Omdlenia u dzieci – jak im zapobiegać?

Aby stwierdzić, co może być przyczyną omdleń u dzieci, należy przede wszystkim zdefiniować, czym tak naprawdę jest omdlenie. Jest to krótkotrwała i przemijająca utrata przytomności spowodowana przez ograniczony przepływ krwi w obrębie mózgu. Powrót świadomości dziecka następuje z reguły po kilku sekundach. 

Omdlenia to stosunkowo częste zjawisko wśród dzieci. Szacuje się, że przynajmniej raz doświadczyło ich ok. 30 proc. dzieci w grupie wiekowej 10–18 lat. Warto jednak nadmienić, że omdlenia zdarzają się stosunkowo rzadko u dzieci poniżej 8. roku życia.

Przyczyny omdleń są bardzo różne. Najczęściej występują one na skutek czynników zewnętrznych, takich jak: zbyt długie przebywanie w pozycji stojącej (np. podczas szkolnego apelu), emocji czy też wysokiej temperatury otoczenia. Do omdlenia u zdrowego dziecka może dojść również przy wykonywaniu procedur medycznych, takich jak np. pobieranie krwi czy leczenie zęba. 

Omdlenie może być również spowodowane przez stany chorobowe przebiegające z odwodnieniem, np. przy nasilonej biegunce lub wymiotach. W takim samym mechanizmie do omdlenia u dziecka może dojść przy nadmiernym wysiłku fizycznym czy też przy utracie większej ilości krwi. Omdlenia rzadko kiedy wywołane są przez wrodzone choroby układu oddechowego czy też krążenia. W takich sytuacjach najczęściej towarzyszą im inne objawy, np. nietolerancja wysiłku, duszność czy obrzęki.

Omdlenia mogą być bardzo stresujące zarówno dla rodziców, jak i samego dziecka. Po ich wystąpieniu powinnaś zastanowić się, co mogło do tego doprowadzić. Jeżeli przyczynę da się wskazać w łatwy sposób, np. doszło do niego podczas apelu, dziecko przebywało w dusznej i gorącej sali, a sama sytuacja zdarzyła się jednorazowo, nie ma powodu zmartwień. Jeżeli jednak omdlenia zdarzają się twojemu dziecku często, powinnaś zgłosić się do lekarza, który przeprowadzi konieczne w takiej sytuacji badania. 

Omdlenia mogą również stanowić zagrożenie dla twojego dziecka ze względu na urazy, które mogą nastąpić po niekontrolowanym osunięciu się dziecka na ziemię. Najniebezpieczniejsze w takiej sytuacji są uderzenia w głowę, szczególnie o krawędzie mebli lub chodnika.

Aby zapobiegać omdleniom, należy na początku zdefiniować, co może stanowić ich przyczynę. Jeżeli dziecko jest zdrowe i ma prawidłowo funkcjonujący układ krążenia, trzeba przede wszystkim unikać sytuacji prowokujących wystąpienie omdleń. W przypadku kiedy dochodzi do nich np. podczas zbyt długiego przebywania w pozycji stojącej, należy zadbać, aby dziecko w miarę możliwości zawsze mogło siedzieć na apelu bądź też w kościele, a jeżeli nie jest to możliwe – starać się, aby mogło cały czas maszerować. Jeżeli dziecko mdleje podczas wykonywania zabiegów medycznych, należy wykonywać je kiedy dziecko leży, najlepiej z nogami uniesionymi do góry. Na co dzień warto również zadbać o to, aby dziecko przyjmowało więcej płynów, nie wychodziło z domu na czczo, a potrawy przez nie spożywane były dodatkowo lekko dosalane. Ważna jest również regularna aktywność fizyczna, gdyż zmniejsza ona ryzyko wystąpienia omdleń.

Jako że omdlenie może być jednym z pierwszych objawów poważnej choroby, niekiedy należy skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednie badania. Ważne jest ponowne zdefiniowanie potencjalnej przyczyny wystąpienia omdlenia. Jeżeli lekarz na podstawie wywiadu może w stosunkowo łatwy sposób stwierdzić, co doprowadziło do omdlenia, dalsza diagnostyka jest z reguły zbędna. Po omdleniu dziecko powinno przejść ogólne badanie lekarskie, mieć zmierzone ciśnienie tętnicze na leżąco oraz wykonane badanie EKG. Te podstawowe badania pozwalają wstępnie ustalić, co mogło być przyczyną omdlenia. 

Bardzo ważny jest również wywiad rodzinny oraz ustalenie, czy bliscy twoi lub ojca dziecka mieli problemy kardiologiczne, gdyż w takim przypadku konieczne może być przeprowadzenie bardziej szczegółowych badań. Są one wskazane również wtedy, kiedy u dziecka występują inne objawy, takie jak nasilona duszność lub nietolerancja wysiłku. Do lekarza w przypadku omdlenia dziecka powinnaś bezwzględnie udać się również wtedy, kiedy omdlenie wystąpiło poniżej 10. roku życia.

Pamiętaj również, że podczas omdlenia i związanego z tym upadku dziecko może zranić się w głowę. W takiej sytuacji również konieczna jest wizyta u lekarza w celu wykluczenia poważniejszych następstw urazu.