Wytrzewienie jelit u noworodka – objawy, przyczyny, leczenie

Wytrzewienie jelit to wada wrodzona dotykająca jednego na sześć tysięcy urodzonych żywych noworodków. Polega na wydostaniu się pętli jelit z jamy brzusznej przez otwór w ścianie brzucha. Może też dojść do wytrzewienia żołądka, śledziony lub wątroby.

Od przepukliny różni je m.in. to, że w wytrzewieniu pętle nie są pokryte workiem przepuklinowym, dlatego wymagają zabezpieczenia od razu po urodzeniu. Wytrzewienie najczęściej ma miejsce na prawo od przyczepu pępowiny. Częściej dotyka chłopców. 

Jeśli jest wadą izolowaną, w większości przypadków rokowania są dobre. Po porodzie jelita odprowadzane są do jamy brzusznej, a ubytek ściany jamy brzusznej zaszywany zostaje przez chirurgów dziecięcych.

Wytrzewienie jelit można „gołym okiem” rozpoznać podczas porodu. Są one poszerzone i mogą mieć obrzęknięte ściany. Najczęściej jednak współcześnie, gdy ultrasonografia w ciąży stoi na bardzo wysokim poziomie, wada ta rozpoznawana jest podczas obowiązkowego badania USG już w pierwszym trymestrze ciąży. Na tym etapie widoczne są już w USG pętle jelitowe zlokalizowane poza jamą brzuszną dziecka.

Rozpoznanie wytrzewienia jelit wymaga dalszych kontroli ultrasonograficznych w kolejnych trymestrach, ponieważ jeśli dojdzie do zmniejszenia ubytku w ścianie jamy brzusznej, konieczne może być wcześniejsze rozwiązanie ciąży. Z uwagi na ryzyko mechanicznego uszkodzenia pętli podczas porodu drogami natury, w większości przypadków wykonuje się cięcie cesarskie.

Przyczyny wystąpienia wytrzewienia jelit u noworodka nie są do końca poznane. Podobnie jak w przypadku większości wad wrodzonych u dzieci bardzo ciężko jest ustalić jedną konkretną przyczynę. Wśród czynników ryzyka pojawienia się wytrzewienia u noworodków wymienia się m.in. wiek matki poniżej 25. roku życia. 

Udowodniono także wpływ zażywania kwasu acetylosalicylowego na zwiększone ryzyko wystąpienia wytrzewienia wrodzonego u dziecka. Zdarza się też, że do wytrzewienia dochodzi w wyniku bardziej złożonego zespołu wad, jakim dotknięte jest dziecko.

Wytrzewienie jelit u noworodka leczy się zawsze operacyjnie. W zależności od wad współistniejących i stanu ogólnego dziecka można przeprowadzić jedną operację lub klika zabiegów, aby leczenie prowadzić etapami. W niektórych sytuacjach konieczne jest bowiem czasowe umieszczenie jelit noworodka w specjalnym worku, tzw. silo. Z tej metody korzysta się wtedy, gdy jelita są na tyle obrzęknięte, że nie mieszczą się w jamie brzusznej dziecka. Dzięki zastosowaniu silo możliwe jest ich umieszczenie z powrotem w brzuszku. 

Ważne jest odpowiednio wczesne wykrycie wady, jeszcze na etapie ciąży, aby umożliwić prawidłowe postępowanie po porodzie. Dziecko z wytrzewieniem jelit urodzić się powinno w placówce o trzecim stopniu referencyjności, zapewniającej opiekę nad noworodkami na najwyższym poziomie. Najlepiej, aby do zabiegu operacyjnego i odprowadzenia jelit do brzucha doszło krótko po porodzie. Nie zawsze jednak jest to możliwe. W takiej sytuacji neonatolodzy okrywają jelita jałową serwetą, aby zmniejszyć ryzyko potencjalnego zakażenia.

Rokowanie w wytrzewieniu jelit u noworodka jest raczej dobre, a operacje kończą się powodzeniem. Większe ryzyko dotyczy wcześniaków, dzieci z zespołem wad wrodzonych oraz tych, w przypadku których doszło do niedokrwienia jelit.