Świszczący oddech u dziecka

Świszczący oddech to objaw patologii, czyli nieprawidłowości w obrębie układu oddechowego. Świsty zauważalne zwykle są podczas wdechu. Niekiedy jednak można je zaobserwować podczas wydechu lub zarówno przy wdechu, jak i wydechu. 

Charakter świstów (wdechowy – stridor lub wydechowy – wheezing) zależy od miejsca, w którym nastąpiło zwężenie dróg oddechowych. 

• świst wdechowy – dotyczy problemów z gardłem, krtanią lub górną częścią tchawicy,
• świst wydechowy – słychać przy zapaleniu oskrzeli, oskrzelików, górnej części tchawicy.

Świsty mogą być słyszalne, ale czasem niezbędne jest skorzystanie z profesjonalnych urządzeń lekarskich: słuchawek, endoskopii, laryngofiberoskopii, bronchoskopii. 

Świszczącemu oddechowi u dzieci mogą towarzyszyć:

• kaszel, 
• krztuszenie, 
• duszność, 
• sinienie. 

Objawy mogą ulegać nasileniu lub osłabieniu w zależności od pozycji dziecka.

U niemowląt i małych dzieci świszczący oddech zdarza się częściej niż u dorosłych pacjentów. Jest to efekt innej budowy układu oddechowego. U dzieci krtań, tchawica i oskrzela charakteryzuje większa wiotkość. Przy tym zauważalne jest silniejsze ukrwienie i większa skłonność do powstawania i zalegania wydzieliny. To wszystko może sprzyjać zwężeniom w obrębie układu oddechowego. Efektem może być świszczący oddech. 

Świszczący oddech u dziecka może świadczyć o różnych schorzeniach. Często świstom w oddechu towarzyszy suchy kaszel, pochrząkiwanie, duszność. Najczęstsze przyczyny świszczącego oddechu u dzieci i niemowląt to:

Wady wrodzone układu oddechowego, wady rozwojowe

Związane są zazwyczaj z wiotkością krtani (może powodować także charakterystyczne chrumkanie), niekiedy może występować również wiotkość tchawicy, oskrzeli, rozszczep podniebienia, nieprawidłowy ucisk innych narządów na układ oddechowy.

Astma

Jeśli świszczący oddech u dziecka pojawia się regularnie, warto przeprowadzić diagnostykę alergologiczną. Wiele schorzeń na tle alergicznym objawia się zaburzeniami swobodnego oddychania.

Infekcje wirusowe i bakteryjne układu oddechowego

U dzieci świszczący oddech jest zazwyczaj efektem stanów zapalnych krtani, oskrzeli, oskrzelików lub migdałków. Świsty mogą być spowodowane infekcją bakteryjną układu oddechowego. Ważne, by nie stosować bez posiewu antybiotyków, które mogą powodować uodpornienie się bakterii. Część zakażeń ma związek z „superbakteriami” (tak nazywa się potocznie bakterie oporne na antybiotyki, np. Klebsiella pneumoniae). 

Choroby przebiegające z zaburzeniami oddychania

Świszczący oddech może być reakcją na obecność ciała obcego w drogach oddechowych. Mogą to być elementy zabawek czy fragmenty jedzenia. Świsty dają też:

• zmiany nowotworowe w układzie oddechowym lub w układach sąsiednich,
• obrzęk wskutek reakcji alergicznej – jest to bardzo niebezpieczny stan mogący prowadzić do śmierci przez uduszenie, 
• refluks lub inne choroby układu pokarmowego, 
• mukowiscydoza,
• urazy mechaniczne, chemiczne lub termiczne, np. wskutek oparzeń dróg oddechowych.

Zmniejszona drożność dróg oddechowych, a co za tym idzie, świszczący oddech u dziecka czy niemowlęcia to stosunkowo częsta przypadłość. Świsty w oddechu pojawiają się na różnych etapach życia u nawet 60 proc. dzieci. 

Jednak świszczący oddech może mieć również poważne podłoże. Zwężenie dróg oddechowych, w zależności od przyczyn, może doprowadzić nawet do ich całkowitego zamknięcia, a w konsekwencji do uduszenia. 

W przypadku świstów niezagrażających życiu nasilenie objawów mogą powodować nieleczone stany zapalne, urazy mechaniczne czy problemy alergiczne. Mały pacjent może cierpieć nie tylko z powodu świszczącego oddechu, ale szeregu innych dolegliwości powodujących złe samopoczucie i pogarszających komfort życia.

Świszczący oddech u dziecka może być objawem poważnych problemów ze zdrowiem, dlatego zaleca się, aby każdorazowo odwiedzić lekarza w takim przypadku. Za pomocą stetoskopu, a w razie potrzeby różnego typu endoskopowych narzędzi lekarz oceni stan dziecka i przyczynę świstów podczas wdechu lub wydechu. 

– Istnieje szkodliwe przekonanie, że kiedy dziecko się dławi, trzeba podnieść ręce i poklepać po plecach. To poważny błąd, ponieważ jeśli w drogach oddechowych znajdzie się ciało obce, w ten sposób przeniesiemy je głębiej! Jeśli dziecko się dławi, należy położyć je płasko na kolanie i postukać między łopatkami, aby wydalić ciało obce. Jeśli zobaczymy, że dziecko kaszle, ma ślinotok, wystawiony język, świszczący lub chrapliwy oddech, to możemy się domyślać, że coś utkwiło mu w drogach oddechowych. To bardzo niebezpieczna sytuacja i trzeba natychmiast zgłosić się do specjalisty, nie czekać – zaleca Anna Jankowska, opiekunka medyczna, pracująca jako opiekunka dziecięca w żłobku. 

Lekarz oceni, czy świszczący oddech niemowlęcia wymaga natychmiastowej ingerencji medycznej i pomocy. Jeśli stan zostanie rozpoznany jako przewlekły, zleci dodatkowe badania, np. krwi, gazometrię, RTG, TK czy spirometrię – o ile dziecko można poddać danemu badaniu. Spirometrię przeprowadza się powyżej 6 r.ż.