Czy niedoczynność tarczycy u dzieci jest niebezpieczna?

Niedoczynność tarczycy jest chorobą, której bezpośrednią przyczyną jest wytwarzanie przez gruczoł tarczycy zbyt małej ilości hormonów trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4) lub ich nieprawidłowy metabolizm. Wyróżnia się nadczynność tarczycy wrodzoną lub nabytą. Pierwsza z nich zazwyczaj diagnozowana jest w pierwszych dniach życia dziecka podczas wykonywania przesiewowego badania TSH. Dzięki wczesnemu rozpoznaniu choroby, a co za tym idzie – szybkiemu wdrożeniu odpowiedniego leczenia – udaje się zapobiec opóźnieniom w rozwoju intelektualnym dzieci. 

Najczęstszą przyczyną wrodzonej niedoczynności tarczycy u dzieci są błędy w zakresie syntezy tyroksyny – podstawowego hormonu produkowanego przez tarczycę. Inne, rzadsze przyczyny tej postaci choroby to: niedobór lub nadmiar jodu czy też autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. 

Z kolei niedoczynność tarczycy nabyta najczęściej rozpoznawana jest po 6. miesiącu życia dziecka – zwykle występuje ona sporadycznie i tylko u kilkunastu procent dzieci ma związek z dziedzicznymi predyspozycjami. Co ważne, nabyta niedoczynność tarczycy u dzieci niekiedy towarzyszy tzw. zespołom chromosomowym, np. zespołowi Downa. Może występować również po leczeniu chirurgicznym, a także po stosowaniu niektórych leków (m.in. przeciwdrgawkowych).

Objawy niedoczynności tarczycy u dzieci w większości przypadków są mało specyficzne, dlatego też należy stale obserwować malucha i w razie wystąpienia niepokojących sygnałów skonsultować się ze specjalistą. Wśród objawów niedoczynności tarczycy u dzieci można wymienić: 

• zwiększony obwód główki przy prawidłowej masie i długości ciała, 
• niezrośnięte ciemiączko tylne, 
• nadmierną senność, 
• niechęć do ssania, 
• chrapliwy i niski płacz,
• obrzęk powiek,
• obniżone napięcie mięśniowe, 
• niedociśnienie tętnicze,
• problemy z karmieniem dziecka, 
• problemy z wypróżnianiem,
• przepuklinę pępkowa, 
• nadmierną suchość skóry, 
• obniżoną temperaturę ciała, 
• opóźnione ząbkowanie,
• trudności w leczeniu fizjologicznej żółtaczki, 
• wyczuwalne powiększenie tarczycy.

Nieleczona lub leczona w nieodpowiedni sposób niedoczynność tarczycy może skutkować zmianami w zachowaniu dziecka, które stanowią efekt zaburzeń rozwojowych. Dzieje się tak dlatego, że hormony tarczycy mają znaczący wpływ na rozwój mózgu do 3. roku życia dziecka. Upośledzona czynność tarczycy negatywnie oddziałuje na przebieg ważnych procesów w rozwoju mózgu, co w przypadku braku odpowiedniego leczenia może skutkować zaburzeniami intelektualnymi i rozwojowymi, a tym samym upośledzeniem umysłowym. U dzieci z niedoczynnością tarczycy mogą występować zaburzenia w rozwoju mowy, a także nadmierna ospałość i niechęć do działania i zabawy.

Wielu rodziców zadaje sobie pytanie, czy niedoczynność tarczycy u dziecka można wyleczyć. Niestety, odpowiedź jest negatywna – większość czynnościowych zaburzeń tarczycy, w tym również niedoczynność, jest nieuleczalna i wymaga przyjmowania leków do końca życia, a także pozostawania pod stałą opieką endokrynologa. 

Decyzję o leczeniu wrodzonej niedoczynności tarczycy u dzieci zwykle podejmuje się po wykonaniu przesiewowego badania TSH, co następuje w pierwszych dniach życia dziecka. Wówczas doustnie podaje się dzieciom sól sodową lewotyroksyny i dąży do utrzymania wartości FT4 w górnych granicach normy dla wieku, a TSH – w dolnych. U małych dzieci lek ten podaje się pomiędzy posiłkami, a u starszych – przed śniadaniem (chyba że lekarz zaleci inaczej). Z racji tego, że niedoczynność tarczycy u dzieci może w znaczący sposób utrudniać rozwój mózgu, należy stale monitorować stan zdrowia malucha.

Niedoczynność tarczycy u dzieci, zwłaszcza nieleczona, stanowi poważne zagrożenie dla rozwoju dziecka i może prowadzić nawet do upośledzenia umysłowego. Jest to związane z tym, że hormony tarczycy odgrywają ważną rolę w rozwoju dziecka począwszy od życia płodowego przez okres noworodkowy i niemowlęcy aż po 3. rok życia. 

Niedoczynność tarczycy wpływa negatywnie nie tylko na rozwój mózgu dziecka, ale również na rozwój kośćca – w niektórych przypadkach dzieci mogą mieć zaburzone proporcje ciała, a także niedojrzałe rysy twarzy (np. nie do końca rozwiniętą nasadę nosa). 

Często rozważaną kwestią w tym kontekście jest niedoczynność tarczycy a wzrost dziecka – choroba ta może przyczyniać się również do niedoborów hormonu wzrostu. Nie bez znaczenia jest też to, że niedoczynność tarczycy skutkuje zmianami w metabolizmie, czego następstwem może być otyłość. Między innymi z tego powodu niezwykle ważna jest odpowiednia dieta przy niedoczynności tarczycy.