Skąd się bierze i jak leczyć mokry kaszel u dzieci?

Mokry kaszel u dziecka przeważnie świadczy o chorobie i jest powodem zmartwień. Jest to jednak również objaw sprawnego działania układu oddechowego, który mimo infekcji i osłabienia ma siłę do walki z patogenami. Kaszel jest reakcją obronną organizmu. Podczas gwałtownego wydechu powietrza drogi oddechowe oczyszczają się z chorobotwórczych drobnoustrojów i substancji drażniących, np. pyłków traw. 

Mokry kaszel – jaka choroba?

Alergiom najczęściej towarzyszy kaszel suchy. Natomiast główną przyczyną kaszlu mokrego u dzieci są infekcje górnych dróg oddechowych, na które maluchy mogą zapadać nawet 8–12 razy w ciągu roku! Za przeziębienie odpowiadają głównie wirusy. Rhino- i adenowirusy wywołują nieżyt nosa, zapalenie gardła i mokry kaszel u dziecka, często bez wysokiej gorączki. Nagły wzrost temperatury ciała, powyżej 38 st. C., z objawami nosowo-gardłowymi, zwykle świadczy o infekcji bakteryjnej. 

W okresie dziecięcym występuje wiele chorób, wywoływanych zarówno przez wirusy, jak i bakterie. To m.in. zapalenie płuc, gardła, nagłośni, tchawicy, krtani. Te trzy ostatnie często przynoszą chrypkę i mokry kaszel u dziecka, przypominający szczekanie. Jednak nie to objaw patognomoniczny, typowy wyłącznie dla chorób krtani i tchawicy. Pojawia się przy zapaleniu płuc, a także refluksie żołądkowo-przełykowym.

Co może oznaczać mokry kaszel u dziecka?

• Nieżyt nosa z nasilonym katarem i spływającą po tylnej ścianie gardła wydzieliną, która podrażnia drogi oddechowe, wywołując odruch kaszlu.
• Zakażenia grzybicze i mukowiscydoza wywołują mokry kaszel z grudkowatą wydzieliną.
• Astma może objawiać się mokrym kaszlem w nocy z lepką, przezroczystą wydzieliną oraz świstami i dusznością.
• Refluks żołądkowo-przełykowy, którego objawy nasilają się w pozycji leżącej, może powodować mokry kaszel u dziecka w nocy, a także chrypkę i dysfonię (zaburzenia głosu).
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli to zespół objawów ze strony układu oddechowego, które utrzymują się ponad 3 miesiące. W tym przypadku zauważa się mokry kaszel u dziecka rano, który ustępuje po odkrztuszaniu wydzieliny.
• Przebyte zakażenie dróg oddechowych. Na przykład po zapaleniu płuc lub krztuścu mokry kaszel u dziecka może utrzymywać się jeszcze jakiś czas po ustąpieniu choroby.

Mokry kaszel, w odróżnieniu od suchego, jest produktywny. Wywołuje odkrztuszanie wydzieliny i oczyszczanie dróg oddechowych z mikrobów i substancji drażniących. Chociaż teoretycznie różnica jest wyraźna, w praktyce określenie rodzaju kaszlu wcale nie jest proste. Zwłaszcza podczas infekcji górnych dróg oddechowych, w przebiegu których odkrztuszanie jest mało produktywne. 

Jeśli rozpoznanie rodzaju kaszlu u dziecka stanowi problem, warto skonsultować się z pediatrą, który rozpozna przyczynę dolegliwości i dobierze odpowiedni sposób leczenia. Trzeba bowiem wiedzieć, że kaszel mokry u dziecka wymaga podania zupełnie innych leków niż kaszel suchy.

Mokry kaszel u dziecka jest:

• produktywny, wywołuje odkrztuszanie wydzieliny,
• mniej gwałtowny niż kaszel suchy, który zwykle pojawia się napadowo, seryjnie,
• mniej męczący niż kaszel suchy, odkrztuszanie wydzieliny przynosi ulgę,
• w brzmieniu głęboki, bulgoczący, czasem z towarzyszącym świstem krtaniowym lub szmerami,
• ostry lub przewlekły. 

Ostry mokry kaszel u dziecka trwa krócej niż 3 tygodnie i najczęściej świadczy o zakażeniach górnych dróg oddechowych. Z kolei kaszel przewlekły utrzymuje się ponad 8 tygodni i występuje w przebiegu astmy, refluksu, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Może też świadczyć o rozszerzeniu oskrzeli.

Mokry kaszel u dziecka jest korzystny, dlatego nie ma potrzeby go hamować. Należy raczej ułatwić odkrztuszanie wydzieliny i oczyszczenie dróg oddechowych z patogenów. Istnieje kilka domowych sposobów na poprawienie efektywności mokrego kaszlu u dzieci. To przede wszystkim nawilżanie powietrza i inhalacje z soli fizjologicznej (0,9% NaCl). Wskazane jest również oklepywanie klatki piersiowej, co ułatwia usunięcie wydzieliny z oskrzeli. 

Jeśli bardzo mokry kaszel u dziecka jest uciążliwy, utrudnia jedzenie, przerywa sen, wówczas można sięgnąć po syrop przeciwkaszlowy, lecz tylko po konsultacji z lekarzem!

Mokry kaszel u dziecka najczęściej oznacza infekcję wirusową, na którą nie ma leków przyczynowych. Wirusy są oporne na działanie antybiotyków, a nadużywanie tych leków szkodzi nie tylko małym pacjentom, lecz również całemu środowisku. Dlatego, jeśli dziecko kaszle, ale nie ma gorączki ani innych niepokojących objawów, można spróbować domowych sposobów na przeziębienie – odpoczynku, picia ciepłych płynów, spożywania naturalnych probiotyków, czyli jogurtów, maślanek, za którymi dzieci na ogół przepadają.

Domowe kuracje ustalane na własną rękę nie są zalecane u niemowląt i maluchów poniżej 3. roku życia. Ich stan zdrowia zawsze lepiej omówić z pediatrą! 

Wizytę u lekarza należy umówić także wtedy, gdy mokry kaszel u dziecka nie przechodzi mimo podjętego leczenia, a zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne objawy:

• wysoka gorączka (>38 st. C.),
• zaburzenia połykania,
• obrzęki obwodowe,
• wymioty,
• problemy z oddychaniem.

To może wskazywać na toczący się stan zapalny albo nawet obecność ciała obcego w drzewie oddechowym, co nie zawsze objawia się „dramatycznie” – krztuszeniem, dusznością. Czasem objawy są niepozorne, dlatego tym bardziej zalecana jest czujność, szczególnie w przypadku małych dzieci, które z natury wkładają wszystko do ust.