Objawy alergii u dzieci trzyletnich

Terminu „alergia” po raz pierwszy użył  na początku XX wieku pediatra wiedeński Clemens Peter von Pirquet. Dosłownie oznacza to „odmienną reakcję” (greckie allos – inny i ergos – reakcja).  

Przyczynę alergii stanowi nadwrażliwość układu immunologicznego na różne czynniki. Gdy do zdrowego organizmu przedostają się drobnoustroje lub wirusy, układ odpornościowy rozpoznaje je jako wroga i zaczyna zwalczać. Natomiast u alergika układ immunologiczny rozpoznaje wroga nie tylko w zarazkach, ale też w substancjach np. zawartych w jedzeniu. Nazwano je alergenami.

Przeciwciała IgE

Podczas pierwszego kontaktu z alergenem, np. pyłkiem, organizm zaczyna produkować swoiste przeciwciała IgE, które specjalizują się w rozpoznawaniu i niszczeniu tego konkretnego wroga. Po jego unicestwieniu pewna ilość przeciwciał pozostaje we krwi na stałe. Żyją przyczepione do powierzchni komórek kwasochłonnych (są obecne w surowicy krwi) oraz komórek tucznych (znajdują się w tkance łącznej skóry i błon śluzowych). 

Przy ponownym kontakcie z alergenem następuje reakcja uczuleniowa. Alergeny łączą się z przeciwciałami IgE zlokalizowanymi na powierzchni komórek tucznych i kwasochłonnych. Wówczas rozpoczyna się proces, który prowadzi do uwolnienia się z komórek substancji o właściwościach prozapalnych, m.in. histaminy i leukotrienów. Skutkiem tego jest stan zapalny w organizmie, dlatego o alergii mówi się jako o chorobie zapalnej.

Rodzaje alergii

We krwi 70–80 proc. małych alergików stwierdza się podwyższony poziom przeciwciał IgE. To tzw. alergia IgE-zależna.  Może się jednak zdarzyć, że mimo występowania symptomów choroby we krwi nie będzie przeciwciał IgE albo będą one w normie. Wówczas za podrażnienia górnych dróg oddechowych czy skóry odpowiadają inne czynniki. Jakie? Dokładnie nie wiadomo. Nazwano ją alergią IgE-niezależną. Cierpi na nią 70–80 proc. dorosłych alergików.

Przyczyny alergii

Przyczyny alergii są złożone i nie do końca poznane, ale wymienia się czynniki, które sprzyjają chorobie. Najważniejszym z nich  jest podatność genetyczna. Dziecko dziedziczy jednak nie chorobę, lecz atopię, czyli skłonność do nadprodukcji przeciwciał IgE w wyniku kontaktu z alergenem. Ponad 80 proc. alergii u dzieci to choroby atopowe: 

• katar sienny i całoroczny, 

• alergiczne zapalenie spojówek, 

• atopowe zapalenie skóry, 

• astma oskrzelowa. 

Pamiętajmy, że nie każdy wyprysk czy podrażnienie górnych dróg oddechowych jest chorobą atopową. Może to być epizodyczna reakcja alergiczna organizmu na kosmetyk, lek albo uczulenie na proszek do prania, które mija bezpowrotnie przy zmianie go na inny i nie wymaga leczenia.

Dzieci, których częstą przypadłością są infekcje dróg oddechowych, są narażone na choroby alergiczne. Wirusy uszkadzają śluzówkę gardła i nosa, ułatwiając w ten sposób alergenom wnikanie do komórek i zwiększając prawdopodobieństwo rozwoju choroby. 

Przyczyną alergii może być także nadmierna dbałość o higienę. Sterylne warunki nie sprzyjają naturalnemu zwalczaniu alergenów przez organizm małego dziecka. Podobnie jak częste stosowanie antybiotyków.  

Najbardziej znane alergeny

U dzieci alergię wywołują najczęściej:

• pyłki roślin,
• sierść zwierząt,
• insekty,
• zarodniki pleśni i grzybów,
• roztocze kurzu domowego,
• zanieczyszczone powietrze,
• żywność: mleko, jajka, pszenica, ryby, soja, orzeszki ziemne, czekolada, maliny, poziomki i cytrusy,
• środki konserwujące i aromatyzujące w artykułach spożywczych.

Warto jednak mieć na uwadze, że alergenem może być wszystko, także suche powietrze, zmiana temperatury czy klimatu, woda w jeziorze. Dziecko często reaguje na kilka alergenów jednocześnie, np. na jabłko i pyłki traw, pyłki brzozy i rośliny strączkowe, kurz i ryby, pierze i żółtka jaj. To tzw. reakcja krzyżowa między alergenami.

Alergia, zwana inaczej uczuleniem, to wrodzona nadwrażliwość organizmu na niektóre czynniki – alergeny – występujące w środowisku. Objawy alergii często trudno odróżnić od objawów towarzyszących innym chorobom czy dolegliwościom.

U dziecka może wystąpić:

• wysypka, 
• swędzenie, 
• bóle brzuszka, 
• biegunki, 
• wymioty, 
• krew i/lub śluz w stolcu, 
• zaparcia,
• słabe przybieranie na wadze,  
• infekcje dróg oddechowych,
• duszności, 
• przewlekły katar, 
• zapalenia uszu czy spojówek. 

Rodzaje alergenów

Postać reakcji alergicznej zależna jest od narządu, którego dotyczy oraz drogi, jaką alergen dostaje się do organizmu dziecka. 

Alergeny wziewne (w powietrzu) powodują najczęściej objawy ze strony dróg oddechowych – nosa i oskrzeli. 

Alergeny pokarmowe (zawarte w pokarmie) mogą wywoływać objawy nie tylko ze strony przewodu pokarmowego, ale również skóry i rzadziej oskrzeli. 

Alergeny kontaktowe (bezpośredni kontakt ze skórą) powodują najczęściej wysypkę zwykle o charakterze czerwonych plam lub bąbli (tzw. pokrzywka). 

Do często spotykanych alergenów zalicza się także niektóre leki (alergeny lekowe) i jad owadów.

Alergia to choroba cywilizacyjna XXI wieku. Niestety trwałe i całkowite jej wyleczenie jest niemożliwe. Bardzo ważne jest odpowiednie rozpoznanie. Kiedy zaczniemy podejrzewać uczulenie u dziecka, powinniśmy udać się do lekarza, który zleci odpowiednie badania. 

Dostępnych jest wiele testów alergicznych:

• skórne,
• serologiczne,
• płatkowe,
• kontaktowe,
• prowokacyjne.

Najłatwiejszym sposobem jest unikanie alergenów, jednak często to zwyczajnie niemożliwe. Istnieją preparaty i leki pomagające złagodzić objawy alergii. Pamiętajmy, aby nie sięgać po nie samodzielnie. Leczenie zawsze skonsultujmy z lekarzem lub farmaceutą. Leki przeciwhistaminowe, jak sama nazwa wskazuje, hamują działanie histaminy. Mogą być stosowane:

• doustnie,
• donosowo,
• do worka spojówkowego,
• dożylnie,
• domięśniowo,
• na skórę.