Podstawa programowa – Przedszkole 2023. Czego nauczy się twój maluch?

Podstawa programowa to termin używany w systemie edukacyjnym do opisania zestawu oficjalnych wytycznych i standardów określających, czego uczniowie powinni się nauczyć na poszczególnych etapach edukacyjnych. Dotyczy ona różnych poziomów edukacji, w tym również edukacji przedszkolnej.  

Podstawa programowa stanowi strukturalne ramy, które mają na celu wszechstronne wsparcie rozwoju dziecka – zarówno pod względem fizycznym, poznawczym, jak i społeczno-emocjonalnym. Zawiera wytyczne dotyczące rozwijania kluczowych kompetencji, takich jak podstawowe umiejętności językowe, matematyczne czy społeczne.  

W ramach podstawy programowej podkreśla się także znaczenie wdrażania dzieci w wartości społeczne oraz normy obowiązujące w społeczeństwie, tak aby od najmłodszych lat potrafiły nawiązywać relacje z otoczeniem. Jej ważnym elementem jest również stymulowanie naturalnej ciekawości dziecka oraz kształtowanie postawy pozytywnego stosunku do procesu uczenia się, co ma fundamentalne znaczenie w późniejszych latach edukacji.  

Podstawa programowa zakłada też rozwijanie zdolności twórczych w różnych obszarach, takich jak sztuka, muzyka czy ruch, co przyczynia się do wszechstronnego rozwoju i rozbudowywania zainteresowań dziecka. Co ważne, w dokumencie można przeczytać również o konieczności indywidualnego podejścia do każdego dziecka – z uwzględnieniem jego specyficznych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. 

Podstawa programowa edukacji przedszkolnej z 2023 roku stanowi kluczowy dokument dla wychowawców i nauczycieli, definiujący obszary, które powinny być adresowane w procesie nauczania i wychowania. Dążenie do wszechstronnego rozwoju dziecka stanowi jej główny cel. Wśród głównych elementów akcentowanych w aktualnej podstawie programowej można wymienić:  

• rozwój emocjonalny – w ramach tego obszaru kładzie się nacisk na zdolność dziecka do rozumienia i wyrażania własnych emocji oraz radzenia sobie z nimi. Dziecko uczy się również rozpoznawania emocji innych ludzi, co przyczynia się do wykształcenia w nim postawy empatycznej; 
• rozwój społeczny – skupia się na umiejętnościach nawiązywania i podtrzymywania relacji z rówieśnikami, nauczycielami oraz innymi dorosłymi. Dzieci uczą się współpracy, komunikacji oraz budowania interakcji społecznych; 
• rozwój fizyczny – w tym obszarze główny nacisk kładziony jest na rozwijanie zdolności motorycznych, zarówno tych dużych (np. bieganie, skakanie), jak i małych (np. pisanie, rysowanie). Promuje się także zdrowy styl życia, dbałość o higienę i rozwijanie samodzielności; 
• rozwój poznawczy – ten obszar dotyczy zdolności dziecka do myślenia, rozumienia, uczenia się i rozwiązywania problemów. Wprowadza się dzieci w świat wiedzy matematycznej, językowej, przyrodniczej i innych obszarów, które stymulują ich ciekawość i chęć poznawania; 
• rozwój językowy – koncentruje się na zdolnościach komunikacyjnych dziecka, obejmując zarówno rozwój mowy, jak i zdolności czytania oraz pisania. Akcentowane jest także wielojęzyczne wychowanie, które otwiera dzieci na różnorodność kulturową; 
• rozwój artystyczny i kreatywny – w tym obszarze dzieci są zachęcane do wyrażania siebie poprzez różne formy sztuki, takie jak muzyka, rysunek, taniec czy teatr. Stymuluje to ich wyobraźnię oraz pozwala na rozwijanie zdolności twórczych; 
• rozwój moralny i wartościowy – akcentuje znaczenie rozwijania u dzieci poczucia sprawiedliwości, uczciwości i odpowiedzialności. Dzieci uczą się różnorodnych wartości oraz norm społecznych, które pomagają im funkcjonować w społeczeństwie. 

