Atopowe zapalenie skóry u niemowląt – objawy i leczenie

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest chorobą o złożonym pochodzeniu, przede wszystkim związaną z niewłaściwą budową i działaniem warstwy rogowej naskórka. Najczęściej objawia się ona w wieku dziecięcym – aż 60 proc. przypadków diagnozowanych jest u niemowląt, a 90 proc. przed ukończeniem 5. roku życia. Chociaż AZS wykazuje tendencję do ustępowania we wczesnym lub nastoletnim okresie życia (u 40–80 proc. chorych przed 5. rokiem życia, u 60–90 proc. do 15. roku życia), może mieć ona także charakter przewlekły – utrzymuje się u 0,9–1,4 proc. dorosłych.

Do przyczyn rozwoju AZS u dzieci zalicza się zarówno czynniki genetyczne – mutacje w obrębie genów kodujących białka odpowiedzialne za prawidłowe funkcje naskórka, jak i rozregulowanie układu odpornościowego czy zmiany w obrębie mikrobiomu skóry i lipidów warstwy rogowej naskórka (stratum corneum).

Małe dzieci są narażone na liczne problemy skórne – od objawów alergicznych, przez podrażnienia spowodowane używanymi kosmetykami, środkami piorącymi, po uszkodzenia powstałe w wyniku zabawy. AZS u niemowląt daje jednak charakterystyczne objawy, które warto znać, aby móc wcześnie wykryć chorobę. Są to:

• Bardzo sucha, wrażliwa, szorstka i skłonna do podrażnień skóra.
• Wykwity skórne (grudki, pęcherzyki), nieraz strupy z sączącą się wydzieliną.
• Uporczywe swędzenie, związane z nim problemy ze snem, rozdrażnienie.

Obserwowane zmiany u dzieci występują przede wszystkim na policzkach, skórze głowy, kończynach i tułowiu. Zazwyczaj nie są obecne w okolicy pieluszkowej. Ponadto, atopowemu zapaleniu skóry często towarzyszą jednocześnie choroby alergiczne, takie jak: astma, skaza białkowa, alergiczny nieżyt nosa oraz podwyższone ryzyko infekcji gronkowcem złocistym.

W przypadku podejrzenia AZS u niemowlęcia konieczna jest konsultacja z lekarzem, w celu potwierdzenia diagnozy – podobne objawy skórne mogą dawać inne dotykające dzieci schorzenia dermatologiczne, takie jak chociażby skaza białkowa. Dodatkowo należy unikać czynników, które mogą powodować zaostrzenie choroby, w przypadku AZS są to często alergeny powietrznopochodne (pyłki roślin) i pokarmowe, dym papierosowy, stres, czynniki klimatyczne. Przy podejrzeniu choroby, a nawet profilaktycznie, warto także wprowadzić do pielęgnacji dziecka nawilżające skórę emolienty, które wzmacniają barierę ochronną naskórka i przyspieszają jego regenerację.

Ze względu na charakter schorzenia leczenie atopowego zaplenia skóry u niemowląt jest przede wszystkim objawowe. Jego podstawę stanowi:

• Codzienna terapia emolientowa i odpowiednia pielęgnacja skóry.
• Leczenie przeciwzapalne – stosowane miejscowo glikokortykosteroidy i/lub inhibitory kalcyneuryny.
• Unikanie kontaktu z prowokującymi alergenami i czynnikami drażniącymi.

Pielęgnacja skóry niemowlęcia z AZS powinna obejmować stosowanie łagodnych, hipoalergicznych kosmetyków do regularnego nawilżania i natłuszczania skóry, łagodzenia podrażnień. Obejmuje to zarówno emolienty, jak i przeznaczone dla dzieci z AZS olejki do kąpieli. Uwagę należy zwrócić także na odzież – wrażliwa skóra osoby z atopowym zapaleniem skóry jest narażona na podrażnienia spowodowane noszeniem ubrań z drażniących materiałów lub pranych w drażniących detergentach. Zarówno odzież, jak i pościel oraz koce używane przez dziecko z AZS powinny być uszyte z naturalnych materiałów bez sztucznych domieszek.