Czym jest skaza białkowa?

Skaza białkowa to alergia na białka mleka krowiego pochodzące z produktów mlecznych. Jak się ocenia, dolegliwość ta dotyczy ok. 5-9 proc. wszystkich niemowląt. Częściej diagnozowana jest u dzieci karmionych butelką, dlatego tak ważne jest, aby dziecko było karmione piersią przez pierwsze miesiące życia, bo ryzyko problemów uczuleniowych jest wtedy znacznie mniejsze.

Paweł Góra i Agata Skop-Lewandowska, autorzy artykułu poświęconego skazie białkowej, zauważają, że rodzice i lekarze rozumieją ten termin nieco inaczej: – Termin ,,skaza białkowa” nadal często funkcjonuje wśród rodziców i w powszechnej prasie dla matek. Rodzice rozumieją go zazwyczaj inaczej niż specjaliści kliniczni. Lekarze i specjaliści żywienia  człowieka najczęściej używają terminu ,,skaza” w stosunku do genetycznej skłonności rozwoju alergii przekazywanej międzypokoleniowo, do której zaliczamy: atopowe zapalenie skóry, alergię na pokarmy, alergiczny nieżyt nosa oraz astmę atopową. Choroby atopowe atakują różne narządy, u niemowląt najczęściej występują jednak objawy powiązane z układem pokarmowym i dermatologiczne – piszą w periodyku „Problemy Higieny i Epidemiologii”. 

Skaza białkowa ma charakter przewlekły i zapalny. Pojawia się najczęściej w 2.-3. miesiącu życia i zazwyczaj samoistnie zanika do 3 urodzin, zdarza się jednak, że staje się towarzyszem na całe życie. Bywa także, że większość nietolerancji na dane produkty może ustępować wraz z wiekiem. Dzieci, u których stwierdzono alergię na białko mleka krowiego, powinny przestrzegać specjalnej diety, która może być sporym wyzwaniem.

Wielu rodziców z niepokojem obserwuje zmiany skórne u swoich dzieci i nerwowo pyta, jak wygląda skaza białkowa. Jej pierwszym widocznym objawem u niemowląt jest atopowe zapalenie skóry, czyli wysypka, która występuje na policzkach, w okolicach uszu, a także na szyi i brzuszku. Inne, równie ważne zmiany to:  

• łuszczenie płatów skóry,
• drobne czerwone krostki, 
• sucha, silnie zaczerwieniona i swędząca skóra,
• wzdęcia brzuszka, 
• ulewanie, 
• biegunka lub zaparcia, 
• wymioty.  

Kiedy zastanawiamy się, jak wygląda skaza białkowa u dziecka i czym jeszcze się objawia, zwróćmy uwagę nie tylko na zmiany na twarzy, ale także na przyrost masy ciała dziecka. Przy alergii jest znacznie słabszy niż u zdrowego dziecka.  

Niemowlęta ze skazą białkową częściej przechodzą infekcje ucha i układu moczowego. Silne podrażnienie skóry, które przebiega z uszkodzeniem bariery ochronnej naskórka może prowadzić do zakażeń grzybiczych i bakteryjnych. Współwystępującymi objawami mogą być wzdęcia brzuszka, ulewanie, biegunka lub zaparcia, a nawet wymioty.

Skaza białkowa to nic innego jak po prostu alergia na białko, czyli mechanizm obronny i stan zapalny. Głównym powodem jej występowania u niemowląt jest słabiej rozwinięty i mniej odporny układ trawienny. 

Duszności, problemy skórne czy wzdęcia występują w odpowiedzi na alergen zawarty w pokarmie, bez względu na to, czy znajdują się w mleku mamy, czy mleku modyfikowanym. Zdarza się, że nawet najmniejsza ilość alergenu może być niebezpieczna. Najpoważniejszym objawem alergii jest groźny dla zdrowia wstrząs anafilaktyczny.

Ważną rolę odgrywają także czynniki genetyczne. Potomstwo alergików (dotyczy wszystkich rodzajów alergii), jest w grupie ryzyka rozwinięcia skazy białkowej. Warto jednak pamiętać, iż nawet brak przypadków uczuleń w rodzinie nie uchroni przed rozwinięciem się skazy białkowej.

Niekiedy objawy skazy białkowej są u niemowląt karmionych piersią. – Niemowlęta nie są  uczulone na mleko matki. U niemowlęcia może wystąpić reakcja na pokarmy-alergeny,  które spożywa matka, np. mleka krowiego i jego przetworów, a także na jajka lub ryby zwłaszcza, gdy niemowlę odziedziczyło genetyczną wrażliwość po rodzicach – czytamy w artykule Pawła Góry i Agaty Skop-Lewandowskiej. 

Żeby ustalić źródło alergii, powinno się eksperymentować z dietą, eliminując z niej różne produkty i sprawdzając, czy stan zdrowia poprawia się. Mówimy, że jest to dieta eliminacyjna. Kiedy niemowlę dostaje mieszankę modyfikowaną, wskazana będzie jej zmiana na preparat hydrolizowany. – Dla dzieci ze zdiagnozowaną alergią na mleko krowie i dzieci z grupy ryzyka  rozwoju takiej alergii pokarmowej można stosować hydrolizaty białek mleka krowiego lub mieszanki hipoalergiczne zawierające białko mleka krowiego poddane częściowej hydrolizie posiadające symbol HA –piszą autorzy opracowania, naukowcy z Collegium Medicum UJ. 

Osoby ze skazą białkową twierdzą, że najczęściej ich organizm nie toleruje mleka, jajek i orzechów. Te produkty warto wykluczyć z jadłospisu i zastąpić artykułami niewywołującymi alergii. Niestety skaza białkowa niesie za sobą ryzyko niedoboru składników odżywczych, dlatego trzeba zastąpić je innymi pełnowartościowymi produktami. Dietę najlepiej skonsultować z lekarzem specjalistą oraz dietetykiem. 

Skaza białkowa wymaga niekiedy podania leków antyhistaminowych i maści sterydowych na podrażnioną skórę. Istotne jest też unikanie detergentów oraz noszenie ubrań z naturalnych, niepodrażniających skóry materiałów. Do kąpieli stosujemy emolienty dla skóry wrażliwej albo atopowego zapalenia skóry.