Świst przy oddychaniu u dziecka

Świszczący oddech to wysoki, ciągły dźwięk, który powstaje w klatce piersiowej podczas wdechu lub wydechu. Często pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym. Świsty oddechowe dzielimy na:

• epizodyczne – związane z wirusowym zapaleniem dróg oddechowych,
• wyzwalane przez różnorodne czynniki. 

Świst może pojawić się w wyniku zwężenia górnych dróg oddechowych na poziomie gardła, krtani lub górnej części tchawicy – wówczas mówimy o świście wdechowym. Z kolei gdy pojawia się przy zwężeniu dolnych odcinków dróg oddechowych, tj. dolnej części tchawicy, oskrzelików i oskrzeli, mamy do czynienia ze świstem wydechowym. 

Świst przy oddychaniu u dziecka nie jest objawem jednej choroby, choć zazwyczaj spowodowany jest infekcją dróg oddechowych. W większości przypadków infekcje, którym towarzyszy świst wywołane są przez wirusy, zdecydowanie rzadziej przez bakterie. 

Do przyczyn świstu przy oddychaniu zaliczymy:

• Zapalenie oskrzeli – obrzęk oskrzeli wywołuje kaszel, zazwyczaj suchy, ale często podczas kasłania odkrztuszany jest śluz. Stan zapalny, jaki toczy się w drzewie oskrzelowym, skutkuje zmniejszeniem ilości powietrza, które przechodzi przez oskrzela, a tym samym pojawiają się trudności w oddychaniu i świszczący oddech. 
• Astma – charakteryzuje się dusznościami, świszczącym oddechem, uczuciem ucisku w klatce piersiowej i kaszlem o zmiennej częstotliwości. U każdego dziecka nawracające świsty mogą mieć różne nasilenie. 
• Reakcje alergiczne – mogą wystąpić po zjedzeniu danego pokarmu, przyjęciu leków czy ukąszeniu przez pszczołę. W tym przypadku świszczący oddech pojawia się szybko, bowiem w krótkim czasie dochodzi do znacznego zwężenia dróg oddechowych. Taka sytuacja jest niebezpieczna i może zagrażać życiu dziecka. 
• Ciało obce w drogach oddechowych – dzieci często wkładają do buzi drobne przedmioty. Może się zdarzyć, że mała zabawka czy nawet kawałek pokarmu trafią do dróg oddechowych. Świszczący oddech, który w takim przypadku pojawia się nagle, jest bardzo groźny dla zdrowia i życia dziecka.
• Wady rozwojowe – wrodzona wiotkość krtani, tchawicy lub oskrzeli, jak i przetoka między przełykiem a tchawicą lub rozszczep podniebienia to kolejne możliwe przyczyny świszczącego oddechu u dzieci. Wówczas  świszczący oddech pojawia się już u noworodków i ma stałe nasilenie. 

– Nieprzemijający świst oskrzelowy u dzieci w okresie noworodkowym każe myśleć w pierwszej kolejności o wrodzonej wadzie układu oddechowego (np. przetoce oskrzelowo-przełykowej, tracheomalacji), wrodzonej wadzie serca lub nieprawidłowym przebiegu wielkich naczyń – pisze dr hab. med. Piotr Gutkowski w publikacji „Świst oskrzelowy u dzieci, czyli nie tylko astma świszczy”.

• Zaburzenia odporności – osłabionej odporności, która predysponuje do nawracających infekcji, często towarzyszy charakterystyczny świst przy oddychaniu.

Ponadto dym papierosowy ma bardzo niekorzystny wpływ na nabłonek drzewa oskrzelowego. Utrudnia jego regenerację w okresie rekonwalescencji, a także może przyczynić się do wystąpienia świszczącego oddechu.

W przypadku gdy świszczący oddech u niemowląt lub starszych dzieci pojawi się nagle, niespodziewanie, należy bacznie obserwować malucha. Jeśli towarzyszy infekcji – potwierdzonej przez pediatrę – nie należy panikować. W takim przypadku leczenie może odbywać się w domu, jednak rodzice muszą przyglądać się, czy nie pojawiają się żadne dodatkowe objawy, tj. duszności, trudności w oddychaniu. 

Ważne jest, by dziecko zmagające się ze świszczącym oddechem przebywało w przewietrzonym pomieszczeniu. Dbając o zdrowie najmłodszych, należy wystrzegać się narażenia ich na kontakt z dymem papierosowym. Palenie bierne jest bardzo szkodliwe, chociażby ze względu na kontakt z substancjami kancerogennymi. Ponadto należy zadbać o odpowiednie nawodnienie dziecka i nawilżanie powietrza.

Pilnej konsultacji lekarskiej wymagają dzieci, u których świszczący oddech pojawił się nagle. Być może jego przyczyną jest alergia, np. ukąszenie przez owada lub utkwienie ciała obcego w drogach oddechowych. W pierwszym przypadku konieczne będzie podanie adrenaliny, z kolei w drugim – jak najszybsze udrożnienie dróg oddechowych. Należy wówczas niezwłocznie wezwać pogotowie. 

Kiedy świstom towarzyszy duszność, trudność w oddychaniu lub inne niepokojące objawy, niezbędna jest interwencja lekarska. Natomiast przy zaostrzeniu astmy konieczne jest natychmiastowe podanie leków rozszerzających oskrzela. Stan dziecka, u którego pojawił się świst oddechowy, może pogarszać się w bardzo krótkim czasie i może wymagać natychmiastowej pomocy lekarskiej.