Wzmożone napięcie mięśniowe u niemowlaka – jak rozpoznać?

Wzmożone napięcie mięśni u niemowlaka, określane inaczej jako hipertonia, może prowadzić do różnego rodzaju powikłań. Organizm dziecka musi nauczyć się funkcjonowania w warunkach środowiska zewnętrznego, a prawidłowo funkcjonujący układ ruchu jest kluczowy do zdobywania nowych umiejętności, takich jak raczkowanie czy chodzenie. Nieprawidłowe napięcie mięśniowe u niemowlaka, zarówno w sytuacji jego wzmożenia, jak i obniżenia, stanowi dla dziecka przeszkodę w prawidłowym rozwoju.

Postawienie rozpoznania wzmożonego napięcia mięśni u niemowlaka stanowi niemałe wyzwanie dla lekarza pediatry. Jest to związane z faktem, iż widzi on dziecko przez kilkanaście minut w trakcie wizyty, a zmiany o niewielkim nasileniu mogą być trudne do wychwycenia. Z tego względu bardzo ważna jest rola rodziców, którzy mają możliwość codziennie obserwować swoje dziecko. Warto zwrócić uwagę na takie symptomy, jak:

• utrudnione przewijanie maluszka ze względu na napięcie mięśni,
• układanie się dziecka w jednej, nienaturalnej pozycji,
• problemy z chwytaniem piersi lub smoczka,
• nieprawidłowe odginanie główki w pozycji leżącej,
• problem z chwytaniem przedmiotów i zabawek,
• stale zaciśnięte piąstki, które nie ulegają rozluźnieniu, nawet kiedy dziecku jest ciepło.

Oprócz wymienionych objawów, które są najczęściej wymieniane przez lekarzy pediatrów oraz neurologów dziecięcych, w gabinecie lekarskim istnieje możliwość skorzystania z różnego rodzaju skal. Do oceny wzmożonego napięcia u niemowląt wykorzystuje się np.  test TIMP (Test of Infant Motor Performance), stosowany do 4. miesiąca życia i wykorzystywany głównie w przypadku wcześniaków, a także skalę AIMS (Alberta Infant Motor Scale), która może być używana do 18. miesiąca życia dziecka.

Wzmożone napięcie mięśni u niemowląt jest objawem nieswoistym, który występuje w różnego rodzaju patologiach. Najczęściej związany jest ze wcześniactwem, niedotlenieniem okołoporodowym, niską masą urodzeniową czy też chorobami genetycznymi i metabolicznymi. 

Najbardziej widoczna hipertonia zauważalna jest w przypadku niemowląt cierpiących na mózgowe porażenie dziecięce. Z tego względu w niektórych przypadkach konieczne jest pogłębienie diagnostyki przez neurologa dziecięcego i stwierdzenie, co stanowi potencjalną przyczynę tego objawu.

Zwiększone napięcie mięśniowe u niemowlaka rzadko mija samoistnie. W przypadku braku wdrożenia odpowiedniego postepowania, przykurcze mogą się utrwalić, doprowadzając tym samym do trwałych zmian w obrębie narządu ruchu dziecka. 

Z tego względu tak ważne jest, by nie bagatelizować objawów sugerujących wzmożone napięcie mięśniowe u niemowlaka i udać się do specjalisty na wczesnym etapie.

Leczenie wzmożonego napięcia mięśni u niemowlęcia nie wymaga stosowania leków. Konieczna jest jednak fizjoterapia. Ważne jest, aby była ona prowadzona przez fizjoterapeutę doświadczonego w pracy z dziećmi z tego typu przypadłością. Wyróżnia się dwie podstawowe metody rehabilitacji dzieci:

• metoda Vojty – polega na uciskaniu poszczególnych miejsc na ciele dziecka,
• metoda NDT-BOBATH – polega na głaskaniu i masażu wykonywanym przez fizjoterapeutę, co ma na celu nauczenie dziecka prawidłowych wzorców ruchowych. 

Wdrożenie rehabilitacji na wczesnym etapie pozwala w większości przypadków na osiągnięcie zadowalających wyników. Większość ćwiczeń można wykonać również w warunkach domowych, w formie zabawy z maluszkiem.

Ze względu na stały skurcz mięśni w przypadku wzmożonego ich napięcia, sen dziecka bardzo często bywa niespokojny. Zauważyć można przebudzenia, niepokój i płacz, a także układanie się niemowlęcia w nienaturalnych pozycjach. Ćwiczenia z fizjoterapeutą mogą jednak pomóc również w tej kwestii, gdyż normalizacja napięcia pomaga dziecku w spokojnym śnie.