Alergie pokarmowe u dzieci/fot. iStock Alergie pokarmowe u dzieci/fot. iStock

Alergie pokarmowe u dzieci

Alergie pokarmowe u dzieci są coraz częstszą przypadłością. Pojawiają się po spożyciu określonych produktów i charakteryzują się występowaniem zarówno objawów ogólnych, jak i skórnych. Jak rozpoznać alergię pokarmową u maluszka?

Spis treści:

Alergia a uczulenie

Choć alergia i uczulenie często traktowane są jako synonimy, różnią się między sobą. Jeśli otrzymamy pozytywny wynik testu w badaniu serologicznym, jest to znak, że organizm dziecka miał kontakt z konkretnym alergenem i wytworzył przeciwko niemu specyficzne przeciwciała IgE. Jednak – co ważne – nie zawsze muszą pojawić się objawy kliniczne typowe dla alergii. W przypadku, gdy produkowane są przeciwciała, ale nie ma widocznych objawów alergii, mówimy o uczuleniu. Wraz z upływem czasu uczulenie może rozwinąć się w pełnoobjawową alergię.

Skąd się biorą alergie pokarmowe u dzieci?

Alergia pokarmowa, czyli zespół niepożądanych objawów – zarówno skórnych, jak i ogólnych – wynikających z reakcji immunologicznych, pojawia się po spożyciu określonych produktów. Szacuje się, że alergia pokarmowa w grupie najmłodszych dzieci występuje z częstością około 68 proc.; odsetek ten jest mniejszy wśród młodzieży (około 34 proc.) oraz dorosłych (około 13 proc.) – piszą lek. Anna Wiernicka, mgr inż. Małgorzata Matuszczyk i dr hab. n. med. Jarosław Kierkuś w artykule Alergia pokarmowa – aktualny stan wiedzy opublikowanym w publikacji „Pediatria po Dyplomie”.

Alergię pokarmową stosunkowo łatwo pomylić z nietolerancją pokarmową. W drugim przypadku zjedzenie przez dziecko niewielkiej ilości danego produktu nie wywoła żadnych dolegliwości. Z kolei w przypadku alergii pokarmowej nawet śladowa ilość uczulającego pokarmu może rozwinąć reakcję alergiczną. Alergia pokarmowa u dziecka to niepożądana reakcja organizmu po spożyciu pokarmu, który tolerowany jest przez osobę zdrową.

Alergię pokarmową możemy podzielić na trzy rodzaje.

Alergia pokarmowa zależna od przeciwciał IgE

Objawy pojawiają się do 2 godzin po spożyciu danego pokarmu. W wyniku związania się alergenu pokarmowego z przeciwciałem IgE na komórce tucznej dochodzi do uwalniania substancji – mediatorów histaminy, tryptazy – które odpowiedzialne są za pojawienie się  objawów alergii związanych ze skórą, przewodem pokarmowym, układem oddechowym i układem krążenia.

Alergia pokarmowa niezależna od przeciwciał IgE

To w głównej mierze zapalenia jelit wywołane białkiem pokarmowym. 

Alergia mieszana

W tym przypadku jej mechanizm może być zależny lub niezależny od przeciwciał IgE. Przykładem alergii mieszanej jest atopowe zapalenie skóry.

Powszechne alergeny

Do produktów, które najczęściej wywołują alergię pokarmową u dziecka zaliczymy:

  • mleko – jednak, co ważne, uczulenie na mleko mija z wiekiem;
  • jajka,
  • orzechy – reakcja alergiczna najczęściej pojawia się po spożyciu orzeszków arachidowych, nazywanych ziemnymi;
  • ryby,
  • owoce – zazwyczaj cytrusy;
  • zboża.

Jak rozpoznać alergię pokarmową?

Objawy alergii pokarmowej u dzieci są bardzo zróżnicowane. Choć mogą dotyczyć wyłącznie jednego narządu lub układu, to zdecydowanie częściej pojawia się reakcja wielonarządowa. 

Wysypka przy alergii pokarmowej pojawia się stosunkowo często, a jej przebieg bywa ciężki. Oprócz objawów skórnych u dzieci często występują dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego tj. nudności, wymioty, biegunka, obrzęk języka i warg, świąd w jamie ustnej. Długotrwała biegunka, wymioty i brak apetytu prowadzą do osłabienia organizmu i zaburzeń przyrostu masy ciała. 

Należy pamiętać, że nie każda reakcja alergiczna pojawia się tuż po spożyciu „szkodliwego” produktu. Zdarza się, że objawy występują dopiero po kilku dniach od kontaktu z alergenem, co znacznie utrudnia jego identyfikację. 

Jak rozpoznać alergię pokarmową u dziecka? W diagnostyce alergii pokarmowej kluczową rolę odgrywa baczne obserwowanie reakcji organizmu malucha po zjedzeniu danego produktu. Oprócz szczegółowego wywiadu lekarskiego diagnostykę warto poszerzyć o punktowe testy skórne, które potwierdzą lub wykluczą reakcję alergiczną na dany pokarm. Można wykonać testy na alergię z krwi żylnej, która w laboratorium diagnostycznym poddawana jest szczegółowej analizie.

Leczenie alergii – czy to możliwe

Kluczowe w zapobieganiu rozwojowi alergii pokarmowych u niemowląt jest karmienie piersią co najmniej do 6. miesiąca życia. Istotną rolę odgrywa powolne i stopniowe wprowadzanie nowych pokarmów i baczne obserwowanie reakcji organizmu. 

Istotą leczenia przyczynowego jest czasowe usunięcie z diety pacjenta szkodliwego pokarmu wraz z jednoczesnym wprowadzeniem składników zastępczych o wartości odżywczej równoważnej eliminowanemu pokarmowi. (…) U starszych dzieci zaleca się stosowanie diety eliminacyjnej na bazie produktów stałych i płynów niezawierających białek mleka krowiego. Szczególnie narażone na ryzyko nieprawidłowego zbilansowania takiego jadłospisu są dzieci do 3. roku życia, kiedy tempo rozwoju jest najintensywniejsze i w związku z tym zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze wyraźnie wyższe niż u dzieci starszych i osób dorosłych – czytamy w publikacji.

Źródła:

  1. Anna Wiernicka, Małgorzata Matuszczyk, Jarosław Kierkuś, Alergia pokarmowa – aktualny stan wiedzy, Pediatria po Dyplomie, 2016

    Sprawdź powiązane tematy

    Posłuchaj podcastów stworzonych przez mamy dla mam!

    Sprawdź