Kolejność wychodzenia zębów

Wyrzynanie się zębów to trwający wiele miesięcy proces, kiedy przesuwają się one z kości szczękowej i żuchwy w kierunku jamy ustnej. Pierwsze mleczaki zaczynają stukać o łyżeczkę około 6. miesiąca życia, ale u wielu dzieci ten moment następuje później, albo wcześniej. Czas, w którym w buzi malca zaczynają pojawiać się zęby zależy w dużej mierze od uwarunkowań genetycznych.

Proces wyrzynanie się zęba ma trzy fazy:

• Faza przederupcyjna, czyli kształtowanie się korony niewidocznego jeszcze zęba.
• Faza przedfunkcyjna, od pojawienia się zęba, do czasu, aż wyjdzie ząb ze szczęki przeciwstawnej oraz wytworzy się korzeń i kieszonka zębowa.
• Faza funkcyjna, czyli zakończenie kształtowania korzenia i kieszonki.

Ząbkowaniu zwykle towarzyszy dyskomfort i ból, a reakcje dziecka zależą od jego wrażliwości. Większość dzieci w okresie wyrzynania zębów ślini się, jest rozdrażnionych i płaczliwych i nie jest to nic dziwnego, tłumaczy lekarz stomatolog,  Agnieszka Grabek:

Bolesne ząbkowanie spowodowane jest wyrzynaniem się przez mały otwór kostny w dziąśle korony zęba o znacznie większej średnicy. Ząb uciska zarówno tkankę łączną, jak i kostną, co powoduje tkliwość, nadwrażliwość i ból zaczerwienionych i opuchniętych dziąseł.

Na przebieg procesu ząbkowania wpływ ma wiele czynników – płeć (dziewczynki zwykle zaczynają ząbkować wcześniej), klimat czy odżywianie mamy w ciąży i w czasie karmienia.  Dzieci urodzone o czasie ząbkują wcześniej, niż wcześniaki średnio o miesiąc, a nawet dwa.  I wczesne, i późne ząbkowanie może być rodzinne. Zaleca się, by lekarz obejrzał dziecko, które kończy pierwszy rok życia bez ani jednego ząbka. Jeśli jednak  rozwija się prawidłowo i przybiera na wadze, nie dzieje się nic groźnego.

Ząbkującego malucha należy otoczyć szczególną troską, ponieważ dochodzi w tym czasie do osłabienia jego odporności i łatwo o infekcję górnych dróg oddechowych.

Kolejność wyrzynania zębów

Proces wyrzynania się zębów u każdego dziecka będzie nieco inny. Zwykle jednak schemat ząbkowania jest zbliżony: najpierw pojawiają się zęby dolne, a następnie górne. Najczęściej najpierw wyrzynają się dolne jedynki, czyli siekacze przyśrodkowe w żuchwie, następnie górne jedynki, czyli siekacze przyśrodkowe w szczęce. Po nich, kolejno: siekacze boczne w żuchwie i szczęce (czyli dolne i górne dwójki), pierwsze trzonowce (czwórki), kły (trójki) i drugie trzonowce (piątki). Przed ukończeniem trzech lat dziecko powinno mieć cały, 20-zębowy garnitur mleczaków: 8 siekaczy, 4 kły i 8 trzonowców, które wychodzą w następującym porządku:

• 6-8 miesiąc – dwa dolne siekacze przyśrodkowe
• 7-9 miesiąc – górne siekacze przyśrodkowe
• 9-13 miesiąc – górne siekacze boczne
• 12-15 miesiąc – trzonowce mleczne
• 16-18 miesięcy – kły dolne, potem górne
• 20-30 miesięcy – drugie trzonowce

Jak pomóc dziecku, które ząbkuje?

 By przynieść ulgę ząbkującemu dziecku, możemy delikatnie masować opuchnięte dziąsła palcem albo silikonową szczoteczką nakładaną na palec.  Sprawdza się także:

• Podawanie dziecku schłodzonego gumowego gryzaczka z wodą w środku,
• Podawanie napojów w temperaturze pokojowej, by zbyt ciepły napój nie drażnił nabrzmiałych dziąseł,
• Podawanie płynów lub żeli łagodzących objawy ząbkowania z zawartością ziół, albo łagodnych środków znieczulających albo odkażających,
• Stosowanie środków przeciwbólowych dedykowanych dzieciom w proporcji wskazanej przez pediatrę albo producenta.

Nasza ekspertka zaleca, by stosować  szczególnie żele:

Skuteczne w procesie znoszenia dolegliwości związanych z ząbkowaniem są specjalne żele przeciwbólowe, które można wmasowywać w dziąsła, a w ostateczności sprawdzone i dostosowane do wieku i masy ciała dziecka preparaty przeciwbólowe – mówi Agnieszka Grabek.