Aktualna podstawa programowa podkreśla holistyczne podejście do rozwoju dziecka, dążąc do wsparcia w każdym z tych kluczowych obszarów, aby zapewnić mu jak najlepsze możliwości rozwoju w przyszłości. 

Obecna podstawa programowa stawia na wszechstronny rozwój dziecka, podkreślając nie tylko tradycyjne umiejętności, ale także te, które są niezbędne do funkcjonowania w dzisiejszym, dynamicznym świecie. Zastanawiasz się, co konkretnie przyswoi twój maluch w ramach tej edukacji? Oto kluczowe kompetencje i umiejętności, które zostaną mu przekazane: 

• kompetencje językowe – maluch będzie nie tylko rozwijał swoje zdolności komunikacyjne w języku ojczystym, ale również miał możliwość zapoznania się z podstawami języka obcego. Dzięki temu będzie mógł efektywnie wyrażać swoje myśli i uczucia, a także komunikować się z rówieśnikami i osobami dorosłymi w sposób bezproblemowy; 
• rozwój myślowy – dziecko zostanie wprowadzone w świat logicznego myślenia, analizy i syntezowania informacji. Dzięki rozmaitym ćwiczeniom i zabawom będzie kształtowało zdolność rozwiązywania problemów oraz samodzielnego podejmowania decyzji; 
• umiejętności matematyczne – dziecko w przedszkolu będzie miało okazję zrozumieć podstawowe pojęcia matematyczne, takie jak liczenie, rozpoznawanie kształtów czy podstawowe działania. Zdobędzie również umiejętności logicznego myślenia i rozumowania;  
• rozwój społeczny i emocjonalny – maluch nauczy się budować pozytywne relacje z rówieśnikami, będzie zdobywać umiejętności pracy w grupie, nawiązywania przyjaźni oraz rozumienia i kontrolowania własnych emocji;  
• zdolności motoryczne – poprzez zabawy ruchowe i ćwiczenia fizyczne przedszkolak będzie rozwijał zarówno motorykę dużą (bieganie, skakanie), jak i małą (rysowanie, modelowanie), co przyczyni się do lepszego koordynowania ruchów; 
• kreatywność i wyobraźnia – za sprawą różnorodnych aktywności artystycznych, takich jak rysowanie, śpiew, taniec czy teatr, maluch będzie miał okazję rozwijać swoje zdolności twórcze i wyobraźnię; 
• zrozumienie świata – poprzez obserwację, eksperymenty i zabawy poznawcze dziecko zyska podstawową wiedzę o świecie przyrody, ludziach, kulturze oraz technologii; 
• wartości i normy – w procesie wychowania dziecko nauczy się podstawowych wartości moralnych, takich jak uczciwość, szacunek czy odpowiedzialność, co pomoże mu w pełnieniu roli aktywnego i odpowiedzialnego członka społeczności. 

Podstawa programowa zakłada kompleksowe przygotowanie dziecka do dalszego etapu edukacji, ale także dostarczenie narzędzi potrzebnych do radzenia sobie w codziennym życiu i budowania pozytywnych relacji z otoczeniem.

Proces nauczania w przedszkolu obfituje w różnego rodzaju zabawy i aktywności, które są odzwierciedleniem wszechstronności rozwoju małego dziecka. Edukacja przedszkolna zakłada, że maluchy najefektywniej uczą się przez doświadczenie, zabawę i działanie.  

Jedną z najczęstszych metod pracy w przedszkolu jest tzw. zabawa kierowana. Nauczyciel kieruje zabawą w taki sposób, by była ona nie tylko rozrywką, ale również narzędziem edukacyjnym. Dzieci uczą się poprzez różne gry i zabawy tematyczne, które rozwijają określone umiejętności. 

Nie da się ukryć, że w przedszkolu dużą rolę odgrywają prace plastyczne. Malowanie, rysowanie czy lepienie z plasteliny pozwala dzieciom na wyrażenie siebie, a jednocześnie rozwija ich zdolności manualne. Dzieci uczą się również przez ćwiczenia ruchowe – poprzez taniec, zabawy czy gimnastykę rozwijają koordynację ruchową i świadomość własnego ciała. 

