Jakie są objawy cukrzycy u dziecka

Cukrzyca to zaburzenie metaboliczne związane z brakiem lub nieprawidłowym wydzielaniem insuliny przez komórki beta trzustki lub z opornością tkanek na jej działanie. Charakterystycznym objawem cukrzycy jest zbyt wysokie stężenie glukozy we krwi. 

Są dwa rodzaje cukrzycy: typu I oraz typu II. Pierwsza z nich często określana jako cukrzyca typu dziecięcego, a druga – osób dorosłych. Z racji coraz większej liczby dzieci i młodzieży chorujących na otyłość cukrzyca typu II pojawia się także wśród nich.

Typ pierwszy ma charakter autoimmunologiczny i związany jest z nieprawidłowym wydzielaniem insuliny, która niezbędna jest do regulacji poziomu glikemii w organizmie człowieka. Jeśli brakuje insuliny, dochodzi do bardzo wysokich wartości cukru we krwi, co daje objawy hiperglikemii, takie jak wzmożone pragnienie czy częste oddawanie moczu.

W cukrzycy typu II wydzielanie insuliny jest obniżone, a dodatkowo tkanki organizmu są na nią oporne. Stan ten określa się jako insulinooporność. Z tego powodu w leczeniu wykorzystuje się głównie leki doustne zwiększające wrażliwość na insulinę.

U dzieci częściej mamy do czynienia z cukrzycą typu I. Jej przyczyny nie są do końca poznane, lecz znaczenie mają m.in. czynniki genetyczne. Układ odpornościowy niszczy komórki trzustki produkujące insulinę. Cukrzyca typu II zaś jest chorobą cywilizacyjną i pojawia się u dzieci chorujących na otyłość. Poza tym na cukrzycę bardziej narażone są dzieci z zespołami wad genetycznych, np. z zespołem Downa czy Klinefeltera. 

Charakterystyczna dla wieku dziecięcego jest także cukrzyca typu MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young), która występuje dość rzadko. Ma łagodny przebieg i najczęściej jest leczona tylko dietą cukrzycową. 

U najmłodszych dzieci zdarza się cukrzyca noworodkowa. Można ją podzielić na przejściową lub utrwaloną. Pierwsza z nich mija po około 6 miesiącach życia, druga utrzymuje się przez całe życie. Cukrzyca noworodkowa związana jest z genetycznie uwarunkowanym defektem komórek beta trzustki.

Najbardziej charakterystyczne objawy cukrzycy to: wielomocz (poliuria), nadmierne pragnienie (polidypsja) i spadek masy ciała. Poza tym dzieci skarżą się na senność i osłabienie, a także wstają w nocy do toalety (nykturia). 

Często pierwszym objawem cukrzycy u dzieci są nawracające infekcje dróg oddechowych lub moczowych. Pojawiają się zaparcia lub grzybica pochwy. Rodzice często zwracają uwagę na trudno gojące się rany. 

Zdarza się jednak, że cukrzyca rozpoznawana jest u dzieci dopiero po wystąpieniu jednego ze stanów nagłych, np. kwasicy ketonowej, która może prowadzić nawet do śpiączki cukrzycowej. Do objawów, które powinny zaniepokoić rodziców, należą m.in. nudności, wymioty, zapach acetonu z ust, zaburzenia świadomości oraz charakterystyczny dla kwasicy ketonowej oddech Kussmaula – szybkie i głębokie oddechy. 

Obecnie cukrzycę u dzieci można stwierdzić na podstawie:

• poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) ≥6.5 proc.,
• glikemii ≥200 mg/dl w 120 min OGTT (doustny test obciążenia glukozą),
• dwukrotnego poziomu glikemii na czczo ≥126 mg/dl,
• typowych objawów hiperglikemii i przygodnego stężenia glukozy ≥200 mg/dl,
• glikemii przygodnej ≥200 mgl/dl i na czczo ≥126 mg/dl.

Należy pamiętać o stanach przedcukrzycowych – nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT) oraz nieprawidłowej glikemii na czczo (IGF). Stan przedcukrzycowy rozpoznaje się, gdy poziom glikemii na czczo wynosi 100–125 mg/dl oraz gdy glikemia w 120 minucie OGTT wynosi 140–199 mg/dl.

Leczenie cukrzycy różni się w zależności od jej typu. Cukrzycę typu I (dawniej: dziecięcego) leczy się do końca życia za pomocą insuliny podawanej podskórnie. Wśród metod jej aplikowania wyróżnia się m.in. podręczne peny oraz pompy insulinowe. Zazwyczaj leczenie poprzedzone jest edukacją pacjenta i rodziców związaną z poprawnym korzystaniem z urządzeń oraz wyliczaniem dawek insuliny. Jest to niezwykle ważne, ponieważ błędy i pomyłki mogą skutkować stanami hiper- lub hipoglikemii. Ponadto insulinoterapia wymaga stałej kontroli poziomu cukru we krwi za pomocą glukometru. W ostatnich latach coraz większą popularność jednak zdobywają metody ciągłego monitorowania glikemii w postaci podskórnych czujników. 

Cukrzycę typu II leczy się najczęściej doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi, u dzieci głównie metforminą.  Bardzo ważna jest regularna aktywność fizyczna, zapobieganie otyłości oraz zdrowa i prawidłowo zbilansowana dieta. W przypadku niepowodzenia terapii i nieprawidłowych wartości glikemii wprowadza się kolejne leki doustne lub insulinoterapię.