Rodzeństwo cioteczne – czyli jakie?

Rodzeństwo cioteczne jest relacją rodzinną w bocznej linii pokrewieństwa – są to dzieci siostry rodzica (ciotki). Natomiast dzieci brata rodzica (wujka) nazywane są rodzeństwem stryjecznym. Częściej wykorzystywaną nazwą określającą dwie wyżej wymienione relacje rodzinne jest kuzynostwo. Co istotne, nazwa „rodzeństwo cioteczne” jest zróżnicowana regionalnie – posługują się nią najczęściej osoby mieszkające na południu Polski. Wobec tego siostra cioteczna jest córką ciotki (siostry rodzica), natomiast brat cioteczny jest synem ciotki (siostry rodzica). Analogicznie jest z rodzeństwem stryjecznym, z tą różnicą, że mamy do czynienia z dziećmi brata któregoś z naszych rodziców.

Nazwy rodzajów pokrewieństwa określają stosunek rodzinny, a także, w dużym stopniu, determinują relacje w rodzinie oraz przynależność do niej. Obecnie coraz więcej nazw określających rodzaj pokrewieństwa wychodzi z użycia, co jest powodem zacieśniania kręgu osób z rodziny, z którymi utrzymujemy kontakt. Część tych określeń zostaje zastąpiona innymi, znacznie powszechniejszymi. Rzadko możemy spotkać się już z takimi nazwami jak: świekra (teściowa), stryjenka (żona wujka/stryja), dziewierz (brat męża).

Krewni

Za bliską rodzinę najczęściej uznaje się członków, którzy znajdują się w prostej linii pokrewieństwa, czyli: rodziców, dziadków, pradziadków itd., a także członków z bocznej linii pokrewieństwa, czyli m.in. rodzeństwo (w tym również rodzeństwo przyrodnie). Dalej w tej linii znajduje się wujostwo – co ciekawe, tym mianem określa się nie tylko rodzeństwo rodziców, ale także rodzeństwo dziadków i pradziadków. Niekiedy brata ojca określa się mianem stryja, a jego żonę – stryjenką, jednakże obecnie te nazwy wychodzą z użycia i zastępują je kolejno: wujek i ciocia. Ich dzieci to najczęściej kuzynostwo, rzadziej: rodzeństwo stryjeczne bądź cioteczne (przy dzieciach siostry rodzica). Nie należy zapominać również o dzieciach brata, czyli bratanku bądź bratanicy oraz dzieciach siostry, czyli siostrzeńcu bądź siostrzenicy. 

Powinowaci

Nazewnictwo relacji rodzinnych określa nie tylko linie pokrewieństwa, ale również powinowactwa. W prostej linii jest to współmałżonek, teściowie, zięć (mąż córki) oraz synowa (żona syna). Natomiast w linii bocznej znajduje się: szwagier (brat małżonka lub mąż siostry), szwagierka (siostra małżonka), bratowa (żona brata). Oprócz tego, niegdyś funkcjonowała nazwa: wujenka (żona wujka), która obecnie została zastąpiona określeniem „ciocia”. 

Rodzina przybrana

Oprócz nazw określających stopień pokrewieństwa i powinowactwa w języku funkcjonują również określenia na rodzinę przybraną. Można tu wyróżnić m.in. macochę (żonę ojca) oraz ojczyma (męża matki). Natomiast dzieci macochy i ojczyma nazywa się rodzeństwem przybranym. Z kolei dla obecnego współmałżonka dzieci z poprzedniego małżeństwa to pasierb lub pasierbica. Warto pamiętać, że nazwy te także wychodzą już z użycia, a niektóre z nich, jak np. macocha, uznawane są za pejoratywne.

Stopień pokrewieństwa i powinowactwa a ślub

Według polskiego prawa ślubu nie mogą wziąć osoby, które są ze sobą spokrewnione w linii prostej (przodkowie i potomkowie), a także rodzeństwo (w tym również przyrodnie). Z kolei nie ma przeciwwskazań do tego, by małżeństwo zawarło rodzeństwo cioteczne i stryjeczne (kuzynostwo). Niemniej jednak, wedle prawa kanonicznego (kościelnego) ślubu w linii prostej i bocznej nie wolno zawierać do czwartego pokolenia włącznie.

W świetle prawa obowiązującego w Polsce za bliską rodzinę uznaje się osoby spokrewnione ze sobą w prostej linii oraz rodzeństwo. Wobec tego najbliższe więzi rodzinne łączą ze sobą dzieci, rodziców, dziadków, pradziadków i rodzeństwo. Pozostała część rodziny, czyli: wujostwo, kuzynostwo etc. uznaje się za dalszą rodzinę. Tego typu kwestie są istotne m.in. z punktu widzenia dziedziczenia oraz prawa podatkowego (np. przy darowiźnie). Natomiast w praktyce najczęściej utrzymujemy najbliższe relacje z rodziną, z którą łączy nas mieszkanie w tej samej bądź pobliskiej miejscowości. Ważniejsze niż stopień relacji rodzinnych jest bliskość emocjonalna, w czym z całą pewnością sprzyja stopień pokrewieństwa i powinowactwa.