W czasie ząbkowania dziecko może potrzebować bardziej intensywnego kontaktu z mamą, a karmione naturalnie – częstszego przystawiania do piersi. Trzeba być jednak przygotowanym na to, że maleństwo będzie miało problemy ze ssaniem. By nie potęgować bólu jego dziąseł, w czasie wyrzynania ząbków można powrócić do podawania dziecku posiłków w formie papek i musów.

 Jak dbać o zęby niemowlęcia?

O higienę jamy ustnej dziecka należy dbać od pierwszych dni jego życia, a zatem znacznie wcześniej, nim pojawią się pierwsze zęby.

Jama ustna niemowląt ma sporo fałdów dziąsłowych, gdzie mogą zalegać resztki pokarmu, które mogą być przyczyną pleśniawek. Stomatolodzy rekomendują mycie dziąseł jałowym gazikiem zwilżonym przegotowaną wodą. Czynność ta, powtarzana dwa, trzy razy w ciągu dnia, oprócz oczyszczania jamy ustnej dziecka ma za zadanie wyrobienie nawyku mycia zębów mlecznych, które pojawią się w okolicach szóstego miesiąca.

Za odpowiednią higienę jamy ustnej najmłodszych odpowiedzialni są opiekunowie dziecka. Ważne jest, by mieli oni świadomość, że wraz z pojawieniem się pierwszych zębów gazik należy zastąpić nakładką na palec z miękkiego silikonu, albo odpowiednią do wieku dziecka szczoteczką, zaś miejsce przegotowanej wody powinna zająć pasta do zębów. Według stomatologów – początkowo powinna to być pasta bez fluoru, a kiedy dziecko przestanie ją połykać, a zacznie wypluwać podczas płukania, można zastąpić ją pastą z fluorem. Zwykle następuje to ok. trzeciego roku życia.

Oprócz mycia dziąseł, czy zębów – należy zwracać uwagę, co dziecko wkłada do ust i dbać, by te przedmioty (gryzak, smoczek) były zawsze czyste, a najlepiej wyparzone we wrzątku.

Najważniejsza jest higiena jamy ustnej przed snem, ze względu na zmianę składu i ilości śliny oraz wolniejsze ruchy języka, co może mieć wpływ na rozwój próchnicy zębów. Najpopularniejszą odmianą tego schorzenia jest próchnica butelkowa, do powstania której przyczynia się zasypianie ze smoczkiem w ustach, czy nocne karmienia bez zachowania odpowiedniej higieny jamy ustnej.

Próchnica charakteryzuje się dużą inwazyjnością, pojawia się początkowo na przednich zębach szczęki (górnych), po czym szybko rozprzestrzenia się na pozostałe zęby szczęki i żuchwy.  W miarę możliwości dziecko nie powinno zasypiać  podczas karmienia i nie jeść niczego słodkiego po myciu zębów.

Próchnica wieku niemowlęcego wymaga leczenia, a przekonanie, że zębów mlecznych nie trzeba leczyć, bo i tak wypadną jest błędne, ponieważ obecność wszystkich zębów, aż do momentu ich fizjologicznej wymiany, jest niezwykle istotna w procesie rozwoju szczęki, a przedwczesne usunięcie zęba mlecznego powoduje problemy ortodontyczne oraz przyczynia się do rozwoju wad wymowy. Dlatego tak ważne jest by zapobiegać tej jednostce chorobowej poprzez dietę możliwie ubogą w cukry i odpowiednią higienę, istotne jest, by rozpoznać jej początek, kiedy zmiany są jeszcze całkowicie odwracalne. Proces próchniczy zmienia barwę zęba dziecka – najpierw na kredowo-białą, potem plamka przybiera różne odcienie beżowo-brązowego, a następnie pojawia się ból – tłumaczy Agnieszka Grabek.

Pierwsza, planowa wizyta stomatologiczna powinna odbyć się już w pierwszym roku życia dziecka. Podczas niej stomatolog skupia się na udzieleniu opiekunom porad dotyczących najbardziej optymalnego dbania o higienę jamy ustnej dziecka oraz uświadamia rolę profilaktyki chorób próchnicy. Kolejna wizyta ma na celu zapoznanie dziecka z gabinetem i właściwymi dla tego miejsca procedurami powinna mieć miejsce w okolicach drugiego roku życia. Kolejne wizyty powinno odbywać się co trzy, cztery miesiące.  Przyzwyczajenie dziecka  do regularnych wizyt u dentysty i wyrobienie w nim nawyku dbałości o stan zębów jest kapitałem na całe życie.

Agnieszka Grabek – lekarz stomatolog z 20-letnim stażem, specjalista stomatologii zachowawczej z endodoncją, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, entuzjastka medycyny holistycznej. W swojej pracy propaguje zachowania prozdrowotne ze szczególnym naciskiem na właściwą higienę jamy ustnej i jej wpływ na ogólne zdrowie pacjenta.