Suplementy w ciąży – przyjmować czy nie?

Niedobory składników odżywczych w ciąży to problem wielu przyszłych mam. Organizm w tym wyjątkowym czasie ma zwiększone potrzeby, zarówno jeśli chodzi o kaloryczność, jak i wartości odżywcze posiłków. Pamiętaj jednak, że w ciąży jemy DLA dwojga, a nie ZA dwoje! 

Jedzenie w ciąży powinno być bogate w substancje odżywcze, zdrowe i dobrze zbilansowane. Nadmiar zbędnych kalorii nie służy ani mamie, ani rosnącemu dziecku. Natomiast powstałe w czasie ciąży niedobory substancji odżywczych mogą powodować zarówno nieprawidłowy przebieg ciąży, wady rozwojowe płodu, jak i konsekwencje dla dziecka na resztę jego życia. 

Najczęściej obserwowane w przebiegu ciąży niedobory witamin i minerałów to: 

• niedobór żelaza,
• niedobór cynku,
• niedobór wapnia,
• niedobór kwasu foliowego,
• niedobór magnezu,
• niedobór witaminy D3,
• niedobór jodu,
• niedobór witaminy A,
• niedobory kwasów tłuszczowych DHA i EPA.

W czasie ciąży nie powinno się zażywać żadnych leków, także witamin i suplementów, bez konsultacji z lekarzem. Suplementy są jak najbardziej wskazane, ponieważ nieświadomie popełniane błędy dietetyczne mogą powodować niedobory niezbędnych dla życia i zdrowia matki oraz dziecka składników.

Odpowiednią suplementację warto stosować już przed planowaną ciążą. Może to ułatwić poczęcie i wspomóc dobry przebieg samej ciąży. Warto pamiętać, że niektóre substancje dopiero po pewnym czasie zażywania osiągają poziom niezbędny dla prawidłowego przebiegu ciąży i rozwoju płodu. 

Jakie suplementy przyjmować w ciąży? Szczególnie ważny jest kwas foliowy. Zaleca się, aby zażywać go już na trzy miesiące przed planowaną ciążą. Oczywiście wiadomo, że nie każda ciąża jest planowana. Dlatego część ginekologów zaleca, aby wszystkie kobiety w wieku rozrodczym stale przyjmowały suplementy z dodatkiem kwasu foliowego. – Przyjmowanie kwasu foliowego kojarzy się z ciążą, a zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników wskazana jest suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. W polskich rekomendacjach podstawowa dawka u zdrowych kobiet bez obciążonego wywiadu położniczego powinna niezmiennie wynosić 0,4 mg kwasu foliowego dziennie. W grupie pośredniego i wysokiego ryzyka dawka powinna wynosić od 0,8 mg do nawet 5 mg na dobę już na 12 tygodni przed planowaną ciążą – zwraca uwagę dietetyczka Katarzyna Trafisz. 

Niezbędna jest także witamina B12, ponieważ zwiększona podaż folianów może maskować niedobór tej witaminy. – Ważna jest forma witaminy B12. Najlepsza jest metylowana, czyli metylokobalamina, gdyż jest najlepiej przyswajalna. Natomiast często w preparatach występuje cyjanokobalamina – zwraca uwagę specjalistka.

Witaminy dla ciężarnych i karmiących mam są dostępne bez recepty w aptekach, a niekiedy także w dobrych drogeriach. Gotowe kompleksy witamin i minerałów zawierają substancje niezbędne dla przyszłej mamy i rozwijającego się malucha. 

Warto jednak mieć na uwadze, że zażywanie witamin nie może zastępować właściwej diety, bogatej w białko, węglowodany i błonnik. Istotne jest również spożywanie odpowiednich ilości wody, niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania m.in. układu nerwowego płodu oraz do wytworzenia płynu owodniowego. 

Według lekarzy najważniejsze witaminy dla ciężarnych to: 

• Witamina A– niedobory mogą przyczyniać się do zaburzeń rozwojowych płodu, a nawet do martwego urodzenia.
• Witaminy z grupy B, w tym kwas foliowy (czyli witamina B9) – zapobiegają m.in. przedwczesnym porodom i stanom przedrzucawkowym. Korzystnie wpływają na pracę i rozwój łożyska, sprzyjają prawidłowej pracy wątroby u matki, zmniejszają ryzyko wad układu nerwowego u dziecka, takich jak bezmózgowie, przepukliny mózgu i/lub rdzenia kręgowego, rozszczep kręgosłupa. 
• Witamina C– zmniejsza ryzyko stanu przedrzucawkowego. 
• Witamina D– zapobiega m.in. występowaniu nadciśnienia i stanu przedrzucawkowego, zmniejsza ryzyko cukrzycy ciężarnych. Niedobory u płodu mogą spowodować nieprawidłowy rozwój układu kostnego, niską masę urodzeniową, podatność na infekcje.

Wiele przyszłych mam cierpi w ciąży na anemię. Dlatego tak istotne jest suplementowanie żelaza. To jeden z najważniejszych ciążowych suplementów. Pamiętaj jednak, aby nie przyjmować go jednocześnie z magnezem, gdyż wówczas mogą znosić swoje dobroczynne działanie. Z uwagi na fakt, że żelazo może sprzyjać zaparciom, pamiętaj o odpowiedniej ilości wody i błonnika w diecie. 

Skutki niedoboru żelaza w ciąży to m.in. anemia, czyli niedokrwistość ciężarnych. Ponadto niedostateczna podaż żelaza w diecie może skutkować hipotrofią płodu, niską masą urodzeniową, a nawet porodem przedwczesnym.

Jod i selen to bardzo ważne pierwiastki, których nie powinno brakować w diecie przyszłej mamy. Jod nie bez powodu nazywany jest „pierwiastkiem życia” – potrzebuje go niemal każda komórka organizmu. Odpowiednie dawki jodu sprzyjają prawidłowej pracy tarczycy. Zauważono, że zwiększone dostarczanie organizmowi jodu powoduje również zwiększenie zapotrzebowania na selen. 

Niedobory jodu i selenu w okresie ciąży mogą powodować m.in.:

• poronienia, 
• uszkodzenia mózgu u płodu, 
• upośledzenie słuchu u dziecka. 

Zbyt duże dawki jodu mogą powodować skutki uboczne w postaci:

• bólu głowy, 
• uczucia zmęczenia, 
• dolegliwości skórnych (wysypki, świąd, wypadanie włosów), 
• dolegliwości jamy ustnej (stany zapalne śluzówki, języka, suchość, metaliczny posmak), 
• dolegliwości pokarmowych (biegunki lub rzadziej mdłości). 

Wszelkie wątpliwości dotyczące zażywania i dawkowania suplementów i witamin w ciąży należy omówić z lekarzem prowadzącym. Przy zakupie preparatów również informuj farmaceutę, że jesteś w ciąży. A po szczęśliwym rozwiązaniu skonsultuj, jakie kupić witaminy dla kobiet karmiących.