizjoterapeuta uroginekologiczny może pomóc przy problemach takich jak:  

• nietrzymania moczu i stolca, 
• ból w dolnej części pleców i miednicy, 
• ból przy współżyciu, 
• obniżenie narządów rodnych, 
• niewłaściwe napięcie mięśni dna miednicy, 
• rozluźnienie mięśni dna miednicy po cesarskim cięciu, 
• rozejście się spojenia łonowego. 

Co ważne, specjalista ten może pomóc także przy bolesnych miesiączkach, endometriozie czy problemach z zajściem w ciążę.  Urofizjoterapeuta może pomóc także mężczyznom mającym problem z nietrzymaniem moczu.

Kobiety w ciąży powinny rozważyć pierwszą wizytę u fizjoterapeuty uroginekologicznego nie wcześniej niż w II trymestrze. Oprócz spotkań w gabinecie ważną rolę odgrywa samodzielne wykonywanie zalecanych ćwiczeń. To przede wszystkim:  

• ćwiczenia mięśni dna miednicy (ćwiczenia Kegla), 
• masaż uelastyczniający i nauka ćwiczeń sprzyjających relaksacji mięśni, 
• elektrostymulacja, czyli wykorzystanie impulsów elektrycznych do wzmocnienia napięcia pęcherza moczowego i poprawy jego elastyczności.  

Fizjoterapeuta uroginekologiczny, powinien być – po ginekologu – pierwszym specjalistą, który oceni stan organizmu po przebytym porodzie. Pierwsza wizyta może odbyć się już po trzech tygodniach od narodzin dziecka.

W czasie ciąży fizjoterapeuta uroginekologiczny wspiera kobietę w przygotowaniach do porodu – pomaga w zwalczaniu dolegliwości takich jak rwa kulszowa czy uszkodzenia krocza. Do tego może nauczyć ciężarną odpowiednio oddychać, by oszczędzać napięte w czasie porodu mięśnie. Dzięki  odpowiednio założonym taśmom kinezjologicznym można także odciążyć odcinek lędźwiowy kręgosłupa, pomóc w zapobieganiu obrzękom i właściwemu ustawieniu miednicy.

Fizjoterapeuta uroginekologiczny może skutecznie pomóc w przypadku urazów poporodowych – nauczy, jak leczyć i rehabilitować rozejście spojenia łonowego czy przepuklinę kresy białej. 

Ważnym zadaniem tego specjalisty jest także pomoc w powrocie do formy po cesarskim cięciu. Ćwiczenia mięśni po tym zabiegu powinno się rozpocząć się tak szybko, jak organizm pozwoli, jednak to  fizjoterapeuta zrobi masaż blizny i powięzi, które mają strategiczne znaczenie dla prawidłowego napięcia miejsca, gdzie przeprowadzono nacięcie. Wspomaga się w tym laserem biostymulacyjnym i kinesiotapingiem.

Zawód fizjoterapeuty uroginekologicznego jest stosunkowo nowy. W większych miejscowościach gabinetów jest więcej, w miastach mniejszych i regionach wiejskich zdecydowanie mniej. Choć od 2018 roku konsultacje te są finansowane przez NFZ, w praktyce dość trudno jest znaleźć gabinet pracujący w ramach umowy z Funduszem, o wiele więcej jest gabinetów prywatnych i terminy w nich są znacznie krótsze.  

Przy wyborze specjalisty warto kierować się rekomendacjami innych ciężarnych. Dobrym miejscem na zasięgnięcie takiej opinii jest szkoła rodzenia, gdzie spotkamy przyszłe mamy na różnych etapach ciąży, które mogą mieć rozeznanie na rynku.

Podczas pierwszej wizyty w gabinecie fizjoterapeuty uroginekologicznego jest przeprowadzany szczegółowy wywiad z pacjentką, warto więc, by zabrała ona ze sobą dokumentację medyczną, nie tylko tę dotyczącą poprzednich porodów, ale i innych doświadczanych wcześniej chorób.  

Fizjoterapeutę może interesować, jak wygląda nasz tryb życia, ile pijemy płynów, jak często korzystamy z toalety, jak dużo moczu wydalamy. Jeśli naszym problemem jest nietrzymanie moczu, warto przyjść z pełnym pęcherzem. Jeśli nasze problemy są związane z przebytymi wcześniej porodami, urofizjoterapeuta może poprosić o zgodę na badanie przez pochwę, podczas którego oceni napięcie mięśni dna macicy, stan blizn, stabilność cewki moczowej i pęcherza moczowego.

Fizjoterapia uroginekologiczna jest stosunkowo młodą dziedziną nauki, Nic zatem dziwnego, że wokół działań tego specjalisty narosło sporo mitów. Choćby takie, że zbyt silne mięśnie dna macicy utrudniają poród, nietrzymanie moczu po porodzie jest stanem fizjologicznym a „naprawę” mięśni miednicy mniejszej powinno rozpocząć się dopiero po urodzeniu wszystkich zaplanowanych dzieci. W rzeczywistości jest dokładnie na odwrót. Szczególnie przykre i brzemienne w skutki jest odkładanie ćwiczenia mięśni po porodzie czy cesarce na przyszłość. W rzeczywistości do ćwiczeń powinno się przystąpić najszybciej a wsparcie fizjoterapeuty można włączyć już po trzech tygodniach od porodu. 

Tylko fachowa pomoc może ułatwić powrót do sprawności organizmu po porodzie i zapobiec dolegliwościom w wieku późniejszym. Odpowiedni przeprowadzona fizjoterapia uroginekologiczna po pierwszym porodzie będzie procentować na przyszłość.

Światowa Organizacja Zdrowia uważa nietrzymanie moczu i obniżenie narządów miednicy mniejszej za choroby społeczne. Jak się szacuje, nawet co trzecia pacjentka ginekologiczna ma takie dolegliwości. Dla wielu kobiet jest to przyczyną pogorszenia jakości życia i samooceny a często także funkcjonowania w ciągłym dyskomforcie bólowym. Fizjoterapia uroginekologiczna jest leczeniem z wyboru, kiedy wysiłkowe nietrzymanie moczu można jeszcze opanować, w odpowiedni sposób rehabilitując mięśnie miednicy mniejszej.  

Im szybciej będziemy świadome tego, że od odpowiedniego zabezpieczenia siebie w czasie porodu i po nim, tym w lepszej kondycji powitamy okres menopauzalny, który z powodu spadku poziomu hormonów znacząco nasila te dolegliwości. Warto pomyśleć o tym zawczasu.  

Bibliografia  

1. Szymanowski P., Wójcik A., Szepieniec W.A., Józefik M., Kompleksowe leczenie schorzeń uroginekologicznych. Znaczenie fizjoterapii, rehabilitacja w ginekologii, 3/2014.  
2. Wybrane aspekty fizjoterapii uroginekologicznej, wydawnictwo Elamed, ebook, 2023.  
3. Pyszniak A., Fizjoterapia uroginekologiczna w leczeniu zaburzeń statyki miednicy mniejszej, Kwartalnik NTM, 2(85) 2023.