Tyłozgryz – co musisz o nim wiedzieć?

Tyłozgryz to jedna z częściej spotykanych wad zgryzu u dzieci. Ujawnia się zazwyczaj w momencie wyrzynania się zębów stałych i diagnozowana jest już u dzieci, które ukończyły 7. rok życia. 

– Tyłozgryz to nadmierne cofnięcie zębów żuchwy w stosunku do zębów szczęki. W przypadku, gdy cofnięta jest cała żuchwa, mówimy o tyłożuchwiu. U niemowląt możemy zaobserwować tzw. tyłożuchwie fizjologiczne, które w przeciągu kilku pierwszych miesięcy życia powinno się samoistnie zniwelować – mówi lekarz dentysta, specjalista ortodoncji Agata Kozłowska-Czekała. 

Tyłozgryz  występuje w kilku odmianach:

• tyłozgryz całkowity – charakteryzuje się całkowitym cofnięciem łuku dolnego,
• tyłozgryz rzekomy – wyróżnia się cofnięciem tylko dolnych zębów przednich, 
• tyłozgryz częściowy – to wysunięcie górnej wargi i części podnosowej, co jest skutkiem nieprawidłowego rozwoju szczęki w stosunku do czaszki.

Najbardziej zaawansowaną formą tyłozgryzu jest retrogenia, czyli tyłożuchwie morfologiczne. To szkieletowa wada zgryzu, w której dochodzi nie tylko do zahamowania doprzedniego wzrostu żuchwy, ale dodatkowo występują zmiany w jej budowie. Tego rodzaju wada może powstać podczas upadku na brodę w dzieciństwie i uszkodzenia w stawie skroniowo-żuchwowym.

Tyłozgryz u dzieci charakteryzuje się nieprawidłowym ustawieniem szczęki górnej, która pozostaje wyraźnie wysunięta przed zęby. Ponadto u niektórych dzieci może dochodzić do braku styku między zębami górnymi i dolnymi. W rysach twarzy tyłozgryz objawia się cofnięciem bródki i pogłębieniem bruzdy wargowo-bródkowej. To także nieprawidłowe ułożenie ust i uśmiechu.

– Przyczyny tyłozgryzu mogą mieć podłoże genetyczne. Jednak do jego powstania przyczynia się przedłużone karmienie butelką, ssanie palców i smoczka. Istotną rolę odgrywa także wyciąganie wargi dolnej pod górne zęby, silnie napięte mięśnie cofające żuchwę, wady postawy ciała czy też skrócone wędzidełko i inne – dodaje Agata Kozłowska-Czekała.

Tyłozgryz to nie tylko zaburzone rysy twarzy czy nieprawidłowe ustawienie szczęki. Ta najpowszechniejsza wada zgryzu wiąże się z wieloma konsekwencjami. 

– Tyłozgryz u dzieci niesie za sobą konsekwencje w postaci dysfunkcji gryzienia, a czasem prowokuje powstawanie parafunkcji, np. wciąganie dolnej wargi pod górne zęby. Wady zgryzu mogą powodować również nieprawidłową pracę mięśni, trudności w odgryzaniu i rozcieraniu pokarmów, a także mogą wpłynąć na zmianę profilu twarzy – mówi Agata Kozłowska-Czekała.

Diagnozę wady zgryzu zawsze stawia ortodonta. Niestety rodzice często nie udają się z dzieckiem na wizytę kontrolą, twierdząc, że jest jeszcze zbyt małe. Zbagatelizowanie problemu powadzi do pogłębiania i utrwalenia wady. 

Pomocne w walce z tyłozgryzem okazują się specjalne ćwiczenia mięśni mimicznych i narządu żucia. Specjaliści zalecają wykonywanie ćwiczenia Rogersa, które polega na wyprostowaniu całego ciała, odchyleniu rąk i głowy do tyłu, a następnie kilkukrotnym wysunięciu żuchwy w przód. Ćwiczenie warto wykonywać od dwóch do trzech razy dziennie po kilka powtórzeń. Prostsze ćwiczenie, dedykowane młodszym dzieciom, polega na wysunięciu siekaczy dolnych tak, aby dotykały wargi górnej i nagryzanie jej.

Istnieje wiele metod leczenia tyłozgryzu. W przypadku tyłozgryzu urojonego – czyli nieprawidłowego ułożenia kości żuchwy względem kości szczęki – zdiagnozowanego na wczesnym etapie, ortodonta może zalecić wykonywanie specjalnych ćwiczeń. Regularne ćwiczenia mogą cofnąć wadę zgryzu. Wspomniane leczenie może udać się w przypadku tzw. tyłozgryzu urojonego, występującego u dzieci w wieku od 4 do 11 lat. Do leczenia tyłozgryzu wykorzystywane są także stałe aparaty ortodontyczne.