„Dla dziecka żłobek to ogromna zmiana, ale z odpowiednim wsparciem może stać się wspaniałym doświadczeniem” – mówi Monika Chrapińska-Krupa

Klaudia Kierzkowska: Zmiana środowiska jest dla dziecka ogromnym przeżyciem. Jak przygotować malucha na pójście do żłobka?

Monika Chrapińska-Krupa: Ta zmiana środowiska jest wyzwaniem zarówno dla samego malucha, jak i dla jego rodziców. W kontekście psychologii rozwojowej kluczowym aspektem przygotowania dziecka na pójście do żłobka jest zrozumienie jego indywidualnych potrzeb i stworzenie środowiska sprzyjającego adaptacji. Warto pamiętać, że każde dziecko jest inne, a jego temperament wpływa na to, jak reaguje na nowe sytuacje. Dzieci bardziej nieśmiałe mogą potrzebować więcej czasu na aklimatyzację, podczas gdy te bardziej otwarte mogą szybciej adaptować się do nowego środowiska. Zamiast nagle wprowadzać dziecko do żłobka na cały dzień, warto zacząć od krótkich wizyt, stopniowo zwiększając czas spędzany w żłobku. Pozwoli to dziecku na zapoznanie się z nowym miejscem, ludźmi i rutyną. Pomocne będzie także opowiadanie dziecku o żłobku, czytanie książek na ten temat lub odgrywanie sytuacji związanych z nowym miejscem. Nie możemy także zapomnieć o tym, aby rodzice byli spokojni i optymistyczni wobec zmiany. Jeśli rodzic jest niespokojny, dziecko może odczuwać ten niepokój. Kluczem jest obserwacja malucha, dostosowywanie się do potrzeb dziecka i wsparcie go w tym ważnym okresie przejścia.

Zastanawiam się, czy takie pełne przygotowanie tak małego dziecka, które przecież jeszcze nie wszystko rozumie, jest możliwe?

Dzieci w wieku żłobkowym są w fazie intensywnego rozwoju emocjonalnego i społecznego, a ich postrzeganie świata jest bardzo różne od dorosłych. Pierwsza kwestia, którą warto podkreślić, to fakt, że „pełne przygotowanie” może mieć różne definicje dla różnych ludzi. Czy to oznacza, że dziecko nie będzie płakać podczas pierwszego dnia w żłobku? Czy może, że będzie wiedziało, czego się spodziewać w każdym momencie? W rzeczywistości, żaden z tych scenariuszy nie jest prawdopodobny dla większości dzieci.

Ponadto dzieci, które mają silne i bezpieczne relacje z opiekunami, radzą sobie lepiej z nowymi sytuacjami. Wsparcie emocjonalne rodzica w trudnych chwilach jest kluczem do pomocy dziecku w przystosowaniu się do nowego środowiska. Chociaż młodsze dzieci mogą nie rozumieć wszystkich słów, są bardzo wrażliwe na ton głosu, mowę ciała i emocje.

Żłobek wnosi coś do życia dziecka, czy jest jedynie koniecznością, kiedy przykładowo mama musi wrócić do pracy?

Żłobek jako instytucja pełni wiele funkcji w społeczeństwie. Chociaż dla wielu rodziców jest to konieczność związana z powrotem do pracy, z perspektywy psychologicznej żłobek oferuje dziecku wiele korzyści, które przekraczają samą opiekę podczas nieobecności rodziców. Przebywanie z rówieśnikami w żłobku pozwala dziecku na naukę interakcji społecznych. Dzieci uczą się dzielić, współpracować, radzić sobie z konfliktami i nawiązywać pierwsze przyjaźnie. To bezcenne doświadczenie, które kształtuje umiejętności społeczne na przyszłość. Żłobek stwarza dzieciom możliwość rozwijania samodzielności poza domowym środowiskiem. Dziecko uczy się podstawowych czynności, takich jak jedzenie bez pomocy, korzystanie z toalety czy sprzątanie po zabawie.

