Witaminy w ciąży – które z nich są niezbędne?

Witaminy w ciąży są potrzebne zarówno matce, jak i dziecku, które rozwija się w jej łonie.  Chcąc zapewnić odpowiedni poziom mikroelementów zazwyczaj wystarczy stosować zdrową, odpowiednio zbilansowaną dietę. Niestety nie zawsze to wystarcza. Czasami konieczne jest stosowanie suplementów.

Witaminy w ciąży - co trzeba wiedzieć?

Witaminy w ciąży są potrzebne zarówno matce, jak i dziecku, które rozwija się w jej łonie. Oprócz stosowania zdrowej, odpowiednio zbilansowanej diety, niekiedy wskazane jest stosowanie suplementów. Jeśli dopiero planujemy ciążę, powinniśmy wykonać wszelkie badania mogące wykryć niepożądane braki w naszym organizmie i szczególnie zadbać o te witaminy, których nasz organizm nie wytwarza, dlatego powinniśmy dostarczać je z pożywieniem i suplementacją.

"Wielka piątka" dla ciężarnej

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje kobietom w ciąży suplementację tzw. "wielkiej piątki", do której należą:

Ważne jest, by rozpocząć suplementację na kilka miesięcy przed zajściem w ciążę, w jej trakcie, a także już po porodzie. Czas ten wymaga szczególnego wsparcia organizmu i może pomóc w prawidłowym rozwoju dziecka.

Kwas foliowy w ciąży

Kwas foliowy to nic innego jak witamina B9. Jest ona niezwykle ważna szczególnie na początku ciąży, gdy u dziecka rozwija się cewa nerwowa, która w późniejszym czasie przekształca się w mózg oraz w rdzeń kręgowy. Niedobór witaminy B9 u kobiety w ciąży może być niebezpieczny nie tylko dla dziecka, ale również dla niej.

U dziecka mogą pojawić się wady cewy nerwowej (rozszczep kręgosłupa, wodogłowie, bezmózgowie), natomiast kobieta może odczuwać zmęczenie, problemy z koncentracją czy też zachorować na anemię megaloblastyczną.

Według rekomendacji PTGiP zalecana dawka kwasu foliowego dla kobiety planującej ciążę i ciężarnej wynosi 400 mcg kwasu foliowego. Jedynie w ciążach wyższego ryzyka (cukrzyca, problemy zdrowotne, mutacje genu MTHFR, przypadki cewy nerwowej) wskazuje się w wytycznych na wyższą dawkę. Kwas foliowy powinno się także suplementować już po urodzeniu dziecka, kiedy karmimy go piersią.

Najlepszą postacią kwasu foliowego jest jego aktywna forma, czyli folian. Warto zwrócić na to uwagę, ponieważ wiele osób, z powodu mutacji genu MTHFR nie przyswaja kwasu foliowego w pożądanej dawce. Metylowany kwas foliowy umożliwia dostarczenie organizmowi odpowiedniej dawki tej witaminy.

Kwas omega-3 w ciąży

Prozdrowotne właściwości morskich kwasów tłuszczowych omega-3 EPA i DHA są znane od dawna. W czasie ciąży szczególnie zalecany jest kwas omega-3, ponieważ pozytywnie wpływa na rozwój mózgu dziecka, jego prawidłowy rozwój i masę ciała. Dodatkowo, deficyty omega-3 mają wpływ na obniżenie ryzyka wystąpienia depresji poporodowej.

Naturalnym rezerwuarem kwasów tłuszczowych są ryby. Niestety, nasza dieta jest w nie bardzo uboga. Dlatego, zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników DHA powinno przyjmować się od pierwszych tygodni ciąży, a nawet już na etapie planowania poczęcia dziecka. Rekomendowana dawka DHA wynosi 200 mg na dobę, a w przypadku zagrożenia ciąży i nieprawidłowego rozwoju dziecka 1000 mg/dobę.

Witamina D w ciąży

Witamina D jest jedną z witamin, która powinna być suplementowana przez okres całej ciąży. Ma wpływ na przyswajalność wapnia, co ma wpływ na mocne zęby oraz kości. Jej niedobór może prowadzić do łamliwości kości, jak i wystąpienia chorób autoimmunologicznych, cukrzycy oraz nowotworów. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje dawkę 1500 - 2000 IU/dobę na kilka miesięcy przed poczęciem, przez całą ciążę i podczas karmienia.

