Astma a zanieczyszczenie powietrza. Jak jakość powietrza wpływa na zdrowie naszych dzieci?  

Astma to przewlekła choroba układu oddechowego, która charakteryzuje się zapaleniem i nadreaktywnością dróg oddechowych. W wyniku tych procesów dochodzi do ich zwężenia, co prowadzi do trudności w oddychaniu. Przyczyny astmy są złożone i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe:

Czynniki genetyczne – predyspozycja do astmy może być dziedziczona. Osoby, u których w rodzinach występują przypadki astmy, alergii, atopowego zapalenia skóry czy alergicznego nieżytu nosa, mają zwiększone ryzyko rozwoju astmy;

Alergeny – wielu pacjentów z astmą ma tzw. astmę alergiczną. Alergeny, takie jak pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, pleśnie czy niektóre pokarmy, mogą wywoływać reakcje alergiczne prowadzące do zaostrzenia objawów choroby;

Zanieczyszczenie powietrza – długotrwałe narażenie na zanieczyszczone powietrze, w tym dym tytoniowy, spaliny samochodowe czy pyły przemysłowe, może zwiększać ryzyko rozwoju astmy oraz nasilać jej objawy;

Infekcje dróg oddechowych – wirusowe infekcje dróg oddechowych, zwłaszcza te przebyte w dzieciństwie, mogą przyczynić się do rozwoju astmy. Wirusy, takie jak rhinowirusy czy wirusy grypy, mogą prowadzić do zapalenia dróg oddechowych i zwiększać ich nadreaktywność;

Inne czynniki – stres, intensywny wysiłek fizyczny, zimne powietrze, leki (np. niektóre leki przeciwnadciśnieniowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne) oraz czynniki hormonalne (np. cykl menstruacyjny u kobiet) mogą wywoływać lub nasilać objawy astmy;

Czynniki rozwojowe – istnieją badania naukowe sugerujące, że czynniki występujące w okresie prenatalnym, takie jak palenie tytoniu przez matkę w ciąży, niska masa urodzeniowa czy wcześniejsze narodziny, mogą zwiększać ryzyko rozwoju astmy w późniejszym życiu.

Astma, choć niewidoczna, stanowi jeden z najbardziej dotkliwych problemów zdrowotnych w Polsce. Miasto o wielkości Poznania, w którym każdy mieszkaniec, od niemowlaka po seniora, cierpi na astmę, stanowi przybliżenie liczby osób w kraju zmagających się z tą chorobą, czyli około 2,3 miliona. Z tej liczby aż 300 000 to dzieci poniżej 14. roku życia.

Zastanawiając się nad przyczynami powszechności astmy w Polsce, warto zwrócić uwagę na jakość powietrza. Badania naukowe wskazują jednoznacznie: zanieczyszczenie powietrza jest jednym z głównych czynników wzrostu zachorowań na astmę. Wysokie stężenia pyłów zawieszonych, tlenków azotu czy ozonu mogą nie tylko wywołać astmę, ale także zaostrzyć jej objawy.

Problem ten nie jest ograniczony tylko do Polski. W krajach azjatyckich, gdzie smog jest częstym zjawiskiem, odsetek osób cierpiących na astmę jest alarmująco wysoki, zwłaszcza wśród najmłodszych.

Astma to przewlekła choroba układu oddechowego, która staje się coraz bardziej powszechnym problemem wśród dzieci, zwłaszcza w obszarach o wysokim poziomie zanieczyszczenia powietrza. Chociaż nie można w pełni wyeliminować ryzyka wystąpienia astmy, istnieją praktyczne sposoby, które mogą pomóc rodzicom w ochronie zdrowia oddechowego swoich dzieci. Mianowicie:

Oczyszczacze powietrza – w domach położonych w obszarach o wysokim poziomie zanieczyszczenia powietrza warto zainwestować w oczyszczacze powietrza. Urządzenia te skutecznie usuwają z powietrza cząsteczki pyłu, alergeny i inne zanieczyszczenia, które mogą wywoływać objawy astmy;

Aktywność fizyczna w czystszym otoczeniu – zachęcanie dzieci do uprawiania sportu i aktywności fizycznej jest kluczowe dla ich ogólnego zdrowia. Jednak w miejscach o wysokim poziomie zanieczyszczenia powietrza warto wybierać takie formy aktywności, które można wykonywać w mniej zanieczyszczonym otoczeniu, np. w zamkniętych halach sportowych lub w parkach zlokalizowanych z dala od głównych dróg;

Wybór odpowiednich pokryć podłogowych – dywany i wykładziny mogą gromadzić alergeny, takie jak roztocza kurzu domowego, które są jednym z głównych czynników wywołujących objawy astmy. Wybierając podłogi twarde, takie jak parkiet czy płytki, i regularnie je myjąc, można znacząco zmniejszyć ilość alergenów w domu;

Edukacja i świadomość – wiedza na temat astmy i czynników ją wywołujących jest niezbędna w jej profilaktyce. Rodzice powinni być świadomi potencjalnych zagrożeń w swoim otoczeniu i podejmować świadome decyzje dotyczące stylu życia swojej rodziny.

