Co na bolesne ząbkowanie malucha będzie najlepsze?

Ząbkowanie to długotrwały proces – nie chodzi tylko o czas, potrzebny na uzyskanie pełnego mlecznego uzębienia, ale i o to, ile trwa pojawienie się każdego pojedynczego ząbka. Czas wyrzynania zęba (od wyczuwania go przez tkankę dziąsła do całkowitego pojawienia się korony) to średnio dwa miesiące. Wyrzynanie zębów jest dzielone na trzy fazy:

1. przederupcyjną,
2. przedfunkcjonalno-erupcyjną,
3. poerupcyjną (funkcjonalną).

W jamie ustnej malucha nieustannie coś się dzieje, a moment przebicia się zęba przez dziąsło jest momentem kulminacyjnym. Ból podczas ząbkowania związany jest głównie z momentem przejścia korony zęba przez otwór kostny. Jest on mniejszy niż średnica korony, a ucisk na kość powoduje dolegliwości bólowe. Wyrzynaniu zębów może towarzyszyć krwiak, który pojawia się na skutek mechanicznego uszkodzenia błony śluzowej przez ostre brzegi zęba. Zazwyczaj znika on samoistnie.

Pełne uzębienie mleczne to 20 zębów: osiem siekaczy, cztery kły oraz osiem zębów trzonowych. Reguła „6/4” mówi o tym, że od urodzenia co sześć miesięcy wyrzynają się cztery zęby mleczne. Zatem ząbkowanie zaczyna się w szóstym miesiącu życia, a kończy pod koniec drugiego roku życia (około 30. miesiąca).

Wyróżniamy:

• ząbkowanie przedwczesne (zęby wrodzone i noworodkowe),
• ząbkowanie wczesne – w trzecim i czwartym miesiącu życia,
• ząbkowanie o czasie – między piątym a ósmym miesiącem życia (najwięcej dzieci rozpoczyna ząbkowanie w szóstym miesiącu życia),
• ząbkowanie opóźnione – między dziewiątym a jedenastym miesiącem życia,
• ząbkowanie późne – po dwunastym miesiącu życia.

Nie możemy zapominać także o tzw. drugim ząbkowaniu, czyli momencie wymiany zębów mlecznych na zęby stałe. Pierwsze mleczaki wypadają zazwyczaj w okolicach szóstych urodzin.

Kalendarz ząbkowania

Kolejność wyrzynania zębów mlecznych wygląda następująco:

• dolne pierwsze siekacze: 6.-8. miesiąc,
• górne pierwsze siekacze: 8.-12. miesiąc,
• dolne drugie siekacze: 10.-16. miesiąc,
• górne drugie siekacze: 9.-13. miesiąc,
• dolne kły: 17.-23. miesiąc,
• górne kły: 16.-22. miesiąc,
• dolne pierwsze trzonowce: 14.-18. miesiąc,
• górne pierwsze trzonowce: 13.–19. miesiąc,
• dolne drugie trzonowce: 23.-31. miesiąc,
• górne drugie trzonowce: 25.-33. miesiąc.

Objawy ząbkowania to:

• charakterystyczny wygląd dziąsła – jest ono zaczerwienione, obrzmiałe, „rozpulchnione”,
• gryzienie twardych przedmiotów,
• obfite ślinienie,
• niepokój dziecka,
• zaburzenia snu,
• brak łaknienia.

Mogą pojawić się także objawy ze strony układu pokarmowego (biegunka, wymioty) oraz stan podgorączkowy. Rzadkimi objawami ząbkowania są zakażenie, zapalenie i zropienie mieszka zębowego czy zapalenie kości.

Ząbki rzadko pojawiają się niezauważone. Co na bolesne ząbkowanie możemy podać maluchowi? Do wyboru mamy metody farmakologiczne lub niefarmakologiczne. To:

• leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne (w których substancją czynną jest paracetamol lub ibuprofen),
• ziołowe lub homeopatyczne preparaty na ząbkowanie,
• miejscowo znieczulające żele na ząbkowanie (np. z lidokainą).

Preparaty stosowane miejscowo mają krótkotrwałe działanie, nie zawsze przynoszą wystarczającą ulgę, może pojawić się odczyn alergiczny. Warto pamiętać także o tym, że żele znieczulające można stosować nie dłużej niż przez sześć dni.

Co pomaga na bolesne ząbkowanie? Ukojenie mogą przynieść gryzaki – zarówno te z masującymi dziąsła delikatnymi wypustkami, jak i te wodne, które możemy schłodzić (gryzaka nie wkładamy do zamrażalnika!). Jeśli nie masz pod ręką odpowiednich gadżetów, możesz wykorzystać wielorazową pieluszkę – zwiąż jej rogi, zwilż i delikatnie schłódź. Inny domowy sposób na ból podczas ząbkowania to podanie dziecku kawałków owoców lub warzyw (bezpośrednio lub w gryzaku z siateczką). „Skrobiąc” jedzenie, dziecko będzie wykonywało kojący dziąsła masaż. Podobnie zadziała skórka chleba (np. z piętki). Masaż dziąseł możemy wykonać i my – za pomocą specjalnej nakładki na palec lub wykorzystując jałowy gazik. Co na bolesne ząbkowanie w nocy? Przed snem możemy podać dziecku lek z paracetamolem lub ibuprofenem (ta druga substancja ma także działanie przeciwzapalne).

A naszyjnik z bursztynu na ząbkowanie? Chociaż niektórzy polecają tę metodę, nie udowodniono, że kwas bursztynowy faktycznie pomaga na bolesne ząbkowanie. Jeśli chcesz jednak wypróbować ten sposób, upewnij się, że sięgasz po naszyjnik z bursztynu przeznaczony dla najmłodszych. Musi odpinać się przy pociągnięciu (aby zminimalizować ryzyko uduszenia), a koraliki muszą być dobrze przymocowane, aby maluch nie mógł ich oderwać (ani odłupać ich fragmentu).