Eksperymenty i doświadczenia to kolejna ważna część procesu nauczania. Pozwalają one dzieciom na zrozumienie otaczającego świata poprzez obserwację i badanie. To, co w teorii może wydawać się skomplikowane, w praktyce staje się prostsze, gdy dziecko może zobaczyć i dotknąć. 

W przedszkolu dzieci rozwijają również kompetencje językowe. Robią to zwykle poprzez słuchanie i czytanie opowieści, bajek i książeczek, a także dyskutowanie na ich temat. Dzięki temu rozbudzają wyobraźnię oraz wzbogacają słownictwo. Natomiast matematyki uczą się poprzez zabawy matematyczne, takie jak liczenie czy dopasowanie kształtów. Z kolei muzyka i śpiew wpływają na rozwój zdolności muzycznych, rytmu i koordynacji. 

Nie można zapomnieć o zajęciach na świeżym powietrzu, które są nie tylko okazją do aktywnego spędzenia czasu, ale także do obserwacji przyrody i nauki o otaczającym świecie. 

Współczesne przedszkole stawia na holistyczne podejście do edukacji, łącząc różnorodne metody i formy pracy w jeden spójny proces nauczania, który jest dostosowany do indywidualnych potrzeb każdego dziecka.

Zaangażowanie rodziców w edukację przedszkolną jest ważne dla wsparcia rozwoju ich pociechy. Dlatego też warto zapoznać się z podstawą programową – jej podstawowymi celami i założeniami, także z metodami pracy stosowanymi w przedszkolu. Pozwoli to rodzicom na świadome i skuteczne wsparcie dziecka w najważniejszych latach jego rozwoju. 

Komunikacja z dzieckiem 

Niezwykle ważna w tym kontekście jest aktywna komunikacja z dzieckiem. Dzięki rozmowom, wspólnemu czytaniu książek oraz dyskusjom na różnorodne tematy rozwijane są umiejętności językowe, wzbogacane jest słownictwo, a także pogłębiane relacje pomiędzy dzieckiem a rodzicem. Chcąc wspierać rozwój poznawczy dziecka, warto zapewnić mu przestrzeń do eksperymentowania oraz badania świata w bezpiecznych warunkach. Proste doświadczenia, obserwacje przyrody czy badania właściwości różnych materiałów pobudzają ciekawość i chęć poznawania. 

Rozwój fizyczny 

Rozwój fizyczny można wspierać poprzez regularne spacery, wycieczki do parku oraz inne formy aktywności ruchowej. Stymulacja twórczości i wyobraźni dziecka może odbywać się poprzez zachęcanie do rysowania, malowania czy tworzenia różnorodnych prac plastycznych. W procesie wychowawczym nie można zapomnieć o kształtowaniu uczuciowości i empatii dziecka, co można osiągnąć poprzez rozmowy o uczuciach, czytanie książek na ten temat oraz zabawy w odgrywanie ról. 

Rutyna dnia dziecka 

Znaczenie ma również wprowadzenie rutyny do dnia dziecka, co wpływa na jego poczucie bezpieczeństwa i stabilności. Jednakże przewidywalność nie powinna ograniczać spontaniczności i swobody w działaniach. Współpraca z nauczycielem przedszkola oraz aktywne uczestniczenie w życiu placówki umożliwiają bieżące śledzenie postępów dziecka oraz dostosowywanie wsparcia rodzicielskiego do jego bieżących potrzeb. 

W edukacji przedszkolnej kluczowa jest jakość spędzanego z dzieckiem czasu. Skupienie na konkretnej aktywności jest ważniejsze niż jej ilość. Wszystkie działania powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka, z uwzględnieniem jego specyfiki oraz tempa rozwoju. 

Bibliografia: 

1. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej z komentarzem: https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/2017/05/wychowanie-przedszkolne-i-edukacja-wczesnoszkolna.-pp-z-komentarzem.pdf [dostęp 10.10.2023]  
2. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/podstawa-programowa-wychowania-przedszkolnego-dla-przedszkoli-i-oddzialow-przedszkolnych-w-szkolach-podstawowych [dostęp 10.10.2023] 
3. Podstawa programowa dla przedszkoli: https://podstawaprogramowa.pl/Przedszkole [dostęp 10.10.2023].