Czy można zażywać antydepresanty w ciąży? Jakie jest ryzyko?

„Psychotropy” to potoczna nazwa leków psychotropowych, a więc wszystkich, które stosowane są w leczeniu psychiatrycznym. Jest to duża grupa leków działających w odmienny sposób. Należą do nich: 

• leki normotymiczne stosowane głównie w chorobie afektywnej dwubiegunowej,
• neuroleptyki używane np. w schizofrenii,
• leki uspokajające i przeciwlękowe,
• leki przeciwdepresyjne.

Wśród nich najczęściej stosowane są antydepresanty, które również podzielić można na kilka grup. Lekarze psychiatrzy w leczeniu depresji czy też zaburzeń lękowych stosują najczęściej selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, określane w skrócie SSRI. Ich działanie polega, jak sama nazwa wskazuje, na zahamowaniu zwrotnego wychwytu serotoniny, czyli neuroprzekaźnika, który znajduje się w połączeniach między neuronami. W efekcie jego stężenie zwiększa się, a to pobudza przekazywanie sygnału między komórkami nerwowymi. Wykorzystanie tego mechanizmu ma związek z badaniami naukowców, którzy stwierdzili obniżony poziom m.in. serotoniny w połączeniach między neuronami ośrodkowego układu nerwowego u osób zmagających się z depresją czy też zaburzeniami lękowymi.

Środki psychotropowe stosowane są w różnego rodzaju chorobach psychicznych, takich jak:

• depresja,
• choroba afektywna dwubiegunowa,
• zaburzenia lękowe,
• schizofrenia,
• fobie,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne.

Leczenie tych dolegliwości, regularne stosowanie przepisanych leków, a także stała opieka specjalisty są kluczowe w skutecznej kuracji i w wielu przypadkach umożliwiają normalne funkcjonowanie.

Wiele kobiet ciężarnych chorujących na choroby psychiczne z pewnością zastanawia się, czy środki psychotropowe w ciąży są bezpieczne, tym bardziej, że wielu leków nie wolno zażywać. Nie inaczej jest w przypadku antydepresantów w ciąży. 

Kiedy kobieta planuje ciążę, lekarze psychiatrzy zalecają ponowną ocenę jej stanu psychicznego. Rekomendują też, aby w miarę możliwości nie stosować leków antydepresyjnych w pierwszym trymestrze, a jeżeli jest to konieczne, używać leków wskazanych przez lekarza w możliwie najmniejszej dawce. 

W przypadku kobiet leczących się psychiatrycznie konieczna jest dobra współpraca ginekologa oraz psychiatry, aby ciąża przebiegła bezpiecznie zarówno dla płodu, jak i dla matki.

Stosowanie niektórych leków antydepresyjnych w ciąży jest przeciwwskazane. Substancje o udowodnionym działaniu teratogennym to m.in. benzodiazepiny oraz inhibitory MAO. Mogą one doprowadzić do poronienia, porodu przedwczesnego, niskiej masy urodzeniowej, a także wystąpienia wad wrodzonych związanych głównie z układem krążenia. Z tego względu tak ważne jest stosowanie się do zaleceń lekarza psychiatry, gdyż znane są preparaty stosunkowo bezpieczne w ciąży, które można stosować.

W przypadkach ciężkich epizodów depresyjnych rezygnacja z farmakoterapii przynieść może więcej szkód niż pożytku, gdyż wiązać się może z powikłaniami, takimi jak: przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa, a także zaburzenia u dziecka w postaci rozdrażnienia czy też problemów z koncentracją uwagi. Pamiętaj, że choroby psychiczne są takimi samymi dolegliwościami, jak choroby innych układów i w żadnym wypadku nie są powodem do wstydu.

Podstawową zasadą stosowania psychotropów w ciąży jest używanie ich zgodnie z zaleceniami lekarza i w odpowiednio dobranej dawce. W trakcie ciąży dużo większy nacisk kładzie się także na postępowanie niefarmakologiczne, a więc psychoterapię prowadzoną najczęściej w nurcie poznawczo-behawioralnym. 

Zazwyczaj antydepresanty w ciąży stosowane są w sytuacjach cięższych epizodów depresyjnych, w takiej sytuacji niezastosowanie leczenia farmakologicznego może nieść ze sobą poważne konsekwencje.