Zapalenie układu moczowego u dzieci – jak rozpoznać i leczyć?

Zapalenie układu moczowego, czyli tzw. ZUM, dotyczy dzieci w każdym wieku. Zmagają się z nim niemowlęta, przedszkolaki, jak i starsze dzieci. Zapalenie układu moczowego jest jedną z najczęstszych infekcji bakteryjnych. Jak do niej dochodzi? 

– Mocz przepływający przez układ moczowy wypłukuje z niego drobnoustroje. Jeśli bakterii jest zbyt dużo i zbyt mocno przyczepiają się do śluzówki układu moczowego, wówczas dochodzi do zakażenia. Czynnikami predysponującymi są między innymi wady układu moczowego, zastoje moczu związane z dysfunkcją pęcherza moczowego czy złogi w układzie moczowym – tłumaczy pediatra Paulina Luty-Mączka.

Infekcja układu moczowego u dziecka ujawnia się głównie przez:

• ból, 
• pieczenie,
• trudności w oddawaniu moczu. 

Maluch może także odczuwać parcie na pęcherz i często oddawać mocz, co u niemowląt jest trudne do zaobserwowania. Starsze dziecko może moczyć się w nocy i uskarżać na pieczenie przy oddawaniu moczu. 

Zapaleniu układu moczowego u dzieci towarzyszy także:

• gorączka, 
• brak apetytu, 
• nieprawidłowe przyrosty masy ciała, 
• wymioty, 
• biegunka, 
• niepokój. 

Im dziecko starsze, tym objawy infekcji układu moczowego stają się bardziej charakterystyczne.

W diagnostyce zapalenia układu moczowego u dzieci konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych: badania moczu, a także morfologii i parametrów stanu zapalnego.  Niezbędne jest zebranie dokładnego wywiadu, określenie rodzaju dolegliwości i przeprowadzenie badań fizykalnych ze szczególnym uwzględnieniem jamy brzusznej i okolic moczowo-płciowych. W zależności od tego, którego odcinka dotyczy zapalenie, sposoby leczenia mogą się różnić. Przy podejrzeniu ZUM należy skontaktować się z lekarzem, który postawi rozpoznanie i włączy odpowiednie leczenie. Ekspertka zwraca uwagę na prawidłowe pobranie materiału do badania. 

– Najważniejsze w diagnostyce zakażeń układu moczowego jest prawidłowe pobranie moczu do badania. Mocz należy zebrać do jałowego kubeczka – najlepiej bezpośrednio, ze środkowego strumienia. Taki sposób dotyczy również najmłodszych pacjentów. Nie należy pobierać moczu do woreczka, gdyż z punktu widzenia lekarza analiza materiału zebranego w taki sposób jest mało wiarygodna– tłumaczy Paulina Luty-Mączka.

Lekarka radzi, by przed pobraniem moczu rozebrać niemowlę od pasa w dół i dokładnie umyć okolice cewki moczowej. U dziewczynek myjemy od przodu do tyłu, tak by nie przenieść bakterii z okolicy odbytu w stronę cewki moczowej. U chłopców dokładnie myjemy penisa i napletek, ale bez forsownego odciągania. U najmłodszych dzieci już samo rozebranie lub oziębienie będzie skutkowało oddaniem moczu. Bardzo ważne jest, by badanie moczu wykonać w przypadku podejrzenia zakażenia układu moczowego przed zastosowaniem leczenia.

– Analiza moczu może stanowić wiarygodne źródło do rozpoznania ZUM i być podstawą do włączenia ewentualnego leczenia. Ze względu na niecharakterystyczne objawy, by potwierdzić rozpoznanie, zawsze należy skonsultować się z lekarzem. Nie zaleca się stosowania profilaktycznego furazydyny, potocznie znanej jako furagina. Leki powinny być dostosowane do wieku, objawów i miejsca zakażenia – przestrzega Paulina Luty-Mączka. 

Zakażenie układu moczowego u niemowląt ze względu na występującą w zdecydowanej większości etiologię bakteryjną leczy się antybiotykami. Zapalenie układu moczowego u noworodka należy leczyć w warunkach szpitalnych.

U dziecka z objawami infekcji układu moczowego w szczególny sposób należy dbać o higienę miejsc intymnych, stosując łagodne środki do mycia. Ponadto warto pamiętać o odpowiednim nawadnianiu malucha i o tym, by niemowlęta często przystawiać do piersi. Nieco starszym dzieciom można przygotować sok lub herbatę z żurawiny, co wspomaga działanie układu moczowego. Do brzuszka warto przykładać termofor, by nie doprowadzić do wychłodzenia organizmu. Pomocne mogą okazać się ciepłe kąpiele, które łagodzą ból i rozluźniają. Zakażenie układu moczowego u niemowlaka jest uciążliwą dolegliwością, dlatego warto zapobiegać jego nawrotom. W tym celu:

• Dbaj, by dziecko regularnie oddawało mocz i unikało jego przetrzymywania.
• Często zmieniaj pieluszkę, a okolice krocza przemywaj ciepłą wodą i środkami przeznaczonymi do higieny dziecka. 
• Zakładaj dziecku przewiewną, bawełnianą bieliznę.
• Dbaj o wyrobienie i przestrzeganie dobrych nawyków higienicznych.
• Zaszczep dziecko szczepionką zawierającą nieaktywne komórki bakteryjne, które zmniejszają częstość zakażeń układu moczowego.