Dlaczego pneumokoki są groźne dla dziecka?

Streptococcus Pneumoniae nazywane pneumokokami lub dwoinkami zapalenia płuc to ogromna, licząca prawie 100 odmian, grupa drobnoustrojów chorobotwórczych. Należą one do bakterii Gram-dodatnich, paciorkowców. Kształtem przypominają płomień świecy, występują w grupach mających wspólne otoczki zbudowane z polisacharydów. Dzięki nim bakterie nie są atakowane przez układ immunologiczny człowieka i swobodnie lokują się w ślinie i błonach śluzowych górnych dróg oddechowych. Jak zbadano, nosicielami bakterii jest ok. 10 proc. dorosłych i nawet 40 proc. dzieci. Roznoszą się podczas kaszlu, kichania, nawet rozmowy. Są „lotne” – mogą zaatakować osobę oddaloną nawet o metr. 

Najwięcej zakażeń pneumokokowych obserwuje się jesienią i zimą. Mamy wówczas wysyp infekcji wirusowych, a infekcje górnych dróg oddechowych o podłożu wirusowym są łatwym wstępem do nadkażeń bakteryjnych. Nie bez znaczenia jest fakt, że w tym czasie nasza odporność jest osłabiona.

Pneumokoki upodobały sobie błony śluzowe nosa i gardła. Są przyczyną takich chorób jak:

• infekcje dróg oddechowych, 
• zapalenie zatok, 
• zapalenie ucha środkowego, 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, 
• zapalenie płuc, sepsa.

Zakażenie pneumokokami u dzieci daje różne objawy w zależności od choroby, jaką wywołają bakterie. We wszystkich przypadkach występują jednak:

• wysoka gorączka, 
• brak apetytu, 
• zmęczenie, 
• senność. 

Przy pneumokokowym zakażeniu górnych dróg oddechowych mamy dodatkowo katar i kaszel. Kiedy bakterie wywołują zapalenie gardła, pojawiają się jego zaczerwienie i ból. Ponieważ wskazane objawy mogą występować także przy innych infekcjach, nie zawsze udaje się od razu znaleźć przyczynę i podjąć prawidłowe leczenie przeciwko pneumokokom. 

Lekarze podejrzewają pneumokoki, kiedy ledwo zaleczona choroba, np. zapalenie zatok, oskrzeli czy ucha, szybko powraca. Pneumokokowe zapalenie płuc można też rozpoznać po charakterze szmeru w płucach, a także towarzyszącym chorobie dreszczom i potliwości. 

Pneumokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych charakteryzuje się gorączką dochodzącą do 40 st. C., bólem głowy, sztywnością karku i zaburzeniami świadomości. Pneumokoki mogą być także przyczyną wystąpienia sepsy i zapalenia ucha środkowego u małych dzieci. 

W każdym z opisanych przypadków zalecany jest kontakt z lekarzem i wdrożenie leczenia jak najszybciej od pojawienia się objawów.

Nieleczone lub nieprawidłowo leczone zapalenie płuc może skończyć się niewydolnością płuc. Zapalenie opon mózgowych prowadzi do nieodwracalnych zmian w mózgu, nieleczone zapalenie uszu – do głuchoty. Lista powikłań spowodowanych nieodpowiednim leczeniem chorób o podłożu pneumokokowym jest znacznie dłuższa. 

Przed wynalezieniem antybiotyków pneumokoki były główną przyczyną śmiertelności dzieci do piątego roku życia i osób starszych. Także w czasach współczesnych, choć medycyna dysponuje arsenałem leków do leczenia poszczególnych szczepów bakterii, ich leczenie jest trudne, a antybiotyki pustoszą organizm, osłabiając jego naturalną odporność i florę jelitową. Szacuje się, że każdego roku z powodu tych bakterii umiera na świecie ponad 1,5 miliona osób, większość na zapalenie płuc.

Skuteczną metodą zapobiegania rozwojowi infekcji pneumokokowych są szczepienia. 

W Polsce w 2017 roku szczepionka przeciwko pneumokokom znalazła się w Programie Szczepień Obowiązkowych, a to znaczy, że podaje się ją wszystkim dzieciom. Dostępne są dwa typy szczepionek – skoniugowane polecane są dzieciom od szóstego tygodnia życia, a sacharydowe są dla dzieci, które ukończyły dwa lata. Niemowlęta otrzymują trzy dawki: w 4., 6. i między 13. a 15. miesiącem życia. 

Szczepionki chronią przed zapaleniem płuc i ostrym zapaleniem ucha środkowego. Zaleca się, by szczepieniu poddawali się także seniorzy po 60. roku życia.