Ćwiczenia logopedyczne dla twojego dziecka

Logopeda powinien zazwyczaj obejrzeć dziecko, kiedy mamy wrażenie, że sposób jego mówienia nie jest prawidłowy. Konsultacja może być potrzebna jeszcze wcześniej, kiedy niemowlę ma kłopoty ze ssaniem piersi czy butelki lub z pobieraniem pokarmu z łyżeczki. Logopeda sprawdzi, jaka jest budowa anatomiczna aparatu mowy dziecka. Jeśli stwierdzi nieprawidłowości, zaleci dalszą terapię lub leczenie, np. podcięcie zbyt krótkiego wędzidełka. W przypadku starszego dziecka, gdy wydaje się, że mówi zbyt mało jak na swój wiek, wypowiada niewyraźnie słowa, nie warto zwlekać z wizytą u logopedy. Szkodliwe jest czekanie z pierwszą wizytą u logopedy do ukończenia 3. roku życia, gdy dziecko jeszcze nie mówi.

Nie powinno się także bagatelizować następujących sygnałów: 

• Niemowlak ma problemy z ssaniem, starszak z jedzeniem z łyżeczki, gryzieniem czy żuciem.
• Dwulatek nic nie mówi albo wypowiada tylko kilka słów. 
• Trzylatek nie buduje prostych zdań, nieprawidłowo wymawia samogłoski ustne i nosowe(„a”, „u”, „i”, „o”, „e”, „y”, „ą”, „ę”) oraz proste spółgłoski i ich zmiękczenia (np. „p” i „pi, „m” i „mi”, „w” i „wi”). 
• Czterolatek nie wymawia głosek i spółgłosek „s”, „z”, „c”, „dz”.
• Pięcio- i sześciolatek nieprawidłowo artykułuje „sz”, „cz”, „dż”, „ż”. 
• Sześcio- i siedmiolatek nie wymawia prawidłowo „r”. 

Warto pamiętać, że każde dziecko rozwija się w indywidualnym tempie. Jedne wymawiają pewne głoski wcześniej, inne później. Jeżeli różnice te w odniesieniu do normy rozwojowej nie przekraczają pół roku, wówczas można być spokojnym, że mowa dziecka rozwija się prawidłowo.

Logopeda rozpoczyna pracę z dzieckiem od postawienia diagnozy. Pomoże w tym szczegółowy wywiad z rodzicami na temat rozwoju  dziecka. Kolejnym krokiem jest uważna obserwacja malucha i sprawdzenie jego umiejętności językowych i komunikacyjnych. Specjalista oceni budowę aparatu mowy, czy jest prawidłowa. Podsumowaniem jest praca terapeutyczna z dzieckiem. Zazwyczaj potrzebna jest jedna wizyta w tygodniu, podczas której maluch wykonuje pod okiem specjalisty różne ćwiczenia. Różnią się one w zależności od zdolności pacjenta.

Zajęcia z logopedą dopasowane są nie tylko do zdolności, ale i możliwości poznawczych dziecka. Specjalista stara się, by były one ciekawe, absorbujące uwagę i angażujące dziecko. Ćwiczenia, jakie proponuje dziecku logopeda, są urozmaicone. To między innymi: 

• Ćwiczenia buzi i języka (miny przed lustrem, dmuchanie itp.).
• Ćwiczenia wzbogacające słownictwo i utrwalające prawidłową odmianę wyrazów oraz tworzenie poprawnych gramatycznie i logicznie zdań.
• Wywoływanie głosek, których nie potrafi wymówić dziecko. 
• Ćwiczenia motoryki małej (puzzle, układanki itp.).
• Gry i zabawy językowe.
• Nauka prawidłowego jedzenia, gryzienia, żucia, połykania pokarmów itd.

Warunkiem udanej terapii logopedycznej jest współpraca z rodzicami. Po każdej wizycie rodzice otrzymują wskazówki i zalecenia, konkretne ćwiczenia i zadania do wykonywania w domu.  Rodzice powinni je kontynuować. Czasami wystarczy 10-15 minut regularnych ćwiczeń, aby efekty były zauważalne. 

Ćwiczenia oddechowe

• „Dmuchajka” – dziecko musi nabrać dużą ilość powietrza przez nos i wypuścić je przez usta tak, aby lekka styropianowa piłeczka się uniosła.
• Dmuchanie baniek mydlanych.
• Wąchanie kwiatów, pustych butelek po perfumach czy kolorowych mydełek.
• Zawody papierowych statków na wodzie. 
• Dmuchanie w gwizdki, wiatraczki itp.
• Dmuchanie na pocięte paski papieru lub bibuły. 

Ćwiczenia fonacyjne

• Naśladowanie odgłosów zwierząt.
• Wierszyki dźwiękonaśladowcze.
• Śpiewanie piosenek.
• Mówienie krótkich wierszyków.

Ćwiczenia artykulacyjne

• Wysuwanie i chowanie języka. 
• Liczenie zębów za pomocą języka. 
• Unoszenie płaskiego języka do podniebienia.
• Wysyłanie buziaków, cmokanie.
• Sięganie językiem do tylnych zębów górnych.
• Picie wody przez słomkę.
• Gryzienie twardych pokarmów.
• Jedzenie łyżką. 
• Picie z kubka otwartego. 

Ćwiczenia słuchowe

• Pokazywanie dziecku kart obrazkowych lub przedmiotów, wypowiedzenie nazwy i poproszenie dziecka o podanie tej karty/przedmiotu.
• Dzielenie wyrazów na sylaby, np. dziecko wskazuje parasol i mówi: pa-ra-sol.
• Odgadywanie i nazywanie dźwięków wydawanych przez różne przedmioty codziennego użytku spotykane w otoczeniu dziecka. 
• Poszukiwanie rymów, wymyślanie wyrazów zaczynających się lub kończących konkretną głoską. 

Ćwiczenia ruchowo-słuchowe

• Nadmuchiwanie balonika. 
• Naśladowanie odgłosu pojazdu przedstawionego na karcie obrazkowej, np. samochodu (brum, brum), karetki (i-o, i-o) czy pociągu (tudum, tudum) i poruszanie się po wyznaczonym torze w przestrzeni. 
• Wykonywanie umówionych czynności (np. klaskania, chodzenia na palcach) na dźwięk konkretnego instrumentu. 
• Karty memory – aby je wyjąć, dziecko musi poprawnie powiedzieć (i najlepiej równocześnie wystukać na bębenku) zaklęcie, np. Puk, puk, puk, co to jest? Puk, puk, puk, ty już wiesz!