Lęki nocne u dzieci – jak sobie z nimi poradzić?

Lęki nocne u dzieci są przemijającym, napadowym zaburzeniem, które występuje w okresie głębokiego snu NREM. – Lęki nocne stanowią niepadaczkowe, przemijające, napadowe zaburzenia występujące we wczesnym okresie nocy podczas snu wolnofalowego. Dzieci budzą swoich rodziców alarmującym krzykiem i wyglądają na przestraszone – piszą Janusz Wendorff i Katarzyna Połatyńska w artykule „Lęki nocne u dzieci”. 

Dotykają one około 3 proc. dzieci w wieku 4–12 lat – w takim samym stopniu chłopców, jak i dziewczynki. W większości przypadków lęki ustępują po ukończeniu 5. roku życia. 

Jakie są najczęstsze przyczyny wspomnianej przypadłości? W większości przypadków za pojawienie się nocnych lęków odpowiedzialne są stresujące, nieprzyjemne wydarzenia, jakie miały miejsce w życiu dziecka. Dodatkowo problemy ze snem mogą pojawić się, gdy dziecko zmaga się z chorobą, ma gorączkę lub przyjmuje leki mające wpływ na centralny układ nerwowy. Jednak u większości maluchów przyczyna nocnych lęków nie jest znana.

Lęki nocne u dzieci pojawiają się w pierwszej połowie nocy – najczęściej po godzinie od zaśnięcia. Najbardziej charakterystycznym objawem lęków jest krzyk i płacz przez sen, z którego trudno malucha wybudzić.

Dziecko siada na łóżku, jest przestraszone, zagubione i nie reaguje na bodźce zewnętrzne. Niekiedy pojawia się przyspieszone bicie serca, szybszy oddech i pocenie. W trakcie lęków nocnych dziecko wykonuje różnorodne, złożone ruchy. Nie pojawiają się jednak drgawki czy popuszczanie moczu lub stolca. 

Atak lęków nocnych trwa około kilku minut i zazwyczaj pojawia się tylko jeden raz w ciągu nocy. Jednak zanim dziecko się uspokoi i położy spać, mija kilkanaście, a czasami nawet kilkadziesiąt minut. 

– Dzieci wypowiadają niezrozumiałe słowa, często wyrażają lęk. Z dzieckiem nie można nawiązać kontaktu. Uspokajanie przez rodziców nie przynosi rezultatu do czasu, aż epizod lęku nocnego ustąpi. Zwykle może on trwać do 15 minut, a w czasie incydentu nie udaje się dziecka wybudzić – czytamy w artykule. 

Maluchy następnego dnia nie pamiętają ataku, który miał miejsce w nocy – w przeciwieństwie do koszmarów nocnych, które czasami im się przypominają.

Lęki nocne dziecka są dla rodziców bardzo stresową i nieprzyjemną sytuacją. Choć nie ma skutecznego sposobu ich leczenia, warto wdrożyć pewne działania. 

Rodzice powinni zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa – zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Warto wydłużyć czas snu dziecka i wprowadzić mu krótką, nawet 15-minutową drzemkę w ciągu dnia. Dzięki temu sen nocny nie będzie aż tak głęboki, a tym samym ryzyko pojawiania się leków zmaleje. 

Lęki nocne mogą być spowodowane przez sytuacje stresowe, dlatego warto ograniczyć stres lub całkowicie wyeliminować go z życia malucha. Niekiedy pójście do przedszkola, problemy z adaptacją są szkodliwym czynnikiem. Kiedy maluch nie może odnaleźć się w grupie, czasami warto na chwilę zrezygnować, zrobić przerwę i ponownie spróbować adaptacji za kilka miesięcy. 

Dość kontrowersyjnym, ale zarazem skutecznym sposobem, jest całkowite wybudzenie dziecka przed czasem, w którym najczęściej pojawiają się napady lękowe. Dodatkowo należy zadbać o higienę snu i usunąć wszelkie przedmioty i źródła zaburzające spokojny sen. 

Minimum godzinę przed zaśnięciem powinniśmy ograniczyć bodźce zewnętrzne, tj. nie włączajmy dziecku telewizora, komputera czy laptopa. W zamian poczytajmy mu bajkę, ale pamiętajmy – unikajmy tej o nieodpowiedniej treści. Jeśli epizody nocnych lęków nie są burzliwe i nie zdarzają się często, leczenie farmakologiczne nie jest wskazane. 

Zidentyfikowanie przyczyny lęków nocnych niekiedy jest dla rodziców bardzo trudne. Często pomoc psychologa okazuje się niezwykle skuteczna.

Niekiedy lęki nocne u małych dzieci są na tyle poważne, że konieczna jest pomoc specjalisty. Jeśli u maluchów poniżej trzeciego roku życia  ataki pojawiają się częściej niż raz w tygodniu, a u starszych dzieci częściej niż dwa razy w miesiącu, jest to znak, że dzieje się coś niepokojącego. Częste lęki nocne mogą wskazywać na występowanie dodatkowych zaburzeń, np. padaczki. W takim przypadku lekarz zleci wykonanie dodatkowych badań. Choć lęki nocne zazwyczaj mijają samoistnie i nie są powodem do niepokoju, nie można ich bagatelizować.