Zaparcia u niemowląt karmionych sztucznie – jak zmienić dietę, by pomóc dziecku?
Spis treści:
Wybór odpowiedniej formuły mlecznej dla niemowląt
Najwłaściwszym sposobem karmienia niemowląt jest mleko mamy, które swoim składem najlepiej odpowiada potrzebom żywieniowym i rozwojowym malucha. Zawiera ono odpowiednie proporcje białek, tłuszczów, witamin, minerałów oraz immunoglobulin, które przyczyniają się do wzmocnienia układu odpornościowego dziecka. Ponadto, w jego składzie znajdziemy prebiotyki, które wspomagają rozwój prawidłowej mikroflory jelitowej, przeciwdziałając problemom trawiennym.
W sytuacji gdy karmienie piersią nie jest możliwe lub występuje konieczność jego uzupełnienia (tzw. karmienia mieszanego), mleko modyfikowane może być stosowane jako alternatywa. Należy jednak pamiętać, że formuła mleczna powinna być dostosowana do wieku, potrzeb i możliwości trawiennych dziecka.
Warto zacząć od formuł mlecznych opartych na białku krowim, które są łatwo dostępne i najczęściej polecane przez specjalistów (pod warunkiem, że dziecko nie ma zdiagnozowanej alergii na białka mleka krowiego). W przypadku występowania problemów trawiennych, takich jak zaparcia, można poszukać mleka modyfikowanego o niższej zawartości laktozy lub z dodatkowymi prebiotykami i probiotykami, które wspierają prawidłową florę bakteryjną jelit. Warto bowiem pamiętać, że niemowlęta karmione sztucznie mogą być nieco bardziej narażone na zaparcia w porównaniu do niemowląt karmionych piersią, ale nie jest to regułą.
Dobrym pomysłem jest także konsultacja z lekarzem pediatrą lub dietetykiem, który pomoże w doborze odpowiedniego mleka modyfikowanego oraz – w razie potrzeby – dostosuje dawkowanie i wprowadzi odpowiednie zmiany w diecie dziecka. Ostatecznie, decydując się na konkretną formułę mleczną, warto kierować się nie tylko opiniami innych rodziców, ale także badaniami naukowymi i rekomendacjami specjalistów, aby zapewnić dziecku najlepsze warunki do harmonijnego rozwoju.
Jakie formuły mleczne są dostępne na rynku?
Na rynku dostępnych jest wiele różnych formuł mlecznych, które są opracowywane w taki sposób, aby zaspokoić różnorodne potrzeby niemowląt. Zwykle są one inspirowane składem mleka matki, jednak warto pamiętać, że nie da się go dokładnie odtworzyć. Wśród najpowszechniejszych formuł mlecznych dostępnych na rynku można wymienić:
- mleko modyfikowane na bazie mleka krowiego (standardowe) – to najpopularniejszy i najbardziej powszechny rodzaj formuły mlecznej. Jest produkowany na bazie mleka krowiego, które jest modyfikowane w taki sposób, aby jak najlepiej odwzorować skład mleka matki. Zawiera białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy i minerały.
- mleko modyfikowane hipoalergiczne (HA) – formuły hipoalergiczne są przeznaczone dla niemowląt ze zwiększonym ryzykiem rozwoju alergii. Białka w tych formułach są częściowo hydrolizowane (rozłożone na mniejsze fragmenty), co ułatwia trawienie.
- mleko modyfikowane na bazie białka sojowego – formuły na bazie białka sojowego są alternatywą dla niemowląt z alergią na białka mleka krowiego lub nietolerancją laktozy. Zawierają białko sojowe oraz dodatkowe witaminy i minerały, ale nie zawierają laktozy.
- mleko modyfikowane na bazie hydrolizatu białkowego (elementarne) to formuły, gdzie białka są całkowicie hydrolizowane na aminokwasy, co sprawia, że są one najłatwiejsze do trawienia. Zalecane są dla niemowląt z ciężkimi alergiami na białka mleka krowiego, problemami z trawieniem lub nietolerancją pokarmową.
- mleko modyfikowane specjalistyczne to formuły opracowane specjalnie dla niemowląt z określonymi potrzebami żywieniowymi, takimi jak choroba refluksowa, nietolerancja laktozy czy metaboliczne zaburzenia, takie jak fenyloketonuria. Zwykle dostępne są na receptę od lekarza i często kwalifikowane są jako żywność specjalnego przeznaczenia medycznego.
Pomoc w walce z zaparciami czynnościowymi u dzieci jest teraz na wyciągnięcie ręki dzięki naszemu ebookowi z jadłospisami opracowanymi przez dietetyka klinicznego. Jadłospisy te są dostosowane do wieku dziecka i zapewniają odpowiednią ilość błonnika i nawodnienia, zgodnie z wytycznymi żywienia dzieci.
Dodanie błonnika i płynów do diety niemowlęcia
Rozszerzanie diety dziecka jest procesem, który rozpoczyna się ok. 6. miesiąca życia. Wówczas mleko mamy (lub alternatywnie mleko modyfikowane) przestaje zaspokajać wszystkie potrzeby żywieniowe malucha, chociaż do ukończenia przez nie 1. roku życia nadal powinno pozostawać podstawą żywienia.
Dodawanie błonnika i płynów do diety niemowlęcia podczas rozszerzania diety sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu układu pokarmowego, a także zapobiega ewentualnym problemom z wypróżnianiem. Produkty bogate w błonnik pokarmowy powinny być wprowadzane do diety dziecka stopniowo, rozpoczynając od warzyw i owoców, nie zapominając przy tym o kaszkach wielozbożowych.