Chociaż głównym celem żłobka nie jest formalna edukacja, wiele umiejętności nabytych w tym środowisku przygotowuje dziecko do przedszkola i dalszej edukacji. Zrozumienie rutyn, zdolność słuchania i przestrzeganie zasad to tylko niektóre z nich. Oprócz opieki nad dziećmi żłobki często oferują wsparcie dla rodziców w postaci warsztatów, konsultacji, które pomagają w wychowywaniu. Choć dla wielu rodzin żłobek jest koniecznością związaną z pracą, jego wartość dla rozwoju dziecka jest znaczna i wielowymiarowa.

Pójście do żłobka pomoże dziecku w szybszej adaptacji, kiedy będzie rozpoczynało przygodę z przedszkolem?

Początek edukacji w żłobku stanowi dla wielu dzieci pierwsze doświadczenie z regularnym przebywaniem w środowisku spoza rodziny. Z punktu widzenia psychologii rozwojowej, takie wcześniejsze doświadczenie może wpłynąć na adaptację dziecka w kolejnych etapach edukacyjnych, takich jak przedszkole. Dzieci, które uczęszczały do żłobka, są już przyzwyczajone do pewnej rutyny dnia – od oddzielenia od rodziców, po posiłki, drzemki czy różne aktywności. Takie wcześniejsze doświadczenie może pomóc dziecku w zrozumieniu i przystosowaniu się do rutyny przedszkolnej.

Może okazać się, że chodzenie do żłobka zniechęci dziecko do pójścia do przedszkola?

Kiedy mówimy o doświadczeniach dziecka w żłobku i ich wpływie na późniejsze etapy edukacyjne, jak przedszkole, ważne jest uwzględnienie indywidualnych różnic oraz jakości środowiska żłobkowego. Zgadza się, chodzenie do żłobka może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki dla przyszłej adaptacji dziecka. Jeśli dziecko doświadczało w żłobku stresu, konfliktów z rówieśnikami, braku wsparcia ze strony personelu lub innych trudnych sytuacji, może to wpłynąć na jego postawę wobec nowych środowisk edukacyjnych, takich jak przedszkole.

Dziecko, które miało negatywne doświadczenia, może kojarzyć je z każdym podobnym środowiskiem. Dla niektórych separacja od rodziców może być trudna lub nawet na tym etapie niemożliwa i szkodliwa. Zdarzają się sytuacje, gdzie czas na pójście do żłobka trzeba odroczyć lub pominąć ten etap, ponieważ dziecko nie jest w stanie zaadaptować się lub rozstać z rodzicem. Nic na siłę, należy pamiętać, że każde dziecko jest inne, dlatego ważne jest indywidualne podejście i zrozumienie jego potrzeb.

Posłanie do żłobka dziecka, które nie jest na to gotowe, może negatywnie odbić się na jego psychice, rozwoju?

Rozstanie z rodzicem jest silnie stresujące dla malucha. To rodzic jest najważniejszą osobą w życiu małego dziecka i od niego zależne jest dziecko. Rodzic daje poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, to z nim dziecko spędza najwięcej czasu. Dla wielu dzieci początek chodzenia do żłobka oznacza pierwszą dłuższą separację od rodziców. Jeśli dziecko nie jest na to przygotowane, może doświadczyć intensywnego stresu, który może mieć wpływ na jego samopoczucie i zachowanie.

Jeśli dziecko czuje się zagubione lub przestraszone w żłobku i nie otrzymuje odpowiedniego wsparcia emocjonalnego od opiekunów, może to wpłynąć na jego poczucie bezpieczeństwa i samoocenę. Chroniczny stres związany z byciem w nieprzyjaznym środowisku może prowadzić do reakcji fizjologicznych, takich jak problemy ze snem, zmniejszony apetyt czy częste choroby. Dzieci, które czują, że nie radzą sobie w żłobku, mogą rozwijać negatywne przekonania o swoich zdolnościach, co z kolei może wpłynąć na ich samoocenę i motywację do podejmowania nowych wyzwań.