Astma, choć jest chorobą przewlekłą, nie oznacza, że nie można zminimalizować dotkliwości jej objawów. Właściwa dieta i odpowiedni styl życia mogą znacząco wpłynąć na poprawę zdrowia oddechowego dziecka z astmą. W tej kwestii szczególnie pomocne mogą być następujące działania:

Żywność bogata w przeciwutleniacze – dieta bogata w przeciwutleniacze może pomóc w walce z wolnymi rodnikami, które mogą nasilać objawy astmy. Owoce i warzywa, takie jak jagody, szpinak czy brokuły, są doskonałym źródłem przeciwutleniaczy i powinny być regularnie włączane do diety dziecka;

Unikanie alergenów pokarmowych – niektóre dzieci z astmą mogą również cierpieć na alergie pokarmowe, które mogą nasilać ich objawy. Warto przeprowadzić odpowiednie testy alergiczne i w razie potrzeby dostosować dietę dziecka, eliminując potencjalne alergeny, takie jak mleko krowie, gluten czy orzechy;

Regularna aktywność fizyczna – jest ona dla zdrowia każdego dziecka, w tym również dla dzieci z astmą. Ważne jest jednak, aby wybierać takie formy ruchu, które są bezpieczne dla malucha z problemami oddechowymi. Przykładowo pływanie, jest często zalecane dla dzieci z astmą, ponieważ pomaga wzmocnić mięśnie oddechowe i poprawia wydolność płuc;

Edukacja i samokontrola – dzieci z astmą powinny być edukowane na temat swojej choroby i nauczone, jak rozpoznawać i reagować na jej objawy. Regularne mierzenie szczytowego przepływu powietrza przy pomocy pikflometru może pomóc w monitorowaniu stanu zdrowia oddechowego i we wczesnym wykrywaniu pogorszenia objawów.

Odpowiednia dieta i styl życia mogą znacząco wpłynąć na poprawę zdrowia oddechowego dziecka z astmą. Kluczem jest indywidualne podejście do potrzeb każdego malucha i regularna współpraca z alergologiem i pulmonologiem.

Astma u dzieci to wyzwanie, które wymaga zaangażowania nie tylko rodziców i lekarzy, ale również placówek edukacyjnych. Współczesne szkoły i przedszkola odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu astmą i poprawie zdrowia oddechowego uczniów.

Zrozumienie i edukacja na temat astmy są niezbędne w szkolnym środowisku. Dzieci, ich rówieśnicy oraz kadra pedagogiczna powinni być świadomi, czym jest astma, jakie są jej objawy i jakie działania można podjąć w przypadku nagłego ataku. Taka wiedza może nie tylko pomóc w lepszym wsparciu ucznia z astmą, ale także w budowaniu empatii i zrozumienia wśród rówieśników.

Jakość powietrza wewnątrz budynków szkolnych ma bezpośredni wpływ na zdrowie oddechowe dzieci. Dlatego tak ważne jest regularne wietrzenie pomieszczeń, dbałość o czystość, unikanie alergenów, takich jak kurz czy pleśnie, a także monitorowanie wilgotności powietrza. Wiele placówek inwestuje również w nowoczesne systemy wentylacyjne i oczyszczacze powietrza, aby zapewnić uczniom jak najlepsze warunki do nauki.

Współpraca z rodzicami jest kolejnym bardzo ważnym elementem w kontekście uczniów z astmą w środowisku szkolnym. Rodzice powinni informować nauczycieli o aktualnym stanie zdrowia dziecka, lekach, które przyjmuje i o czynnikach, które mogą wywołać objawy astmy. Wspólna komunikacja i zaufanie między rodzicami a placówką edukacyjną są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa i wsparcia uczniowi z astmą. Warto przy tym pamiętać, że każde dziecko z astmą jest inne i może wymagać indywidualnego podejścia. Dlatego tak ważne jest, aby placówki edukacyjne były elastyczne i dostosowywały się do potrzeb każdego ucznia. Może to obejmować dostosowanie aktywności fizycznych, zapewnienie miejsca do przechowywania leków czy stworzenie indywidualnego planu postępowania w przypadku nagłego ataku astmy.

W rezultacie odpowiednie podejście placówek edukacyjnych do problemu astmy u dzieci może znacząco przyczynić się do poprawy ich zdrowia oddechowego, a także do stworzenia środowiska, które jest wspierające i bezpieczne dla wszystkich uczniów.