Choroby przenoszone przez wszy

Rozpoznanie wszawicy w początkowym stadium choroby, kiedy jeszcze nie ma żadnych widocznych objawów, jest trudne. 

Wszy gryzą, co wywołuje swędzenie, pieczenie skóry głowy, a tym samym zmusza dziecko do częstego drapania. Drapanie powoduje, że powstają otarcia naskórka, a z ukąszonego miejsca może sączyć się surowiczy płyn. Ślady po ugryzieniu mogą pojawić się na szyi i karku. W takim przypadku należy sprawdzić, czy we włosach nie pojawili się nieproszeni goście. 

W przypadku wszawicy u nasady włosów pojawiają się białe jaja zwane gnidami, często mylone z łupieżem. Na jasnych włosach gnidy nie zawsze są widoczne. By przekonać się, czy to jaja, do włosów warto użyć gęstego grzebienia o metalowych ząbkach. Włosy czeszemy pasmo po paśmie od nasady aż po same końce. Szczególną uwagę należy zwrócić na miejsca za uszami, w okolicy karku i na czubku głowy. Gnidy dają się wyczesać, wówczas mamy pewność, że to wszawica.

Co ważne, wszy wyróżniają się niepospolitą cechą – mimetyzmem. Kolor odwłoka upodobniają do koloru włosów osoby, na której pasożytują. Tym samym trudno jest rozpoznać pierwsze objawy wszawicy.

Wszy to pasożyty żywiące się ludzką krwią. Nakłuwają owłosioną skórę, by wyssać potrzebny im pokarm. Przebijając skórę, wpuszczają do organizmu toksyny wywołujące swędzenie. Jednak mogą wpuszczać także wirusy i różne drobnoustroje. Ich wielkość nie przekracza 4 mm. W ciągu jednego miesiąca samica może złożyć nawet do 300 jaj, a ich czas wylęgania wynosi ok. 7–8 dni.

– Wszawica jest stosunkowo łagodną chorobą, nadal może występować epidemicznie w przedszkolach i szkołach. Głównym objawem wszawicy jest świąd, a nasilone drapanie może prowadzić do stanu zapalnego skóry. W cięższych przypadkach może dochodzić do wtórnych infekcji bakteryjnych i powiększenia węzłów chłonnych. Wszy mogą też przenosić choroby, jednak dzieje się to na obszarach dotkniętych klęskami żywiołowymi lub wojną, czyli w sytuacjach, gdzie stan epidemiczny i warunki powodują zarażenie dużej części społeczeństwa – mówi Marta Makowska-Dudek, dermatolożka z warszawskiej kliniki Projekt Skóra.

Rodzice, którzy zaobserwowali u swoich dzieci pasożyty, zamartwiają się tym, jakie choroby przenoszą wszy. Warto zwrócić uwagę, że wyróżniamy trzy rodzaje wszy:

• głowową – głównym objawem jej ugryzienia jest silny świąd skóry głowy. Dziecko rozdrapuje skórę głowy aż do krwi. Zdrapuje strupki, czasami nawet wyrywa włosy. 
• odzieżową – gdy dziecko skarży się na swędzenie pod pachami, na grzbiecie i karku możemy podejrzewać wesz odzieżową. Od ugryzień wolne są tylko odsłonięte miejsca ciała. 
• łonową – występującą u dorosłych, u dzieci pasożyty ukrywają się zazwyczaj w brwiach lub żerują w okolicy rzęs.

– Najgroźniejsza jest wesz odzieżowa. Za jej pośrednictwem przenoszone są takie choroby jak dur epidemiczny, dur powrotny oraz gorączka okopowa. Wesz głowowa może być wektorem duru powrotnego, a wesz łonowa nie przenosi żadnej choroby infekcyjnej – dodaje Marta Makowska-Dudek. 

Groźne choroby przenoszone przez wszy zostały wyeliminowane dzięki szczepionkom i skutecznemu leczeniu. Aktualnie pasożyty nie roznoszą wspomnianych chorób, co nie oznacza, że można je bagatelizować. Obecność wszy we włosach dziecka jest dla niego bardzo uciążliwa. Swędzenie wywołane toksynami wpuszczanymi do organizmu może przyczynić się do nadkażeń skóry. Ponadto grozi zakażeniem wszawicą innych osób.

Gdy tylko zaobserwujemy u dziecka pierwsze sygnały świadczące o wszawicy, od razu powinniśmy rozpocząć leczenie. Kiedyś nacierano maluchom włosy naftą albo trzymano włosy pod wodą, by utopić pasożyty, obecnie walka z wszami jest o wiele prostsza. 

Na rynku dostępne są preparaty – szampony, płyny czy spreje – zawierające permetrynę, dimetikon, cyklometikon oraz dodatkowo oleje parafinowe i roślinne. Po zastosowaniu tych preparatów nie można zapomnieć o wyczesaniu włosów. Do tej czynności najlepiej jest użyć wody z octem, który rozpuszcza osłonkę przytwierdzającą jaja wszy do włosów. Kurację środkiem przeciw wszawicy należy powtórzyć po tygodniu. 

‒ Zawsze leczymy jednocześnie wszystkich domowników, a także dezynfekujemy szczotki, grzebienie, pierzemy w gorącej wodzie koce, pościel, zabawki, nakrycia głowy. To, czego nie możemy wyprać, wkładamy do worków foliowych na okres dwóch tygodni. Istotne, aby pamiętać o profilaktyce – dzieciom należy raz w tygodniu oglądać skrupulatnie skórę głowy. Warto również uczyć je, aby nie korzystały ze szczotek, grzebieni czy nakryć głowy koleżanek i kolegów – podpowiada Marta Makowska-Dudek.