Gdy pieluszka parzy, czyli czym jest pieluszkowe zapalenie skóry

Pieluszkowe zapalenie skóry (napkin dermatitis, diaper dermatitis) to jedno z najczęściej występujących schorzeń skórnych u noworodków i niemowlaków między 7. a 12. miesiącem życia. Zmiany widoczne są w miejscu, w którym pieluszka przylega do ciała i mogą pojawić się nawet kilkanaście razy w okresie pieluchowania. Co ważne, zapalenie może wystąpić zarówno przy jednorazowych, jak i wielorazowych pieluszkach. 

Pieluszkowe zapalenie objawia się zmianami skórnymi o charakterze wyprysku, grudek, zmian rumieniowych, nadżerek, pęcherzyków lub złuszczającego się naskórka. W pierwszej fazie podrażnienia skóra może być zaczerwieniona i ciepła w dotyku. Następnie zapalenie nasila się i może przybrać różny charakter w zależności od przyczyny jego wystąpienia. Zmianom często towarzyszy także świąd, przez co maluch może być rozdrażniony. Najczęstsze objawy pieluszkowego zapalenia skóry u dziecka można podzielić na: rumień pieluszkowy, grzybicę pieluszkową oraz uczulenie pieluszkowe. 

Rumień pieluszkowy 

Rumień pieluszkowy, nazywany też odparzeniem, zdarza się praktycznie u wszystkich niemowlaków. Charakterystyczne zaczerwienienie pojawia się w okolicy pupy, krocza i ud. Może towarzyszyć mu suchość skóry lub stała wilgotność. Najczęściej spowodowany jest zbyt rzadkim zmienianiem pieluchy, co naraża skórę niemowlęcia na długi kontakt z mokrym materiałem. 

Rumień pieluszkowy charakteryzuje przede wszystkim to, że wysypka nie jest obecna w bruździe międzypośladkowej oraz w fałdach skórnych ud. Dzieje się tak, ponieważ te okolice nie mają bezpośredniego kontaktu z moczem. Ważne jednak, by przy wystąpieniu rumienia pieluszkowego zareagować jak najszybciej. Nieleczony może bowiem rozwinąć się w infekcję grzybiczą.

Pieluszkowe zapalenie skóry wymaga stosowania maści zawierających cynk, który ma działanie wysuszające i bakteriobójcze, pantenolu i/lub alantoiny, które łagodzą podrażnienia, a także nawilżają i natłuszczają wrażliwą skórę dziecka chroniąc ją tym samym przed tarciem – tłumaczy dr Edyta Szymańska, pediatra z Centrum Medycznego Damiana w Warszawie.

Grzybica pieluszkowa 

Zapalenie pieluszkowe skóry może szybko przerodzić się w grzybicę pieluszkową. Grzybica w rzadko zmienianej i mokrej pieluszce ma idealne warunki do rozwoju i rozprzestrzenienia się po wilgotnej skórze. Rodzice zmiany tego rodzaju mogą poznać po tym, że występują w miejscach między fałdkami skóry. W tym przypadku należy udać się z dzieckiem do lekarza, który przepisze odpowiednie maści. 

Uczulenie pieluszkowe 

Zbyt długie przebywanie w mokrej pieluszce może również spowodować uczulenie pieluszkowe poprzez występujące w wilgotnym materiale substancje alergizujące. Do uczulenia pieluszkowego może dojść pomimo odpowiedniej higieny. Skóra bowiem może zostać podrażniona przez alergeny zawarte nie tylko w pieluszce, ale również w kosmetykach do pielęgnacji tej okolicy ciała. W takim przypadku na skórze malucha wystąpi alergiczny wyprysk.

Pieluszkowe zapalenie bardzo często występuje u niemowlaków. Dzieje się tak z powodu niewykształconych wciąż odpowiednio mechanizmów obronnych skóry, przez co narażona jest na podrażnienia czy odparzenia. Skóra niemowlęcia jest także kilkakrotnie cieńsza niż skóra dorosłej osoby. Przyczyny odparzenia są jednak wieloczynnikowe. Do najważniejszych zaliczają się:

• wilgoć i maceracja naskórka – naturalna funkcja skóry zostaje zaburzona, przez co alergeny i substancje drażniące łatwiej przenikają w głębsze warstwy skóry;
• pH moczu i bakterie kałowe – w zbyt długo mokrej pieluszce bakterie zaczynają rozkładać związki chemiczne zwarte w moczu i przekształcać je w amoniak, co dla skóry malucha jest bardzo drażniące;
• otarcia spowodowane pieluszką – podczas ruchu dziecka pieluszka powoduje otarcia, które prowadzą następnie do zapalenia;
• niedostateczna higiena skóry;
• obecność drożdżaków w kale;
• przewlekłe biegunki;
• uczulenie;
• długotrwała antybiotykoterapia.

Leczenie pieluszkowego zapalenia zależne jest przede wszystkim od czynników je wywołujących. Niezależnie od tego należy jednak utrzymywać miejsca w okolicach pośladków w czystym i suchym stanie. Pomocne będzie częstsze zmienianie pieluszki. Dobrze jest również odczekać chwilę po kąpieli zanim założy się dziecku pieluchę, by skóra dobrze wyschła. Dobrze jest wystawiać pupę niemowlęcia jak najczęściej do wietrzenia. Nie należy również zbyt ciasno zaciskać pieluchy, ponieważ blokuje to dostęp powietrza do skóry. Warto także unikać chusteczek nawilżających. 

Przy zaostrzeniu zmian zapalnych trzeba zgłosić się do lekarza, w szczególności jeśli u dziecka wystąpiły pęcherze czy nadżerki pokryte miodowo-żółtym strupem. Świadczy to o zakażeniu bakteryjnym lub grzybiczym i do wyleczenia potrzebny będzie antybiotyk.

O lekarzu: 

dr n. med. Edyta Szymańska jest specjalistą z zakresu pediatrii. Ukończyła kierunek lekarski na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym z dyplomem z wyróżnieniem. Odbyła staże Klinice Gastroenterologii W Szpitalu Neckera w Paryżu we Francji oraz na University of Florida w Gainesville na Florydzie w USA. Pracuje jako asystent naukowy w Klinice Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii, Instytut Pomnik „Centrum-Zdrowia Dziecka” oraz jako lekarz pediatra w CM Dzieci Koneser, będącego częścią Centrum Medycznego Damiana.