Toksoplazmoza – dlaczego należy wykonywać panel TORCH w ciąży?

Obowiązkowe badania w czasie ciąży, jakie powinny być wykonane u każdej kobiety ciężarnej, określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia. Zgodnie z tym dokumentem lekarze ginekolodzy mają obowiązek zlecać konkretne badania przyszłej mamie na kolejnych wizytach. Wśród nich znajdują się badania krwi m.in. w kierunku infekcji, badania ogólne moczu oraz badania ultrasonograficzne wykonywane w każdym z trymestrów. Wszystkie te badania mają na celu kontrolę prawidłowości przebiegu ciąży oraz umożliwienie odpowiednio szybkiej interwencji w postaci wdrożenia leczenia zapobiegającego poważnym powikłaniom czy konsekwencjom.

Skrót TORCH pochodzi od:

• T– toksoplazmoza;
• O – inne (Other) – m.in.: ospa wietrzna, półpasiec, grypa, odra, Coxsackie, kiła, parwowirus B19, HIV, WZW typu B i C;
• R – różyczka;
• C – cytomegalia;
• H – Herpes Simplex (wirusopryszczki).

Są to infekcje mogące wikłać przebieg ciąży. Często, mimo że przebiegają bezobjawowo lub ich objawy są łagodne, mają poważne konsekwencje dla rozwoju dziecka. Powodują wystąpienie ciężkich wad wrodzonych, dlatego niezwykle ważne jest wykonanie badań w kierunku przebycia wymienionych chorób i wykluczenie ryzyka pierwotnego zakażenia w czasie ciąży.

Infekcje zaliczane do grupy TORCH grożą poważnymi konsekwencjami szczególnie, jeśli chodzi o rozwój dziecka. Różyczka przechorowana w czasie ciąży może doprowadzić do poronienia, wad wrodzonych czy też głuchoty u dziecka. Wirus opryszczki powoduje zaś wady ośrodkowego układu nerwowego czy też hepatosplenomegalię u dziecka. Zakażenie parwowirusem B19 (rumień zakaźny) prowadzi do rozwoju niedokrwistości u płodu, a w konsekwencji uogólnionego obrzęku i poronień. 

Toksoplazmoza w ciąży – jakie objawy i skutki?

Jedną z chorób, których wyjątkowo obawiają się kobiety ciężarne, jest toksoplazmoza. W większości przypadków toksoplazmoza w ciąży przebiega jednak bezobjawowo. Do zarażenia może dojść w wyniku spożycia np. nieumytych warzyw. Ryzyko przeniesienia infekcji na płód rośnie wraz z wiekiem ciąży, lecz najpoważniejsze konsekwencje ma, jeśli doszło do niego w 1. trymestrze. Przechorowanie toksoplazmozy w czasie ciąży może prowadzić m.in. do wystąpienia u dziecka triady Sabina-Pinkertona, do której zaliczają się: małogłowie (lub wodogłowie), zapalenie siatkówki i naczyniówki oka oraz zwapnienia wewnątrzczaszkowe.

Zgodnie z obowiązującym Standardem Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej każdej kobiecie ciężarnej podczas pierwszej wizyty w czasie ciąży należy wykonać badania diagnostyczne w kierunku kiły, HIV, HCV, a także toksoplazmozy. Bada się poziom przeciwciał w klasie IgG i IgM, zarówno w przypadku toksoplazmozy, jak i różyczki. Jeśli wynik badania w 1. trymestrze w kierunku toksoplazmozy był ujemy, między 21. a 26. tygodniem zaleca się powtórzenie badania IgM. Badanie w kierunku cytomegalii nie należy do obowiązkowych i refundowanych, lecz zalecane jest jego wykonanie.

Aby uniknąć zakażenia toksoplazmozą oraz innymi groźnymi chorobami w ciąży:

• nie wolno w ciąży spożywać surowego lub niedogotowanego mięsa,
• zawsze przed spożyciem należy umyć starannie owoce i warzywa,
• nie należy używać tej samej deski do krojenia warzyw oraz surowego mięsa,
• podczas prac w ogrodzie zawsze należy założyć rękawiczki,
• należy unikać kontaktu z dziećmi mającymi objawy infekcji, szczególnie chorób wieku dziecięcego.

Poza tym jeśli kobieta nie była wcześniej szczepiona np. na różyczkę, szczepienie to można wykonać przed zajściem w ciążę.