Jak rodzice mogą poradzić sobie ze stresem, lękiem i niepokojem, który się w nich pojawi?

Dla wielu opiekunów to pierwszy moment, kiedy muszą powierzyć opiekę nad swoim dzieckiem osobom trzecim na dłuższy czas. Odczucia rodziców w tym okresie są naturalne i zrozumiałe. Przede wszystkim przed podjęciem decyzji o żłobku warto poznać placówkę, personel oraz program. Im więcej rodzice wiedzą o miejscu, do którego posyłają swoje dziecko, tym łatwiej jest im zaufać opiekunom i poczuć się pewnie. Regularne rozmowy z opiekunami i nauczycielami mogą pomóc w łagodzeniu lęków. Dzięki temu rodzice są na bieżąco z tym, co dzieje się w życiu ich dziecka podczas jego nieobecności.

Jeśli lęk lub stres stają się przytłaczające, warto rozważyć konsultację z psychologiem. Profesjonalista może pomóc w zrozumieniu i radzeniu sobie z trudnymi uczuciami. Ważne jest też, aby pamiętać, że z czasem większość rodziców i dzieci dostosowuje się do nowej sytuacji, a początkowe trudności zaczynają ustępować.

Wielu rodziców nie posyła dzieci do żłobka. Mamy, babcie, spędzają z nimi czas aż do momentu, w którym pójdą do przedszkola. Czy w takim przypadku powinniśmy zadbać, by maluch miał kontakt z rówieśnikami?

Niezależnie od wyboru rodziców, kontakt z rówieśnikami jest kluczowy dla rozwoju dziecka. Jeśli rodzice decydują się nie posyłać dziecka do żłobka, ważne jest, aby znaleźć alternatywne sposoby zapewnienia mu interakcji z rówieśnikami. Może to być uczestnictwo w lokalnych grupach zabaw, spotkania z dziećmi z sąsiedztwa, organizowane spotkania z innymi rodzinami czy udział w różnego rodzaju zajęciach dla dzieci. Rodzice powinni dążyć do tego, aby ich pociechy miały możliwość regularnych interakcji z innymi dziećmi.

O czym powinni pamiętać rodzice, którzy zapisali malucha do żłobka?

Krótkie wizyty w żłobku przed pierwszym pełnym dniem, rozmowy o tym, co będzie się działo, czy wspólne czytanie książeczek na ten temat, mogą pomóc dziecku zaadaptować się. Rutyna związana z porannym przygotowaniem, drogą do żłobka czy wieczornym spędzaniem czasu, pomoże dziecku czuć się bezpieczniej. Ważne jest, aby pamiętać o potrzebach i uczuciach obu stron oraz o tym, że adaptacja może wymagać czasu. Współpraca z personelem żłobka, wsparcie dla dziecka i dbanie o siebie to kluczowe elementy sukcesu w tym nowym etapie życia rodziny.

Monika Chrapińska-Krupa – doświadczona psycholożka dziecięca, psychoterapeutka, trenerka zastępowania agresji, której życiowym celem jest pomoc ludziom w odzyskaniu spokoju w głowie i radości z życia. To pragnienie doprowadziło ją do założenia poradni „Spokój w Głowie”, gdzie wraz z zespołem specjalistów z różnych dziedzin, takich jak psychologia, psychoterapia, dietetyka czy logopedia, dąży do zapewnienia kompleksowej opieki i wsparcia pacjentom. Wierzy, że poprzez indywidualne i holistyczne podejście można pomóc wielu osobom odzyskać równowagę i spokój w swoim życiu. Ponadto propaguje wiedzę psychologiczną, współpracując z prasą, stacjami radiowymi i telewizyjnymi