Witamina C w ciąży

Jedną z witamin, o której nie powinno się zapomnieć będąc w ciąży jest witamina C – wbrew powszechnej opinii nie wspomaga ona wyłącznie naszego organizmu w walce z przeziębieniem. Ma swój udział w wielu procesach (w tym również w regulacji gospodarki hormonalnej). Kobieta będąca w ciąży powinna przyjmować każdego dnia 85 mg witaminy C. Jej źródłem są głównie owoce oraz warzywa (cytrusy, porzeczki, pomidory, kapusta kiszona, ziemniaki).

Zarówno niedobór witaminy C, jak i jej nadmiar może być szkodliwy dla płodu rozwijającego się w łonie matki (niedobór może wywoływać problemy z rozwojem układu nerwowego).

Witamina E w ciąży

Witamina E przyjmowana w ilości 15-19 mg na dobę zmniejsza ryzyko poronienia oraz przedwczesnego porodu. Dzięki witaminie E, prawdopodobieństwo wystąpienia u dziecka wad układu nerwowego znacznie maleje. Składniki odżywcze mogą być również prawidłowo transportowane do tkanek.

Niedobory witaminy E są natomiast przyczyną problemów ze skórą, mięśniami oraz niedokrwistością. Witamina E znajduje się w żółtkach jaj, zbożach oraz w olejach roślinnych.

Witamina A w ciąży

Zapotrzebowanie na witaminę A w ciąży jest na tyle niewielkie, że pokrywają je dwie marchewki, w związku z czym dodatkowa suplementacja nie jest konieczna. Nie należy jednak tej witaminy ignorować – jest bowiem odpowiedzialna między innymi za prawidłowy rozwój wzroku, wzrostu oraz kości. Niedobór tej witaminy zwiększa natomiast ryzyko pojawienia się u dziecka wad oraz chorób (między innymi problemów z układem krążenia).

Witamina K w ciąży

Witamina K jest odpowiedzialna między innymi za krzepnięcie krwi. Jest o tyle ważna, że dziecko tuż po porodzie może mieć problemy z samodzielnym jej wytworzeniem. Witamina K pozytywnie wpływa również na przemianę materii. Ma swój udział również podczas powstawania kości. Można dostarczyć ją jedząc jogurty oraz kefiry (znajduje się również w niektórych warzywach – w sałacie, kalafiorze czy brokułach).

Żelazo w ciąży

Poza ciążą u większości kobiet nie ma potrzeby dodatkowej suplementacji żelaza, ponieważ zapotrzebowanie pokrywa przeciętna dieta. Jednak w czasie ciąży dzienne zapotrzebowanie na żelazo znacznie się zwiększa. A niedobór żelaza jest najczęstszą przyczyną niedokrwistości w ciąży.

Przy zagrożeniu niedokrwistością zaleca się stosowanie preparatów żelaza przed 16 t.c. w dawce od 30 do 60 mg/dobę i utrzymywanie tej suplementacji do rozwiązania, a także podczas karmienia.

Jod w ciąży

Niedobór jodu może być przyczyną niedoczynności tarczycy u ciężarnej i jej rozwijającego się dziecka. Powoduje zaburzenia systemu nerwowego, upośledzenie umysłowe, niedosłuch i głuchotę u noworodków, a także wzrostu ryzyka poronień i porodów przedwczesnych

Z aktualnej rekomendacji PTGiP wynika, że wszystkie ciężarne bez chorób tarczycy powinny zażywać dawkę 150-200 mcg/dobę, a u kobiet z chorobami tarczycy poziom suplementu powinien wskazać lekarz po kontroli stężenia hormonów tarczycy i przeciwciał przeciwtarczycowych.

Jeśli zależy nam na tym, aby dostarczyć organizmowi wszystko, czego potrzebuje do tego, aby zapewnić prawidłowy rozwój naszemu dziecku, powinniśmy wykonać badania, które wskażą ewentualne niedobory oraz skonsultować się z lekarzem.