Alergia kontaktowa u dziecka – objawy, przyczyny, leczenie

Alergia kontaktowa jest reakcją nadwrażliwości organizmu wywołaną przez bezpośredni kontakt skóry z haptenem – związkiem drobnocząsteczkowym lub proteiną – który nabywa właściwości uczulających dopiero po kontakcie z komórkami naskórka lub osocza. Przebieg alergii kontaktowej dzieli się na dwie fazy.

1. Faza indukcji – trwa 10-14 dni od pierwszego kontaktu z alergenem. Dochodzi w tym czasie do uczulenia limfocytów T na daną substancję.
2. Faza ujawnienia – zaczyna się 24-48 godzin po ponownym zetknięciu z alergenem, prowadzi do wystąpienia objawów.

Ponadto u części osób alergia kontaktowa może prowadzić do wystąpienia alergicznego kontaktowego stanu zapalnego (allergic contact dermatitis, ACD), a także alergicznego kontaktowego zapalenia błon śluzowych jamy ustnej, dróg oddechowych lub pochwy oraz nietolerancji endoprotez i implantów.

Dokładne przyczyny rozwoju alergii kontaktowej nie są do końca znane. Wiemy jednak, jakie substancje mają największy potencjał uczulający. Do najczęstszych haptenów należą:

• nikiel,
• kobalt,
• pallad,
• propolis,
• balsam peruwiański,
• dwuchromian potasu (składnik wykorzystywany przy garbowaniu skóry, obecny w butach i odzieży skórzanej),
• parafenylenodiamina (obecna m.in. w farbach do włosów).

Największe ryzyko narażenia na substancje powodujące alergię kontaktową u dzieci wiąże się z kosmetykami używanymi przez matkę (substancje zapachowe, barwniki w produktach do makijażu), środkami czystości (źle wypłukane składniki płynów do płukania, proszków do prania) i zabawkami (metale i tworzywa sztuczne). 

Czy pieluchy mogą uczulać?

Pieluszkowe zapalenie skóry powstaje najczęściej w wyniku jej podrażnienia związanego z ocieraniem o wilgotną lub zabrudzoną pieluszkę. Niekiedy jednak może być ono spowodowane reakcją alergiczną. 

Alergia kontaktowa w okolicy pieluszkowej zazwyczaj powstaje na skutek działania substancji zapachowych, konserwujących i emulsyfikatorów obecnych w kosmetykach do pielęgnacji. Specyficzną odmianą jest też tzw. Lucky Luke dermatitis spowodowana uczuleniem na składniki gumy i klejów stosowanych w niektórych rodzajach pieluszek. Charakteryzuje się ona objawami występującymi na biodrach i zewnętrznych częściach pośladków, czyli tych częściach ciała, na których kowboje noszą pas z bronią (stąd nazwa).

Jakie są inne możliwe objawy alergii kontaktowej u dziecka? Lista jest długa:

• zaczerwienienie,
• łuszczenie się skóry,
• swędzenie,
• obrzęk,
• wysypka,
• wyprysk kontaktowy (grudki, które z czasem przekształcają się w pęcherzyki i nadżerki).

W przypadku wystąpienia u dziecka alergii kontaktowej należy pamiętać, że objawy nie pojawiają się od razu po kontakcie z alergenem, ale dopiero po upływie co najmniej 24 godzin (często po 2-3 dniach). Utrudnia to niestety zidentyfikowanie przyczyny wystąpienia alergii kontaktowej – w tym celu warto przeprowadzić u lekarza naskórny test płatkowy, który pomoże wykryć, co stanowi hapten.

Określenie, co konkretnie uczula dziecko, jest pierwszym krokiem w zapobieganiu i leczeniu alergii kontaktowej. Kluczową rolę odgrywa bowiem odcięcie malucha od kontaktu z alergenem. Jak jeszcze leczyć objawy alergii kontaktowej u dziecka? W przypadku wystąpienia silnego stanu zapalnego możliwe jest wdrożenie leczenia maściami zawierającymi kortykosteroidy. Istotne jest także dbanie o prawidłowe nawilżenie skóry poprzez stosowanie hipoalergicznych kremów natłuszczających.