Dwulatek bije – co robić?

Dwulatek bijący swoich rówieśników i starsze rodzeństwo to z całą pewnością nie jest coś, obok czego można przejść obojętnie. Jeśli chcemy wyeliminować tego typu niepożądane zachowania u swojego malucha, to w pierwszej kolejności musimy rozpoznać ich przyczynę, co nie zawsze będzie bardzo łatwe. Najbardziej oczywistym podłożem przemocy u małego dziecka jest tzw. bunt dwulatka, który związany jest z intensywnym rozwojem układu nerwowego u malucha. Każde dziecko może go przechodzić w różny, indywidualny sposób  –zwykle jego objawem jest chwiejność emocjonalna, która może przejawiać się właśnie tym, że dwulatek bije i kopie bez powodu. 

Inną przyczyną zachowań przemocowych u małych dzieci może być uczestnictwo w zabawach, w których pojawiają się wyraźne elementy walki. Dwu- czy trzyletni maluch może mieć jeszcze trudności z odróżnieniem zabawy od fikcji. Dlatego też jeśli dwulatek bije się ze swoim starszym rodzeństwem dla zabawy, to może uznać takie zachowanie za normę i potem przywoływać je w innych kontekstach. 

W niektórych przypadkach przemoc może być próbą zwrócenia na siebie uwagi. Wówczas, gdy maluch czuje się ignorowany, zaniedbany emocjonalnie czy też np. pomijany w zabawie, to może bić swoje starsze rodzeństwo, właśnie po to, by „wymusić” na nich uwagę. 

Niestety agresywne zachowania u dzieci mogą wynikać również z uwarunkowań rodzinnych i stylu wychowania. Jeśli rodzice biją swoje dzieci (np. w formie klapsów), to uczą je, że jest to sposób na wyrażanie złości, gniewu i innych negatywnych emocji. Może to prowadzić do sytuacji, w których dwulatek bije bez powodu swoich rówieśników, a także młodsze i starsze rodzeństwo. Przemoc fizyczna małego dziecka może być też skierowana w stronę rodziców.

Według definicji agresją można określić zachowanie z wyraźną intencją wyrządzenia komuś krzywdy. Dlatego też zazwyczaj sytuacji, w której dwulatek bije swoich rówieśników, nie możemy zakwalifikować jako agresji, ponieważ tak małe dziecko nie jest w stanie przewidzieć konsekwencji swojego zachowania. Może jednak się zdarzyć, że maluch zastosuje tzw. agresję przeniesioną – jeśli ktoś (np. starsze rodzeństwo) użyje przemocy w stosunku do małego dziecka, to może ono wyładować swoje negatywne emocje, z których nie do końca zdaje sobie sprawę, na najbliżej znajdującym się obok niego obiekcie bądź osobie (może to być zabawka, zwierzę czy też rodzic).

Tendencja do przemocowych i niepożądanych zachowań u dziecka zawsze powinna wzbudzić czujność i niepokój rodziców. Warto stale obserwować swoje dziecko i nauczyć się odpowiedniej reakcji na tego typu zachowania. Należy też zwrócić uwagę na ich częstotliwość – jeśli dwulatek nagminne bije swoje rodzeństwo, to jest to dobry powód do tego, by udać się z nim do psychologa lub psychiatry. Jednakże w większości przypadków tego typu akty są przejściowe i wynikają np. z buntu dwulatka bądź nieodpowiednich zabaw, których należy zaprzestać w chwili pojawienia się tego typu problemów. Nie należy również zapominać o roli bajek, które także mogą mieć wpływ na to, że dwulatek bije, kopie i gryzie swoich rodziców, rodzeństwo i kolegów.

Jeśli nasze dziecko wykazuje tendencje do zachowań przemocowych, to w pierwszej kolejności należy zidentyfikować ich przyczynę – być może nieznaczna modyfikacja dotychczasowych rytuałów (np. rezygnacja z oglądania bajek z elementami walki), może przyczynić się zaprzestania tego typu aktów. Ważne też, by na swoim przykładzie uczyć dziecko poprawnego wyrażania negatywnych emocji – jeśli sami reagujemy przemocą, to dziecko, naśladując nasze zachowania, również może w ten sposób się zachowywać. 

Jeśli dwulatek bije swoich rówieśników, rodzeństwo czy rodziców, to dobrą praktyką jest:

1. Podjęcie próby rozmowy z maluchem i zapytanie go o to co się stało, jak się czuje (być może dziecko nie będzie jeszcze w stanie odpowiedzieć na to pytanie, ale dzięki temu możemy nauczyć je nazywania swoich emocji). 
2. Pozwolenie dziecku na wyciszenie się w spokoju i okazanie mu zrozumienia. 
3. Próba odwrócenia uwagi dziecka, np. poprzez zainteresowanie go zabawką. 
4. Utrzymywanie stałego rytmu dnia i stworzenie własnych rytuałów. 
5. Poinformowanie dziecka o tym, że za chwilę wyłączymy mu bajkę bądź skończymy się bawić i będziemy musieli iść się kąpać lub zjeść posiłek. 
6. Pozwolenie dziecku na samodzielność w zabawie czy w jedzeniu. 
7. Okazywanie dziecku uczuć oraz pozytywne wzmacnianie go poprzez pochwały za właściwe i pożądane zachowania. 
8. Nie reagowanie na histeryczne zachowania dziecka. 
9. Nie uginanie się przy próbie wymuszania przez dziecka różnych zachowań płaczem czy właśnie zachowaniami przemocowymi.