Wszystkie posiłki malucha powinny mieć przyjazną dla niego formę – warzywa i owoce można podawać w formie musu lub – zgodnie z zasadami metody BLW – w formie małych kawałeczków, tak by dziecko miało szanse zapoznawać się z różną strukturą produktów.
Ważnym aspektem dbałości o prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego małego dziecka jest również podawanie mu odpowiedniej ilości płynów. Warto jednak pamiętać, że mleko matki lub mleko modyfikowane nadal powinno stanowić główne źródło płynów dla niemowlęcia do pierwszego roku życia. Po pierwszych urodzinach malucha można stopniowo zacząć wprowadzać do jego diety mleko krowie lub roślinne napoje mleczne, jeśli dziecko nie ma alergii lub nietolerancji. Wraz z początkiem rozszerzania diety należy podawać dziecku wodę – na początku zaledwie kilka łyżek na dzień. Z czasem możemy zwiększać ilość. Co ważne, nie należy podawać dziecku soków owocowych do 1. roku życia ze względu na znikome korzyści. Jest to zgodne z rekomendacją Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP).
Zastosowanie probiotyków i prebiotyków w diecie niemowlęcia
Probiotyki i prebiotyki mogą odgrywać pozytywną rolę w diecie niemowlęcia, wspierając zdrowie jelit i funkcjonowanie układu odpornościowego. Pierwsze z wymienionych to żywe bakterie, które mają korzystny wpływ na układ trawienny poprzez utrzymanie równowagi mikroflory jelitowej. Są one jednym ze składników mleka mamy. Z kolei prebiotyki to substancje, które pobudzają wzrost korzystnych bakterii w jelitach, takich jak bifidobakterie i laktobacyle. Występują one naturalnie w mleku matki oraz w niektórych pokarmach, takich jak banany, szparagi czy owsianka. Zarówno pro-, jak i prebiotyki znajdują się w wielu mlekach modyfikowanych.
Przed wprowadzeniem probiotyków lub prebiotyków do diety niemowlęcia, warto skonsultować się z lekarzem pediatrą lub specjalistą ds. żywienia, który doradzi odpowiednią dawkę i rodzaj suplementacji, biorąc pod uwagę wiek dziecka, potrzeby żywieniowe i ewentualne problemy zdrowotne.
Zaparcia u noworodka karmionego sztucznie - co robić?
Jakie produkty i sposoby warto wypróbować w przypadku zaparć u niemowląt karmionych sztucznie?
W przypadku zaparć u niemowląt karmionych sztucznie można wypróbować kilka różnych sposobów łagodzenia problemu. Oto kilka sposobów, które można wypróbować w przypadku zaparć u niemowląt karmionych sztucznie:
- proporcje mleka modyfikowanego – niekiedy zbyt stężona mieszanka może powodować zaparcia, dlatego warto upewnić się, że stosujemy właściwe (zalecane przez producenta) proporcje;
- woda – należy ją wprowadzać po 6. miesiącu życia dziecka: początkowo wystarczy kilka łyżek. Jednakże jeśli nasz maluch zmaga się z zaparciami, z powodzeniem możemy podawać mu jej nieco więcej, aby pomóc w nawilżeniu stolca. Wodę należy podawać między posiłkami;
- rozszerzanie diety – gdy zaczynamy rozszerzać dietę niemowlęcia, możemy wprowadzić pokarmy bogate w błonnik, takie jak warzywa (brokuły, fasolka szparagowa, dynia), owoce (śliwki, gruszki, morele) i zboża (płatki owsiane, brązowy ryż). Błonnik pomaga w utrzymaniu regularności wypróżnień;
- masaż brzucha – delikatny masaż może pomóc w łagodzeniu dyskomfortu związanego z zaparciami. Należy wykonywać go okrężnymi ruchami zgodnie z ruchem wskazówek zegara;
- ćwiczenia nogami – proste ćwiczenia nogami, takie jak delikatne „rowerowanie” nóżkami niemowlęcia, mogą pomóc w stymulacji jelit i ułatwieniu wypróżnienia.
Zaparcia u niemowląt karmionych sztucznie – podsumowanie
Zaparcia u niemowląt karmionych sztucznie mogą być nieprzyjemne dla dziecka i niepokojące dla rodziców. Aby pomóc niemowlęciu z problemem zaparć, warto wprowadzić pewne zmiany w diecie, oczywiście wcześniej konsultując je z lekarzem pediatrą. Niezwykle ważny dla prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego niemowlęcia jest wybór odpowiedniej formuły mlecznej oraz pamiętanie o roli błonnika i nawodnienia w procesie rozszerzania diety. Niemniej istotne jest również to, że każde dziecko jest inne i może potrzebować indywidualnego podejścia.
Źródła:
- Sieczkowska J., Zaparcie – jedno z najczęstszych zaburzeń defekacji wieku dziecięcego, Pediatria po Dyplomie 2015,03
- Czerwonka-Szaflarska M., Romańczuk B., Postępowanie w zaparciu czynnościowym stolca u dzieci i młodzieży, Forum Medycyny Rodzinnej, 2008,02
- Gaweł E., Romańczuk B., Zaparcia u dzieci – standardy terapeutyczne, Lekarz POZ, 2021,04
- Weker H., Barańska M. (red.), Żywienie niemowląt i małych dzieci. Zasady postępowania w żywieniu zbiorowym, Warszawa 2014