Zmęczenie u dziecka – przyczyny

Zdarza nam się zapominać, że dzieci – podobnie jak my, dorośli – mają czasem prawo czuć się zmęczone, być ospałe i mieć mniej energii. Niekoniecznie jesienią. U zdrowego dziecka jednak takie zachowanie nie powinno trwać dłużej niż 2–3 dni. Jeśli zmęczenie u dziecka się przeciąga, należy sprawdzić, jakie są jego przyczyny.

Bardzo często zmęczenie u dziecka wynika z napiętego grafiku zajęć przedszkolnych i pozaprzedszkolnych, niewystarczającej ilości snu lub głodu. W takiej sytuacji zmęczone dziecko szybko wróci do sił po krótkiej drzemce lub lekkiej przekąsce. 

Jednak ciągłe zmęczenie u dziecka to stan niespecyficzny, mogący wskazywać na chorobę. Choć to rzadkość, może się zdarzyć, że niektóre ciężkie choroby będą się w ten sposób manifestować, dlatego nie wolno lekceważyć zmęczenia u dziecka. 

Kiedy ciągłe zmęczenie u dziecka może szczególnie niepokoić i jakie są jego przyczyny?

1. Niedobór żelaza lub inne niedobory powodujące niedokrwistość. Sygnałem świadczącym o takim podłożu może być nie tylko ciągłe zmęczenie u dziecka, ale również sucha i blada skóra, łamliwe paznokcie i włosy oraz pojawiające się w kącikach ust zajady.
2. Borelioza. Bardzo często zmęczenie u dziecka bywa jedynym objawem tej przenoszonej przez kleszcze choroby.
3. Ziarnica złośliwa, inaczej chłoniak Hodgkina, czyli jedna z chorób nowotworowych dotykająca najczęściej dzieci przed 15. rokiem życia. Jednym z podstawowych jej objawów jest właśnie ciągłe zmęczenie u dziecka, swędzenie skóry czy stany podgorączkowe. 
4. Choroby zapalne jelit lub zaburzenia odżywiania, a także cukrzyca.
5. Przerost migdałka gardłowego. To choroba, która sprawia, że maluchowi trudno się oddycha, a co za tym idzie – trudno śpi. Finalnie prowadzi to do przewlekłego zmęczenia.
6. Depresja. Małe dzieci również się z nią zmagają. Mogą być wówczas zmęczone, senne – lub przeciwnie – mieć problemy ze snem, tracić zainteresowanie tym, co je otacza.

To tylko przykłady chorób, których objawem może być ciągłe zmęczenie u dziecka. Znacznie częściej jednak zarówno dorośli, jak i dzieci bywają zmęczeni okresami przeciążenia oraz stresem. Trudno mówić o jakiejkolwiek normie, jednak obserwuj dziecko. Jeśli po posiłku i odpoczynku objawy zmęczenia u dziecka miną, nie ma powodu do obaw. Jeśli jednak zmęczone dziecko jest dodatkowo blade, senne, nie przybiera lub traci na wadze, utrzymują się u niego stany podgorączkowe lub towarzyszą im infekcje, warto skonsultować się z lekarzem.

Ciągłe zmęczenie u dziecka – choć każdy maluch jest inny i inaczej reaguje na deficyt snu lub przebodźcowanie – zazwyczaj objawia się w podobny sposób. Jakie są najczęstsze objawy zmęczenia u dziecka?

• marudzenie, narzekanie, kapryszenie, kiepski humor,
• pocieranie oczu,
• częste ziewanie,
• popłakiwanie, tulenie się,
• zmniejszenie aktywności i ruchliwości,
• dekoncentracja uwagi.

Każdemu z tych elementów bardzo często towarzyszy senność i lekko podkrążone oczy. Może się jednak zdarzyć, że zmęczone dziecko jest pobudzone, aktywne, rozbawione, jakby otrzymało nagły zastrzyk energii od nadmiaru bodźców.

Rozwiązanie problemu zależeć będzie od tego, co sprawia, że dziecko jest zmęczone.

Jeśli spowodowane jest nadmiarem bodźców, aktywności i atrakcji, warto zaplanować odpoczynek. Pozwolić dziecku wyciszyć się i spokojnie wyspać. Nie tylko ilość, ale również jakość snu ma znaczenie. Dziecko może być zmęczone również wtedy, gdy się nie wysypia. Powody problemów ze snem są przynajmniej trzy:

• niewystarczająca ilość snu,
• nieprawidłowy sen, np. przerywany,
• zwiększone zapotrzebowanie na sen (w okresie infekcji, ząbkowania, w czasie skoków rozwojowych).

Może jednak się okazać, że zmęczenie u dziecka jest chwilowe, np. podczas długiego spaceru czy wycieczki rowerowej. Wtedy wystarczy przerwa, smaczna, zdrowa i energetyczna przekąska, a mały organizm dość szybko się zregeneruje.

Jeżeli uważnie obserwujesz dziecko i widzisz, że objawy zmęczenia są efektem przemęczenia lub przebodźcowania, spróbuj zwolnić, wyciszyć malucha i spędzić z nim spokojnie czas. Jeśli regeneracja i odpoczynek przyniosą pożądany efekt i zobaczysz, że dziecko nie jest już zmęczone, konsultacja lekarska wydaje się zbędna.

Zmęczenie u dziecka może również świadczyć o rozwijającej się infekcji. Organizm zbiera siły na walkę z przeziębieniem, co może objawiać się brakiem energii.

Jeżeli zmęczenie u dziecka trwa kilka dni i mimo fizycznego oraz psychicznego odpoczynku nie ustępuje, należy udać się do pediatry. 

Lekarz po zebraniu dokładnego wywiadu i wstępnym badaniu malucha może zlecić wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych. Na podstawie wyników oceni, co może być przyczyną zmęczenia u dziecka, lub zleci dodatkową, bardziej szczegółową diagnostykę i poinstruuje rodziców co do dalszego postępowania.